بحران ایران همچنان موضوع ثابت رسانه‌هاست. روزنامه‌ی برلینی "تاگس‌اشپیگل" برای بررسی بحران به گفت‌وگو با فولکر پرتس (Volker Perthes) پرداخته است. او مدیر "بنیاد دانش و سیاست" در برلین است. تخصص پروفسور پرتس مسائل خاورمیانه است. او مؤلف کتاب‌های متعدد از جمله درباره‌ی ایران است.

پرتس، در کتابی که به تازگی زیر عنوان "ایران" نوشته، بر اهمیت ایران برای ثبات خاورمیانه و نزدیک تأکید کرده و خواهان پیشبرد سیاستی در غرب در برابر ایران شده که به اعتماد متقابل بینجامد.

این کتاب توسط "مرکز فدرال برای آموزش سیاسی" (Bundeszentrale für politische Bildung) منتشر شده است.

فولکر پرتس نمونه‌ی آن گروه از کارشناسان سیاسی در غرب است که در رابطه با ایران، به مسئله‌ی اتمی اولویت می‌دهند و مسئولان سیاسی را از توجه خاص به جنبش اعتراضی در ایران برحذر می‌دارند.

صف‌بندی‌های سیستم در ایران

پرتس در ابتدای مصاحبه با "تاگس‌اشپیگل" تداوم جنبش اعتراضی در ایران را نشانه‌ی این می‌داند که «سیاست در ایران نمرده است. سیستم در حال غلیان است». او می‌گوید که هم محمود احمد‌ی‌نژاد، هم آیت‌الله علی خامنه‌ای مشروعیت خود را از دست داده‌اند. «بایستی انتظار داشت که اعتراض‌ها مدام شعله‌ور شوند. اما هنوز سیستم قدرت به طور اساسی زیر سؤال نرفته است».

پرتس در درون سیستم چهار جریان را از هم تفکیک می‌کند: اصلاح‌طلبان (خاتمی، موسوی)، ناسیونالیست‌های اسلامی (احمد‌ی‌نژاد)، نیروهای بسیار محافظه‌کار (که با احمد‌ی‌نژاد هم میانه‌ی خوبی ندارند) و مصلحت‌اندیشان (هاشمی رفسنجانی).

امکان سازش میان جناح‌ها

پرتس در پاسخ به این پرسش که آیا سازش در بالا ممکن است، به این اشاره می‌کند که هاشمی رفسنجانی خواهان حفظ سیستم است و می‌کوشد که میان جناح‌ها سازشی صورت گیرد. او پس از ذکر این نکته، بدون دادن پاسخ صریح به پرسش مطرح شده، چنین ادامه می‌دهد: «مشخص است که احمد‌ی‌نژاد هم می‌کوشد میان خود و اصلاح‌طلبان پل ‌بزند. او می‌داند که سیاستش به شرطی در درازمدت موفق خواهد شد که منزوی نباشد».

پرسشگر در اینجا از پرتس می‌پرسد: «احمد‌ی‌نژاد کجا به سمت اصلاح‌طلبان رفته است؟» فولکر پرتس در پاسخ، به انتخاب علی اکبر صالحی، به‌عنوانِ رئیس سازمان انرژی اتمی و اسفندیار رحیم مشائی، به عنوان معاون اول ریاست جمهوری اشاره می‌کند و در مورد اولی می‌گوید که خواهان تداوم مذاکرات اتمی است و در مورد دومی به اظهارات نرمش در مورد آمریکا و اسرائیل اشاره می‌کند.

گفت‌وگو به رابطه با آمریکا و برنامه‌ی اتمی رژیم می‌کشد. پرتس مسئله‌ی مهم را این می‌داند که «نخبگان ایران مشکل دارند برای اینکه تصمیم بگیرند، در اصل چه می‌خواهند... ولی جامعه‌ی بین‌المللی منتظر یک تصمیم روشن است».

مذاکره با رژیمی فاقد مشروعیت

موضوعی دیگر: «غرب می‌خواهد به مذاکرات ادامه دهد. آیا با این کار به رهبری ایران ارج نمی‌نهد، رهبری‌ای که مشروعیت خود را از دست داده است؟»

پرتس پاسخ می‌دهد: «این تصور که مذاکره با رژیمی که سیاستی مسئله‌دار پیش می‌برد، تشویق آن رژیم است، خطاست. مذاکره، ضرورتی است برخاسته از واقع‌بینی سیاسی. ما مذاکره می‌کنیم، چون مشکلی داریم. در دوره‌ی جنگ سرد هم این گونه بوده است.»

پرتس بر این بنیاد، با این‌که اتحادیه‌ی اروپا با رژیم ایران گفت‌وگو نداشته باشد، مخالفت می‌کند.

اسرائیل و بمب اتمی ایران

در ادامه از پرتس پرسیده می‌شود که آیا پس از بالاگرفتن جنبش اعتراضی در ایران احتمال حمله‌ی اسرائیل به ایران کاهش یافته است؟ پرتس در پاسخ می‌گوید که اسرائیل بر مبنای خطری که خودش را تهدید می‌کند تصمیم می‌گیرد، نه بر این پایه که در جامعه‌ی ایران تا چه حد تنوع نظر وجود دارد.

آیا خطر دستیبابی رژیم ایران به بمب اتمی در کوتاه‌مدت جدی است؟ پرتس معتقد است، نه. به نظر او رژیم ایران هنوز در غنی‌سازی پیشرفته نیست. موضوع دستیابی به اورانیوم غنی‌شده برای بمب‌سازی را بازرسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی زیر نظر دارند و به نظر پرتس، تا زمانی که آنان همه چیز را زیر نظر دارند، طول خواهد کشید تا رژیم به سلاح اتمی دست یابد.

حفظ رابطه با سیاستمداران دستگاه

پرسش آخر در این مصاحبه، مربوط به جلوگیری از سفر آن عوامل رژیم ایران به اروپاست که از مسئولان سرکوب مردم هستند. پرتس این کار را درست می‌داند و می‌گوید که مثلا به یک فرمانده بسیج یا سردبیری که روزنامه‌نگاران را اخراج کرده است، نباید ویزا داد. «اگر اتحادیه‌ی اروپا فهرستی از اسامی ده ‌بیست‌ تا چهره‌ی اصلی سرکوب فراهم کند و آنان را نامطلوب بخواند، این شاهد روشنی بر همبستگی با قربانیان ستم است. ولی اتحادیه‌ی اروپا نباید غلو کند. روا نیست که مانع از مراوده با جامعه‌ی مدنی شویم و یا در برابر سیاستمداران و کارشناسان سد بگذاریم.»

پرتز در پایان می‌گوید که اگر بخواهیم در سیاست امنیتی در رابطه با ایران پیشرفت داشته باشیم، باید ارتباط خود را با سیاستمداران آن حفظ کنیم.

RN/DK