«اورانیوم ۲۰ درصدی و چانه‌زنی‌های تازه ایران»
۱۳۹۰ شهریور ۸, سه‌شنبه
فریدون عباسی، معاون رییس جمهور و رییس سازمان انرژی اتمی ایران گفته که قصد ایران برای بالا بردن مقدار تولید اورانیوم ۲۰ درصدی، داشتن ذخیره مناسب از سوخت هسته‌ای در کشور است. وی غنیسازی بیشتر از ۲۰ درصد اورانیوم توسط ایران را نیز تکذیب کرده و آن را ادعای تبلیغاتی برخی منابع غربی خوانده است.
فریدون عباسی در مصاحبه با خبرگزاری "ایلنا" هم‌چنین تاکید کرده که ایران از "مشارکت و سرمایه‌گذاری" سایر کشورها در تاسیسات اتمی خود استقبال می‌کند اما حاضر به مذاکره با آمریکا در باره برنامه هسته‌ای خود نیست.
آقای عباسی در عین حال گفته که آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از جزیی‌ترین اطلاعات مربوط به غنیسازی در ایران اطلاع دارد. دکتر بهروز بیات، مشاور سازمان انرژی اتمی در وین در گفت‌وگو با دویچه‌وله می‌گوید که سخنان اخیر فریدون عباسی بیشتر به قصد چانه‌زنی ابراز شده‌اند.
دویچه‌وله: رییس سازمان انرژی اتمی ایران اعلام کرده که تهران دیگر در باره عدم تولید سوخت هسته‌ای یا مبادله آن با کشورهای دیگر مذاکره نمی‌کند. پیام نهفته در این سخن چیست؟
بهروز بیات: شاید حاکمیت ایران هنوز تصمیم دقیق و نهایی را نگرفته است. از یک طرف می‌گویند که ما با طرح گام به گام روسیه رویهمرفته نظر مساعد داریم و از طرف دیگر می‌گویند همین است که هست. البته باید در نظر داشت که در پشت این سخن یک تاکتیک هم نهفته باشد که اول زیاد بخواهیم که بتوانیم مقدارش را کمتر کنیم.
آقای عباسی در عین حال اعلام کرده که کشورش از مشارکت و سرمایه‌گذاری سایر کشورها در تاسیسات اتمی خود استقبال می‌کند اما حاضر به مذاکره با آمریکا در مورد برنامه هسته‌ای خود نیست...
صحبت از سرمایه‌گذاری خارجی در صنعت هسته‌ای، قصه‌ای برای مصرف داخلی است. شاید اندکی مصرف داخلی هم در این سخن باشد که بخواهند بگویند ما چیزی برای پنهان کردن نداریم، بیایید و ببینید.
اما این حرف اساسا بی‌معنی است، چون کسی در شرایط جهانی کنونی نمی‌آید در صنعت هسته‌ای ایران بخصوص بخش غنیسازی سرمایه گذاری کند. صحبت‌های آقای عباسی تنها جو موجود علیه ایران را تشدید می‌کند. مثلا معنی این که می‌گوید ما از مرز تولید ۲۰ درصد برای مصرف رآکتور پژوهشی تهران گذشته‌ایم، چیست؟ این یعنی آن که برای احتیاج الان نیست، چون آن را تامین کرده‌ایم . این می‌تواند از سوی غرب و گروه پنج بعلاوه یک، یک تهدید تلقی شود. یعنی غنیسازی ۲۰ درصدی به مرزهایی که می‌تواند مصرف نظامی داشته باشد، اندکی نزدیک‌تر شود.
در عین حال اگر غنیسازی را در جایی انجام دهیم که به لحاظ امنیتی و محافظتی وضع بهتری دارد، این خودش جنبه تهدیدی قضیه را دو برابر می‌کند. البته گفته‌های آقای عباسی هم به این معنا نیست که واقعا ایران می‌خواهد به غنیسازی در مرزهای بالاتر ادامه دهد، اما می‌تواند تعبیر به تهدید تلویحی شود و همین شرایط بهتری را برای چانه‌زنی فراهم کند.
