اهدای جایزه "مادلین آلبرایت" به زنان و دختران معترض ایران
۱۴۰۱ اسفند ۱۵, دوشنبه
بنا بر اعلام وزارت خارجه ایالات متحده آمریکا جایزه افتخاری "مادلین آلبرایت" در سال ۲۰۲۳ به صورت مشترک به همه دختران و زنان معترض در ایران تعلق میگیرد.
تبلیغات
بنا بر اعلام وزارت خارجه ایالات متحده، جایزه افتخاری "زنان شجاع ۲۰۲۳" به "زنان و دختران معترض ایران تعلق میگیرد؛ زنانی و دخترانی که واکنش به کشته شدن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد به خیابانها آمدهاند.
این جایزه ویژه همه ساله از سوی وزرات خارجه آمریکا به زنان برجسته از سراسر دنیا که با فعالیتهای خود نقش بهسزایی در توانمندسازی و ارتقای زنان در جامعه خود ایفا کردهاند، اهدا میشود.
این نهاد جایزه مادلین آلبرایت را روز چهارشنبه ۸ مارس (۱۷ اسفند) به صورت نمادین به زنان و دختران ایرانی که در جنبش "زن، زندگی، ازادی" مشارکت داشتهاند تقدیم خواهد کرد.
وزارت خارجه آمریکا امروز دوشنبه ۱۵ اسفند (۶ مارس) در بیانیهای به این مناسبت نوشت: «کشتهشدن (ژینا) مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد جمهوری اسلامی موجی از ماهها اعتراضات گسترده با حضور زنان به عنوان پیشرو در ۳۱ استان ایران مواجه شد و همراهی پسران و مردان را به دنبال داشت.»
در ادامه این بیانیه آمده است: «پس از کشته شدن مهسا امینی، زنان و دختران ایرانی برای اعتراض خیابانها آمدند و حجاب از سر برداشتند و روسریهای خود را سوزاندند و موهای خود را بریدند. شجاعت آنها در بلند کردن صدایشان و سرپیچی آنها دیگران را ترغیب کرد تا به جنبش اعتراضی بپیوندند.»
این بیانیه میافزاید :«با وجود اینکه خشونت نظاممند علیه زنان در ایران پیشینهای تاریخی دارد، اما قتل وحشیانه [مهسا] امینی خشم مردم ایران را به جوشش درآورد و جنبش اعتراضی سراسری را در پی داشت».
مادلین آلبرایت، سیاستمدار حزب دموکرات آمریکا، تبار اروپای شرقی داشت و زمانی خانوادهاش به آمریکا مهاجرت کردند. او را یکی از شخصیتهای راهبر و پیشتاز دیپلماسی سده بیستم آمریکا میشناسند.
آلبرایت در ۱۵ مه ۱۹۳۷ با نام "ماری یانا (مادلنکا) کوربلووا" در پراگ به دنیا آمد. او بزرگترین فرزند از سه فرزند خانواده دیپلمات یهودی بود. در پی تهاجم ارتش نازیها به کشور چک، خانواده او پراگ را ترک و به بریتانیا مهاجرت کرد، جایی که مادلین بدون این که از تبار یهودی خود آگاه باشد، تربیت کاتولیک یافت.
در سال ۱۹۹۶ در سن ۵۸ سالگی و مدتی پیش از آنکه مسئولیت وزارت خارجه آمریکا را برعهده گیرد، از یک خبرنگار مطلع شد که او تبار یهودی دارد و ۲۵ تن از خویشاوندان او، از جمله سه تن از اجداد او در هولوکاست به قتل رسیدهاند. اینکه پدر و مادر یهودی اما سکولار او هرگز در این باره با او سخنی نگفتند، برایش یک معما باقی ماند.
گیسوبُران؛ نماد خشم و سوگواری
در اعتراض به مرگ مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد شماری از زنان ایرانی در حرکتی نمادین گیسوان خود را بریدند. این آیین از رسوم دیرینه ایرانیان در سوگواری است که حال به نمادی از خشم و اعتراض تبدیل شده است.
در اعتراض به مرگ مهسا (ژینا) امینی در بازداشت گشت ارشاد شماری از زنان ایرانی و حتی زنانی از دیگر کشورها در حرکتی نمادین گیسوان خود را بریدند. گیسو بریدن یا "زلف گشودن" بخشی از آیین دیرینه سوگواری در میان ایرانیان و همچنین ملتهای مختلف دیگر است.
