فیزیکدان و متخصص علوم کامپیوتر، اشتفانی وِنر برنده جایزه یک میلیون یورویی کُربر (Körber) شد. وِنر متولد سال ۱۹۷۷، استاد اطلاعات کوانتومی در دانشگاه صنعتی دلفت در هلند و عضو آکادمی سلطنتی علوم هلند است.

او بر روی رمزنگاری کوانتومی پژوهش کرده و ریاست ائتلاف اروپایی اینترنت کوانتومی را که خود بنیان گذاشته، بر عهده دارد.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

ونر از سال‌‌ها پیش در تلاش است تا با فناوری کوانتومی، اینترنتی ایجاد کند که کاربران را در کوتاه‌ترین زمان و به‌صورت غیرقابل شنود یا سرقت اطلاعات به یکدیگر متصل کند.

رایانه‌های رایج با اعداد صفر و یک، یعنی بیت‌ها کار می‌کند. اما یک کوانتوم‌بیت یا اصطلاحا کیوبیت می‌تواند مقدار صفر یا یک یا هر دو را به‌طور همزمان و همچنین "هر حالت دیگری میان این دو عدد" را داشته باشد.

به گفته وِنر، کیوبیت‌ها ویژگی‌های عجیب دیگری هم دارند و می‌توانند در هم‌تنیده شوند. این به آن معناست که اگر وضعیت یک کیوبیت اندازه‌گیری شود، می‌توان حتی زمانی که این دو بسیار از هم دور باشند وضعیت کیوبیت دیگر را تعیین کرد.

علاوه بر این، وضعیت یک کیوبیت در اثر اندازه‌گیری تغییر می‌کند. این به آن معناست که اگر ارتباط میان دو نفر از طریق کیوبیت‌ها منتقل شود و شنود و سرقت اطلاعات صورت گیرد، وضعیت کیوبیت‌ها تغییر می‌کند. بنابراین، هر دو طرف متوجه می‌شوند که شنود اتفاق افتاده است.

ونر که پیش‌تر به عنوان هکری برای کشف حفره‌های امنیتی فعالیت می‌کرد، توضیح می‌دهد: «در یک شبکه کوانتومی، اطلاعات کلاسیک از نقطه آ به ب ارسال نمی‌شود، بلکه اطلاعات کوانتومی منتقل می‌گردد. مانند یک شبکه معمولی، دستگاه‌هایی وجود دارند که دقیقا مانند موبایل یا رایانه به یکدیگر متصل می‌شوند.»

به گفته وِنر، چنین رایانه‌های ساده کیوبیتیِ غیرقابل شنود اکنون حتی به‌صورت تجاری هم موجود هستند، اما ارتباط کوانتومی با آن‌ها تاکنون تنها تا حدود ۱۰۰ کیلومتر امکان‌پذیر است. او قصد دارد اینترنتی کوانتومی ایجاد کند که این دستگاه‌ها را در فواصل طولانی‌تر نیز به هم متصل کند. هدف این است که تا سال ۲۰۳۰، فاصله ۵۰۰ کیلومتر و در ده سال آینده، هزار کیلومتر ممکن شود.

بیشتر بخوانید: ابررایانه "ژوپیتر" در آلمان به کار افتاد

به گفته پژوهشگران، اینترنت کوانتومی ویژگی‌های جالب دیگری هم خواهد داشت. از جمله این که اطلاعات را نمی‌توان کپی کرد، زیرا کیوبیت‌ها هنگام فرآیند کپی تغییر می‌کنند. و چون کیوبیت‌ها می‌توانند حتی در فاصله دور نیز در هم‌تنیده باشند، تغییرات در یک کیوبیت بر دیگری هم تاثیر می‌گذارد.

ونر می‌گوید: «بنابراین می‌توان در یک شبکه کوانتومی اثبات کرد که اطلاعات حذف شده‌اند و در این صورت، داده‌های حساس و شخصی واقعا محافظت خواهند شد.»

دانشمندان می‌گویند با پیشرفت در این زمینه در آینده، محاسباتی ممکن خواهد شد که امروزه حتی تصور آن هم ممکن نیست. همان‌طور که بیش از ۴۰ سال پیش هم کسی تصور نمی‌کرد که اینترنت امروز چه امکاناتی فراهم می‌آورد.

بیشتر بخوانید: توسعه سامانه هوش مصنوعی شرکت‌های آلمانی و سوئدی در جنگ هوایی

وِنر در حال حاضر می‌خواهد یک شبکه کوانتومی را توسعه دهد که دستگاه‌های ساده‌تر کوانتومی را به هم متصل کند. او در همین راستا، حتی یک سیستم‌عامل نیز ساخته است. این سیستم‌عامل قرار است اجرای برنامه‌های کوانتومی بر روی دستگاه‌های مختلف و اتصال آن‌ها را ممکن کند.

ونر می‌گوید قصد دارد جایزه یک میلیون یورویی کُربر را صرف توسعه کاربردهای بیشتری کند که بتوانند در یک شبکه کوانتومی کار کنند.

جایزه علوم اروپا موسوم به کُربر، از سال ۱۹۸۵ هر ساله به یک "پیشرفت پژوهشی در علوم فیزیکی یا زیستی در اروپا" تعلق می‌گیرد.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

اعطای جایزه امسال، با "سال پژوهش‌های کوانتومی" همزمان شده است که سازمان ملل به مناسبت صدمین سالگرد مکانیک کوانتومی اعلام کرده است. وِنر امروز ۱۹ سپتامبر (۲۸ شهریور) در تالار شهر هامبورگ، این جایزه معتبر و ارزشمند را دریافت می‌کند.