آقای عباسی هم‌چنین گفته که ایران برای تسهیل کار آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تصمیم گرفته که تاسیسات فوردو را منحصرا به غنیسازی ۲۰ درصدی اختصاص دهد. ظاهرا تلاش این است که بگویند ما در چارچوب همکاری با آژانس چنین اقدامی می‌کنیم. این استدلال پذیرفتنی است؟
احتمالا آژانس خواهد گفت که خیلی ممنون از لطف شما ولی ما نیازی به این کمک نداریم. به‌نظر من این یک بهانه ظاهری است و چون ضرورتی ندارد، می‌تواند عملی تهدیدآمیز تلقی شود.
تاسیسات فوردو به‌خاطر تعداد کم سانتریفوژهای آن که حدود ۳۰۰۰ است، چندان معنایی برای تولید صنعتی بزرگ و رآکتورهای تولیدکننده برق ندارد. به این ترتیب می‌توان دو موضوع را در فوردو در نظر گرفت: یکی تولید ۲۰ درصدی اورانیوم و دیگری افزایش غنای اورانیوم.
رییس سازمان انرژی اتمی ایران این را هم گفته که بخش حساس تاسیسات فوردو بخاطر ملاحظات دفاع غیرنظامی به زیرزمین منتقل شده است. به نظر میرسد این گفته در واکنش به ابراز نگرانی آمریکا از انتقال سانتریفوژهای نظنز به زیر زمین در قم باشد.
در واقع تامین سوخت رآکتور تهران هیچوقت مورد مناقشه نبوده است. کسی که این را مبنای مذاکره قرار داده، دولت ایران و آقای احمدی‌نژاد بوده که دو سه سال پیش این پیشنهاد را داد. از این لحاظ ، معنایی ندارد که بیایید پروژه‌ای را که مورد مناقشه نیست به زیر زمین ببرید. برای همین بخش تهدیدآمیز موضوع بیشتر جلوه می‌کند.
در ضمن آقای عباسی گفته که ما از مرز احتیاجات رآکتور پژوهشی تهران گذشته ایم. رآکتورهای پژوهشی کشورهای دیگر مانند آلمان و فرانسه که قابلیت بسیار بالای غنیسازی دارند، سوخت لازم را خودشان تامین نمی‌کنند، چون صرف نمی‌کند. مثلا غنیسازی لازم برای رآکتورهای پژوهشی آلمان از طریق روسیه و آمریکا تامین می‌شود.
ایران در این زمینه نیز مخارج زیادی را هزینه می‌کند در حالی‌که در بازار جهانی به مراتب راحت‌تر و ارزان‌ترمی‌تواند مورد نیاز خود را تامین کند.
آقای عباسی هم‌چنین تاکید کرده که قصد ایران برای بالا بردن میزان تولید اورانیوم ۲۰ درصدی، داشتن ذخیره مناسب از سوخت هسته‌ای در کشور است. ذخیره مناسب چگونه تعیین می‌شود؟
رآکتورهای پژوهشی مصرف بالایی ندارند. رآکتور تهران برای نمونه در شش سال اخیرتنها یکبار نیاز داشته که اورانیوم غنیسازی شده بخرد. از این نظر، انبار کردن بی‌معناست. این از سوی دنیا چنین برداشت می‌شود که ذخیره می‌کنند که بعد غنایش را بالا ببرند.
البته معنای این حرف این نیست که ایران می‌خواهد حتما این کار را بکند، اما دنیا چنین می‌فهمد. در عین حال، محدودیتی هم برای تامین سوخت رآکتورهای پژوهشی تحت نظر آژانس وجود ندارد.
به این ترتیب با صحبت‌های اخیر فریدون عباسی، چشم انداز گفتگو با پنج بعلاوه یک چه خواهد شد؟ باز به چانه زنی روی خواهند آورد؟
مسئله تعویض همیشه موضوع اعتماد آفرینی بوده، نه موضوع مذاکرات مرکزی! صحبت بر سر کل برنامه هسته‌ای ایران بوده و هست که ماهیت آن چیست و اگر قرار است ادامه پیدا کند، تحت چه شرایطی ادامه یابد. مثلا پیوستن ایران به پروتکل الحاقی می‌تواند وسیله‌ای باشد که ایران بتواند در صورت تمایل به غنیسازی ادامه دهد.
مهیندخت مصباح
تحریریه: عباس کوشک جلالی