رئیس‌جمهور اوباما قرار بود در سالن "فریدم روتاندا" جزئیات طرح خود را برای انتقال اسرای گوانتانامو و بستن این زندان اعلام کند. اما آغاز سخنرانی اوباما نشان داد که تحولات چند روز اخیر او را در برابر چالشی جدی‌تر از همیشه قرار داده است: چگونه می‌توان میان تامین امنیت ملی و ارزش‌های دموکراتیک تعادل برقرار کرد؟

باراک اوباما عنوان "امنیت و ارزش‌هامان را حفظ کنیم" را برای سخنرانی خود برگزیده بود. بلافاصله پس از پایان سخنرانی رئیس‌جمهور، چند صدمتر آن‌طرف‌تر، دیک چینی، معاون اول جورج بوش رئیس‌جمهور پیشین، در مرکز "آمریکن اینترپرایز" پشت تریبون رفت. آمریکن اینترپرایز معروف‌ترین کارخانه فکرسازی نومحافظه‌کاران آمریکاست. عنوان سخنرانی دیک چینی نیز "امنیت آمریکا را حفظ کنیم" بود.

تصمیم‌گیری در سایه ترس

اوباما برای آنکه نشان دهد کمتر از دیگران برای امنیت کشورش اهمیت قائل نیست، سخنان خود را با این جمله آغاز کرد: «مهم‌ترین وظیفه من به عنوان رئیس‌جمهور این است که امنیت ایالات متحده آمریکا را تضمین کنم. ما می‌دانیم که القاعده دست‌اندرکار تدارک حمله تازه‌ای به ما است و این خطر ما را برای زمانی طولانی تهدید خواهد کرد».

به‌نظر می‌رسید که رئیس‌جمهور می‌خواهد با سخنرانی خود منتقدان را در هر دو جبهه راست و چپ جذب کند. وی سپس گفت: «متاسفانه دولت قبلی تصمیم‌های شتابزده‌ای گرفت که اغلب ناشی از ترس بودند و نه دورنگری».

یک نمونه از این تصمیمات استفاده از روش ایجاد خفگی تصنعی بود که دیک چینی آن را ضروری و موثر می‌شناخت. اوباما بدون ذکر نام دیک چینی را هدف انتقاد قرار داد و گفت: «بعضی‌ها استدلال می‌کنند که اعمال چنین روش‌هایی برای تضمین امنیت کشورمان ضروری است. اما آنها از ارزش حکومت قانون می‌کاهند». اوباما این جمله را در واقع از رقیب جمهوری‌خواه خود، جان مک کین، نقل ‌کرد تا با زیرکی به مخالفان جمهوری‌خواه خود بفهماند که آنچه دیک چینی می‌گوید حتی منعکس‌کننده نظر همه جمهوری‌خواهان نیست.

دیک‌چینی، مخالف میانه‌روی

سخنرانی دیک چینی در مرکز آمریکن اینترپرایز نشان داد که فشار برای تعقیب "سیاست‌مبارزه با تروریسم" بوش از کجا بر باراک اوباما وارد می‌شود. چینی گزارش کاملی از لحظات پر دلهره فرار به سنگرهای اتمی کاخ سفید در روز ۱۱ سپتامبر سال ۲۰۰۱ داد. معاون اول بوش سپس این پرسش را مطرح کرد که «آیا باید باور کرد که چنین واقعه‌ای تنها یک بار اتفاق می‌افتد؟» و خود پاسخ داد: «نه. چنین احتمالی همیشه وجود دارد. برای تامین امنیت ملی راه میانه‌ای وجود ندارد». همه کانال‌های تلویزیونی سخنان چینی را به صورت زنده پخش کردند.

اوباما، زیر فشار

رویدادهای هفته‌های اخیر نشان داده است که باراک اوباما به خاطر نرمخویی در برابر قربانیان گوانتانامو و تلاش برای دلجویی از جهان اسلام، از سوی طرفداران سخت‌گیری زیر فشار است. یک روز پیش از آنکه رئیس‌جمهور جزئیات برنامه انتقال زندانیان گوانتانامو را اعلام کند، اف بی آی با دستگیری چهار شهروند آمریکایی، ادعا کرد که آنها قصد بمب‌گذاری در مرکز یهودیان و پرتاب موشک به یک پایگاه هوایی نیویورک را داشته‌اند. همزمان با آن، سنای آمریکا با اکثریت قریب به اتفاق، با طرح انتقال زندانیان مخالفت ورزید و درخواست تامین ۸۰ میلیون دلار اعتبار برای بستن گوانتانامو را رد کرد.

طبقه‌بندی اسیران گوانتانامو

رئیس‌جمهور آمریکا زندانیان گوانتانامو را به سه گروه تقسیم کرد: گروهی که می‌توانند در دادگاه‌های آمریکایی محاکمه شوند، گروهی که به عنوان جنایتکار جنگی طبقه‌بندی شده‌اند و باید با استفاده از وکیل در برابر کمیسیون نظامی قرار گیرند و ۵۰ نفر دیگر، که مذاکره برای انتقال آنان به سایر کشورها ادامه دارد.

باراک اوباما در عین حال به برخی زندانیان نیز اشاره کرد که همچنان با آمریکا سر جنگ دارند. وی گفت: «جلوی حملات بعدی آنها باید گرفته شود».

دولت اوباما مایل است که با بستن گوانتانامو، حتی این گروه را نیز به داخل خاک آمریکا انتقال دهد و در شرایطی ویژه تحت نظر بگیرد. اما بیشتر نمایندگان کنگره می‌ترسند که با این اقدام، حضور افرادی که مهر تروریست بر پیشانی دارند در حوزه انتخاباتی آنان مشکل‌آفرین شود. رئیس‌جمهور گفت: «بحث دشواری در کنگره خواهیم داشت. این را می‌دانم. اما اگر ما باز هم زیر سایه ترس تصمیماتی بگیریم، اشتباهات بیشتری مرتکب خواهیم شد».

نویسنده: جواد طالعی

تحریریه: بهنام باوندپور