اهدای مدال گوته به اندیشمند سوری‌تبار
۱۳۹۴ شهریور ۶, جمعه
روز جمعه (۲۸ اوت / ۶ شهریور) شهر وایمار شاهد برگزاری مراسم اهدای مدال گوته به صادق جلال العظم، یکی از برجسته‌ترین روشنفكران جهان عرب است.
این فیلسوف ۸۱ ساله در مصاحبه با رادیو سراسری آلمان می‌گوید كه خبر دریافت جایزه را ابتدا باور نكرده و از دوستانش خواسته است كه درباره صحت آن تحقیق كنند.
مدال گوته از سال ۱۹۵۵ هر سال به افرادی اهدا می‌شود كه تلاش ویژه‌ای برای گسترش زبان و فرهنگ آلمانی در خارج از این كشور، یا تقویت همكاری‌های فرهنگی بین‌المللی كرده باشند.
این مدال در سال ۲۰۱۳ به مترجم و داستان‌نویس ایرانی محمود حسینی‌زاد اهدا شد.
از خانواده‌ای طرفدار فرهنگ آلمان
صادق العظم با آلمان و فرهنگ این كشور ارتباط تنگاتنگی دارد. نه تنها خودش زبان آلمانی را آموخته و در آلمان هم تدریس و پژوهش كرده، بلكه برادرش و پدر بزرگش هم در آلمان تحصیل كرده‌اند.
العظم یکی از خاندان‌های با نفوذ سوری در دوران امپراطوری عثمانی به‌شمار می‌رود. به گفته صادق العظم، پدربزرگ او یكی از پاشاهای یا امرای معروف عثمانی بود كه هنگام دیدار ویلهلم دوم، قیصر آلمان از دمشق و بیت‌المقدس (اورشلیم) در سال ۱۸۹۸، جزو همراهان سلطان عثمانی و میهمان آلمانی‌اش بوده است.
صادق جلال العظم دوران ابتدایی تحصیلاتش را در بیروت گذارند، در سال ۱۹۵۷ از دانشگاه آمریكایی بیروت لیسانس فلسفه گرفت و ۴ سال بعد دكترای فلسفه اروپایی را از دانشگاه ییل دریافت كرد. او در دانشگاه‌های گوناگون، از جمله دانشگاه آمریكایی بیروت، دانشگاه دمشق و برلین تدریس كرده است.
این متفكر سرشناس چندین كتاب نوشته كه بیشتر آنها در كشورهای عربی ممنوع هستند. او حتی در سال ۱۹۷۰ به دلیل انتشار كتاب "نقد خرد دینی" در لبنان دستگیر شد. او در کتاب یادشده "ایمان دینی" را در برابر خردگرایی فلسفی می‌داند و آن را نقد می‌کند.
سرآغاز شهرت او انتشار كتاب "خودانتقادی پس از شكست" در سال ۱۹۶۸ است.
سكولاریسم یا تروریسم؟
صادق العظم در نوشته‌های خود از جمله به پیامدهای ناسیونالیسم عربی و اسلام در كشورهای عربی و اسلامی می‌پردازد. او در پژوهش‌های خود به این نتیجه رسیده كه سكولاریسم تنها راه پیشرفت این كشورها است.
فیلسوف سوری‌تبار در سال ۲۰۰۶ (۱۳۸۵) در مصاحبه با روزنامه آلمانی‌زبان "فرانكفورتر روندشاو" تروریسم را نشانه بحرانی ژرف در کیش اسلام دانست و گفت: « اسلام قبل از ۱۱ سپتامبر (۲۰۰۱) به بنبست رسیده بود اما برخی از گروه‌های تندرو معتقد بودند كه می‌توان به زور اسلحه و ایجاد وحشت از آن بنبست خارج شد.»
بیشتر بخوانید: نشان "گوته" برای کارگردان متهم به «حمایت از تروریسم»
او در این راستا به عملیات تروریستی دهه ۱۹۷۰ اروپا اشاره می‌كند و می‌گوید، آن زمان نیروهای تندروی اروپایی هم می‌خواستند با اعمال خشونت طبقه كارگر را به میدان مبارزه وارد كنند.
صادق العظم معتقد است كه شهروندان اكثر كشورهای عربی دچار نوعی سردرگمی‌شده‌اند، زیرا از طرفی تحت سلطه رژیم‌های مستبد هستند و از طرف دیگر با نیروهای مذهبی تندرو و مسلح سروكار دارند.
در این بین، به گفته العظم، در "بهار عربی" نیروهای معتدلی امكان رشد یافتند كه خواهان ارزش‌های معنوی غربی، مانند احترام به حقوق بشر، آزادی‌های فردی، حقوق شهروندی و دموكراسی بودند. اما فعل و انفعلات دو سه سال گذشته این نیروها را به تدریج بی‌رمق كرد و بسیاری از آنها را به انزوا كشاند.
صادق جلال العظم می‌گوید كه به ارزش‌های معنوی دنیای مدرن پایبند است و با تمام توان خود تلاش می‌كند، آنها را به دانشجویان و خوانندگان آثار خود انتقال دهد.