میخائیل اولیانوف، مذاکرهکننده ارشد روسیه در مذاکرات برجام پس از دیدار با باقری گفت به رغم دشواری‌ها در صورت انعطاف آمریکا توافق اتمی همچنان قابل احیاست. علم‌الهدی امام جمعه مشهد مذاکرات قطر را "تله آمریکایی" دانست.
علی باقری، معاون سیاسی وزیر امور خارجه و مذاکرهکننده ارشد ایران در مذاکرات احیای برجام در وین روز جمعه ۱۰ تیر (۱ ژوئیه) بدون اعلام قبلی به مسکو سفر کرد و با سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه و میخائیل اولیانوف، مذاکرهکننده ارشد روسیه در مذاکرات احیای برجام در وین دیدار کرد.
حساب کاربری رسمی نمایندگی روسیه در وین در توییتی ضمن انتشار این خبر تصویر نشست باقری با مقامات روسیه را نیز منتشر کرده است.
سفر علی باقری دو روز پس از مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا در دوحه پایتخت قطر انجام گرفته است. مذاکرات دوحه بدون حصول نتیجه‌ای به پایان رسید.
اولیانوف پس از دیدارش با باقری در مسکو گفت، ارزیابی او این است که به رغم تمام دشواری‌ها توافق هسته‌ای همچنان قابل احیاست. این مقام روسی اما تاکید کرد که توافق زمانی می‌تواند حاصل شود که آمریکا انعطاف بیشتری از خود نشان دهد.
علی باقری هم از "مواضع حرفه‌ای" مقامات روسیه درباره وضعیت کنونی برجام و چشم‌اندازهای مذاکرات وین اظهار خشنودی کرد.
مذاکرات دو روزه آمریکا و ایران در دوحه پایتخت قطر از سوی مقامات رسمی و دولتی ایران "جدی و مثبت" ارزیابی شده است. اما برخی از روحانیان نزدیک به حکومت که پرقدرت و بانفوذ هستند اما سمتی در دولت ندارند ظاهرا با ابراز خشنودی از بی‌نتیجه بودن نشست دوحه علنا به قطر حمله کردند.
احمد علم‌الهدی، امام جمعه مشهد مذاکرات غیر مستقیم ایران و آمریکا را "تله آمریکایی" دانست. امام جمعه مشهد قطر را هم یک حکومت وابسته به آمریکا در حاشیه خلیج فارس دانست که به عنوان یک "دلال مجانی" به وسط آمده و به‌عنوان میانجی‌گر، محل مذاکرات را از وین منتقل به قطر منتقل کرده است. به گفته علم‌الهدی، همه این کارها به خاطر این بوده است که ایران از مذاکرات عقب‌نشینی کند.
انتقاد علم‌الهدی زمانی مطرح شده است که در دولت ایران کسانی حاکم هستند که مواضعی نزدیک به او دارند. میانجی‌گری این مذاکره نیز برعهده اتحادیه اروپا بوده است.
مذاکرات ایران و آمریکا به طور غیرمستقیم برگزار شد و هیأت‌های مذاکرهکننده دو کشور در سالن‌هایی جداگانه حضور داشتند و از طریق "میانجی" با یکدیگر در تماس و گفت‌وگو بودند.
علیرغم تمایل و تلاش‌های هر دو طرف برای احیای برجام اختلاف نظرها همچنان ادامه دارد. ضمانت‌های مربوط به عدم تکرار خروج آمریکا از برجام و حذف یا ماندن سپاه پاسداران در فهرست گروه‌های تروریستی ایالات متحده از جمله این اختلاف نظرهاست.
با این وجود مجید تخت‌روانچی، نماینده و سفیر دائم ایران در سازمان ملل متحد گفته است که هیات مذاکرهکننده ایران آماده است دوباره با آمریکا گفت‌وگو کند.
مقامات آمریکایی درباره این درخواست تخت‌روانچی تا کنون واکنشی نشان نداه‌اند.
خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند
با امضای دونالد ترامپ، آمریکا از برجام خارج شد. سال گذشته شرکت‌های آلمانی ۵/ ۳ میلیارد یورو به ایران و ۱۱۱ میلیارد یورو به آمریکا صادر کردند. معاملاتی که با خروج آمریکا از برجام به خطر افتاده‌اند در این گزارش تصویری:
عکس: Reuters/J. Ernst
با این امضای دونالد ترامپ، دولت آمریکا نه تنها از توافقنامه اتمی "برجام" خارج شده، بلکه می‌خواهد تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی را نیز بار دیگر از سر گیرد. بدین ترتیب هر شرکتی که با آمریکا و با دلار در سطح جهانی معامله می‌کند در صورتی که با ایران معامله کند، می‌تواند مشمول جریمه سنگینی بشود.
عکس: Reuters/J. Ernst
بسیاری از شرکت‌ها و بخصوص بانک‌ها معنی نقض تحریم‌ها را بخوبی می‌دانند. کومرتس بانک آلمان در سال ۲۰۱۴ مجبور به پرداخت یک میلیارد و پانصد میلیون دلار و گروه "بی ان پی پاریبا" فرانسوی حتی ۹ میلیارد دلار جریمه پرداخت کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
به گزارش اتاق بازرگانی آلمان، ده هزار شرکت آلمانی با ایران رابطه تجاری دارند و ۱۲۰ شرکت این کشور حتی با نیروی کار خود در ایران حضور دارند. آلمان در سال گذشته ۳ و نیم میلیارد یورو به ایران صادرات داشته درحالیکه ارزش صادرات آن به آمریکا بالغ بر ۱۱۱ میلیارد یورو بوده است.
عکس: picture-alliance/dpa/F. Motahari
ایرباس بزرگترین بازنده خروج آمریکا از برجام است. در ژانویه سال ۲۰۱۷ ایران سفارش خرید یکصد فروند هواپیمای ایرباس را به ارزش ۲۳ میلیارد یورو داد. سه فروند هواپیما به ایران تحویل داده شد و حالا آمریکا اجازه صادرات این هواپیما به ایران را لغو کرده است. کمپانی اروپایی ایرباس بخشی از تولیدات خود را در آمریکا تامین می‌کند.
عکس: FARS
کمپانی آمریکایی بوئینگ دو قرارداد با شرکت‌های ایرانی آسمان برای فروش ۳۰ عدد هواپیما به ارزش ۳ میلیارد دلار و نیز قرارداد فروش ۸۰ فروند هواپیما با شرکت ایران ایر به ارزش ۱۶ میلیارد دلار امضا کرد. این سفارش‌ها هیچگاه در تولید لحاظ نشدند و حالا هم دنیس مویلنبرگ، مدیریت بوئینگ، اعلام کرده است که "ما پیرو سیاست دولت آمریکا هستیم".
عکس: picture-alliance/dpa/Stringer
تاریخ اولین حضور زیمنس در ایران به کشیدن خط تلگراف لندن – بمبئی در ۱۵۰ سال پیش برمی‌گردد. جو کایزر، مدیر کمپانی زیمنس، از نخستین مدیران آلمانی بود که در آغاز سال ۲۰۱۶ به ایران سفر کرد و قراردادهای میلیاردی فروش توربین‌های گازی و مدرنیزه کردن قطارهای ایران را به امضا رساند.
عکس: picture-alliance/dpa/T. Hase
کمپانی هنکل هیچگاه از بازار ایران خارج نشد و به همین دلیل جایگاه قدرتمندی در صنایع تولید شوینده و چسب دارد. "کاسپار رورستد"، مدیر پیشین این کمپانی، در سال ۲۰۱۵ و قبل از "برچیده شده تحریم‌ها" گفته بود: «فروش میلیونی ما در بازار ایران (سه رقم دارد) و به افزایش آن هم خوشبین هستیم.» این کمپانی سال گذشته ۲۰ میلیارد یورو فروش داشته که یک درصد آن از بازار ایران است.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Hitij
کمپانی دایملر، ایران خودرو و ماموت در ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ قرارداد طولانی مدت تولید کامیون در ایران را به امضا رساندند. دایملر آلمان در سال ۲۰۱۰ سهم خود را در خودروسازی ایران واگذار کرده بود.
