خیرمقدم در اتاق بیضی، کنفرانس مطبوعاتی مشترک در حیاط کاخ سفید و صرف نهار؛ این‌ها برنامه اعلام شده دیدار رؤسای دولتی آمریکا و آلمان در روز جمعه (۲ مه/۱۲اردیبهشت) هستند. مرکل و اوباما دست‌کم چهار ساعت با یکدیگر گفت‌وگو و مشاوره می‌کنند و سمت اصلی مذاکرات‌شان متوجه بحران اوکراین خواهد بود.

آمریکا‌یی‌ها تمایل دارند که گفت‌وگوی دو مقام به همین موضوع محدود باشد، اما برای طرف آلمانی موضوع شنود دستگاه امنیتی آمریکا همچنان تازه است. سایه این رسوایی هنوز بر مناسبات دو کشورسنگینی می‌کند و مرکل نمی‌تواند از طرح موضوع چشم‌پوشی کند..

بیشتر بخوانید: مقامات آمریکایی در پی توجیه شنود تلفن صدراعظم آلمان

طرح مسئله البته بسیار حساس است زیرا مرکل به خوبی می‌داند که رسانه‌ها و افکار عمومی آلمان این موضوع و موضع او در واشنگتن را با چه دقتی پی‌گیری می‌کنند. آمریکایی‌ها تاکنون همه فراخوان‌ها و اشارات دولت آلمان را نشنیده گرفته و اقدامی در روشن‌ساختن جنبه‌های مسئله انجام نداده‌اند. آمریکا حتی حتی پیشنهاد قرارداد "منع جاسوسی" بین طرفین را نیز نشنیده گرفته است.

‌"بحث شنود مال گذشته است"

اوباما تاکنون فقط به این بسنده کرده که بگوید مکالمات تلفن همراه صدراعظم آلمان دیگر شنود نمی‌شود. رئیس جمهور آمریکا در عین حال بارها تصریح کرده که سرویس مخفی کشورش "همچنان به جمع‌آوری اطلاعات سایر دولت‌ها" ادامه خواهد داد.

از نظر اوباما موضوع شنود سازمان امنیت ملی آمریکا، امری است مربوط به گذشته. او در ماه ژانویه در سخنرانی سالانه خود وعده داد که اصلاحاتی در سیاست گردآوری و نظارت بر "ابرداده‌ها" صورت دهد. لئون پودستا، نماینده ویژه دولت آمریکا در همین زمینه، روز پنجشنبه (اول ماه مه/۱۱ اردییهشت) گزارشی از تغییرات مربوطه را به اوباما تحویل داد.

این گزارش شامل پاره‌ای تغییرات قانونی در امر حفاظت از اطلاعات مبادله شده شهروندان در فضای اینترنت و به خصوص حفاظت این داده‌ها از سوی شرکت‌های میزبان خدمات اینترنتی می‌شود. به عبارت دیگر، موضوع شنود و رصد داده‌ها در دستور کار می‌ماند، اما جنبه قانونی‌تری به خود می‌گیرد.

طرح تفحص از اسنودن در مجلس آلمان

اوباما می‌داند که باید در ملاقات با مرکل انتقادات و گلایه‌هایی پیرامون آسیب دیدن مناسبات آلمان و آمریکا را بشنود، اما ظاهرا از این نیز رضایت دارد که برلین درحال‌حاضر در صدد نیست تا ادوارد اسنودن را برای پرسش و پاسخ به کمیته تحقیق و تفحص مجلس سراسری آلمان فرابخواند.

موضوع به طرح دعوت از اسنودن برای حضور در مجلس آلمان باز می‌گردد که می‌تواند جنبه‌های تازه‌ای از مسئله شنود را آشکار کند. پاره‌ای رسانه‌های آلمانی نوشته بودند که مرکل این طرح را به دلیل سفر به آمریکا و برای حفظ مناسبت حسنه با ایالات متحده کنار گذاشته است.

روز جمعه ۲ مه، معاون سخنگوی دولت آلمان اعلام کرد که دعوت از اسنودن و پرس و جو از او امری است مربوط به کمیسیون تحقیق و تفحص مجلس و به تصمیم دولت ربط ندارد. هم‌زمان رئیس دفتر مرکل در گفتگویی تلویزیونی تاکید کرد که راه‌های مختلفی برای تحقیق در باره ماجرای شنود وجود دارد و دولت هنوز تصمیم قطعی در این زمینه نگرفته است.

تلاش آمریکا برای همراه کردن اروپا در تحریم روسیه

در عین حال، واشنگتن هنوز مطمئن نیست که اروپایی‌ها و در وهله نخست آلمانی‌ها، رفتاری سرسختانه و قاطعانه در قبال پوتین به خرج دهند. اوباما و مقامات دولت آمریکا با نوعی نگرانی تردید برخی کشورهای اروپایی را دنبال می‌کنند که از بیم زیان‌های اقتصادی خود، با تشدید تحریم‌های روسیه همراه نیستند.

بیشتر بخوانید: اوباما و مرکل در مورد تحریم‌های روسیه گفتگو کردند

آمریکا روی مجازات‌های جدی‌تری مطالعه می‌کند که فراتر از شماری افراد یا شرکت‌ها باشند و حوزه‌های کلیدی اقتصاد روسیه را هدف بگیرند. مذاکره و هماهنگی با کشورهای اروپایی برای کاخ سفید بسیار مهم است، زیرا اروپا در مقایسه با آمریکا مناسبات اقتصادی فشرده‌تری با روسیه دارد.

جان مک کین، سناتور جمهوریخواه از جمله منتقدان سیاست آلمان در این زمینه است و فقدان موضع‌گیری قاطع برلین در برابر روسیه را "ناپسند" خوانده است. مک‌کین تاکید کرده که از نظر کاخ سفید، مرکل باید کمکی برای متحد کردن کشورهای اروپایی در قبال روسیه باشد. او می‌گوید اختلاف مربوط به رسوایی شنود بین آلمان و آمریکا نباید مانع تدبیر دو کشور بر سر بحران اوکراین شود.

مقامات دولت آمریکا می‌گویند پیشروی نظامی روسیه در شرق اوکراین موجب تشدید تحریم‌ها خواهد بود. از سوی دیگر برگزاری انتخابات اوکراین در ۲۵ ماه مه نیز اهمیت جدی دارد. اگر این انتخابات طبق برنامه و به دلیل خرابکاری‌های هواداران روس انجام نشود، آن گاه اوباما تدابیر جدی‌تری علیه روسیه به کار خواهد گرفت.

هر چند دولت آلمان اساسا آماده مشارکت در تحریم روسیه و تلاش برای متقاعد کردن سایر شرکای اروپایی در این عرصه هست، اما مرکل می‌خواهد راه‌های دیگری هم در بحران اوکراین آزموده شوند.

بیشتر بخوانید: تقاضای کمک مرکل از پوتین برای آزادی ناظران در اوکراین

مرکل نمی‌خواهد رشته گفتگو و مشورت با پوتین را پاره کند. این دو به طور مداوم با یکدیگر تماس تلفنی دارند و در مورد مسائل اوکراین تبادل نظر می‌کنند. مرکل حتی پیش از پرواز به سوی واشنگتن با پوتین در باره اسارت ناظران سازمان همکاری و امنیت اروپا در شرق اوکراین به گفتگو پرداخت.

حداقل حسن دیدار مرکل و اوباما آن خواهد بود که او می‌تواند نتیجه گفت‌وگوهای خود با پوتین را به آگاهی رئیس جمهور آمریکا برساند که مناسبات‌اش با پوتین به کلی شکراب شده است.