به روایت معترضان، بریدن مو به نمادی از خشم تبدیل شده است. شهلا شفیق جامعه شناس، پژوهشگر و نویسنده ایرانی مقیم فرانسه در این باره مینویسد: «يکی از معناهای نمادين اقدام زنانی که برای اعتراض به حجاب اجباری گيسو میبرند اين است: شما هستی مرا با رشته مو و گيسوانم به بند کشيدهايد، پس من اين رشته را میبرم.»
عکس: Michael Kuenne/PRESSCOV/ZUMAPRESS.com/picture alliance
در اساطیر ایران باستان، ایزد بانوی مادر، سرور آسمان و طبیعت و همچنین نماد باران و باروری محسوب میشد. از همین رو است که گیسوبُران زنان اهمیت مییابد؛ زیرا به معنای قطع باروری و برکت تلقی میشود.
عکس: Mert Alper Dervis/AA/picture alliance
یکی از قدیمیترین آثار بازتاب آیین بریدن مو در "گیلگمش" به ثبت رسیده است. گیلگمش در سوگ یار نزدیک خود انکیدو موهایش را میبرد و میگوید: «دستور میدهم تا همه مردم اورک برتو بگریند و مویه مرگ سر دهند، مردم از اندوه سر خود را فرود خواهند آورد و آن هنگام که به زیر خاک روی، برای تو موهایم را بلند خواهم کرد.
عکس: Yiannis Kourtoglou/REUTERS
در شاهنامه فردوسی نیز فرنگیس همسر سیاوش در سوگ او او گیسوی خود را میبرد: همه بندگان موی کردند باز/ فرنگیس مشکین کمند دراز/ برید و میان را به گیسو ببست/ به فندق گل ارغوان را بخست
عکس: Ervin Shulku/ZUMAPRESS.com/picture alliance
حافط نیز در اشعار خود به این آیین اشاره کرده است و میگوید:« گیسوی چنگ بِبُرّید به مرگِ مِیِ ناب/ تا حریفان همه خون از مژهها بگشایند
عکس: Quinn Bender/ZUMAPRESS.com/picture alliance
سلمان ساوجی از شاعران قرن هشتم هجری هم در اشعار خود به بریدن مو اشاره کرده و میگوید:« ای صبحدم، چه شد که گریبان دریدهای/ وی شب، چه حالت است که گیسو بریدهای/ ای پرچم، از برای چه مو باز کردهای/ وی سنجق، از عزای که گیسو بریدهای
عکس: Remon Haazen/ZUMAPRESS.com/picture alliance
سیمین دانشور هم در رمان "سووشون" از درخت گیسو نوشته است: « «درخت گیسو در تمام گرمسیر معروف است. اول بار که درخت گیسو را دیدم، از دور خیال کردم درخت مراد است. نزدیک که رفتم دیدم گیسهای بافته شده به درخت آویزان کردهاند؛ گیسهای زنهای جوانی که شوهرهایشان جوانمرگ شده بود.»
عکس: Mert Alper Dervis/AA/picture alliance
نجمالدین گیلانی و همکاران در کتاب "بررسی تحلیلی و تطبیقی سوگ آئینهای لری و کردی با سنت سوگواری در شاهنامه به "خراشیدن روی و برین گیسو" و پیچاندن آن به دور دست در میان اقوام ایرانی کرد و لر اشاره میکند. در آیین چمر که در میان مردم استانهای کرمانشاه، ایلام و لرستان رواج دارد، زنان به زاری پرداخته و گیسوی خود را پریشان میکنند.
عکس: Fredrik Persson/TT NYHETSBYRÃ N/picture alliance
بریدن مو تنها مختص فرهنگ ایران نیست. چهارم مهرماه، هزاران تن از زنان کرد شمال سوریه در همبستگی با زنان ایرانی تجمعی برپا کردند و شمار زیادی از آنان به نشانه اعتراض گیسوان خود را بریدند. ملک موسو، خواننده مشهور ترکیهای نیز در حمایت از جنبش اعتراضی زنان، هنگام اجرای کنسرت موهایش را چید.