عکس: MEHR
کمپانی خودروسازی فولکس واگن هم تصمیم داشت از اواسط سال ۲۰۱۷ میلادی با کمک ایران خودرو و ماموت با مدل‌های تیگوان و پاسات وارد بازار ایران شود. این خودروها در نمایشگاه بین‌المللی خودرو تهران در سال گذشته نیز عرضه شدند.
عکس: jamejamonline
بازار خودروی ایران بصورت "سنتی" در دست صنایع خودروسازی فرانسه است. این صنایع از آنجایی که با آمریکا رابطه‌ای ندارند، دستشان برای سرمایه‌گذاری در ایران بازتر است. کمپانی "PSA" در سال ۲۰۱۶ قرارداد همکاری برای تولید سه مدل پژو را در سال ۲۰۱۶ با ایران خودرو به امضا رساند. این سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیون یورویی هنوز به نتیجه و سودی نرسیده و طرف ایرانی هم توان مالی ندارد.
عکس: Tasnim
خودروساز فرانسوی رنو در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد یک سرمایه‌گذاری بزرگ به همراه خط تولید در ایران خواهد داشت. کارلوس غُصن (یا به فرانسوی گون- Carlos Ghosn) مدیر اجرایی شرکت‌های خودروسازی رنو در آن زمان گفته بود که "بازار ایران دارای پتانسیل بی‌نظیری است".
عکس: IRNA
بازار و صنایع نفت و گاز ایران یکی از بازارهای جالب توجه برای شرکت‌های بین‌المللی است. شرکت ایتالیایی "سایپم" (Saipem) که در عرصه تولید خط لوله و پایانه‌های نفت و گاز فعال است قرادادی به مبلغ ۳ میلیارد و پانصد میلیون یورو با ایران امضا کرده است.
عکس: Mehr
رئیس کمپانی نفتی اِنی (Eni)، کلادیو دسکالزی هم جزو اولین مدیرانی بود که با پایان تحریم‌ها راهی تهران شد. دو طرف تمایل به همکاری داشتند اما قراردادها در حد "مطالعات برای توسعه میدان کیش و فاز سوم میدان دارخوین" باقی ماند. از سوی دیگر انی از ایران طلبکار است که به دلیل تحریم‌ها امکان پرداخت بدهی برای ایران وجود نداشت.
عکس: picture-alliance/AP Photo/A. Medichini
برخلاف کمپانی ایتالیایی انی، کمپانی بریتانیایی – هلندی "شل" سال‌ها به دلیل تحریم‌ها راهی را پیدا نمی‌کرد تا بتواند بدهی دو میلیارد دلاری خود به ایران را پرداخت کند. کمپانی نفتی شل سفارش جدید دیگر به ایران نداده و قراردادهای جدید هم در حد "مطالعه برای توسعه میادین آزادگان جنوبی، یادآوران و کیش" است.
عکس: FARS
کمپانی فرانسوی توتال اعلام کرد که پنج میلیارد دلار در میدان پارس جنوبی سرمایه‌گذاری می‌کند. دولت آمریکا در مورد این سرمایه‌گذاری "استثنا" قائل شد و اجازه آن را صادر کرد. حال امکان دارد با تحریم‌های جدید این اجازه هم لغو شود. پاتریک پویان، مدیرعامل توتال، در ماه مارس ابراز امیدواری کرد تا اجازه آمریکا به‌قوت خود باقی بماند. او گفت در غیر این صورت ما بار دیگر برای دریافت اجازه تلاش خواهیم کرد.
