اگر حکومت ایران به دنبال بمب اتم باشد
۱۳۸۸ آذر ۹, دوشنبه
پرسش‌های یک جلسه ۶ جانبه
مجله‌ی آلمانی اشپیگل در تازه‌ترین شماره‌ی خود که روز دوشنبه ۳۰ نوامبر انتشار یافته است، گزارش تحلیلی مفصلی دارد در باره‌ی نکات یادشده. ابتدای این مقاله به بررسی‌های کارشناسانه‌ای اختصاص دارد که در اسرائیل برای پیش‌بینی سمت و سوی مناقشه اتمی در جریان است. در یکی از این بررسی‌ها ۶ دیپلمات و کارشناس سیاسی و اتمی اسرائیل پشت یک میز نشسته‌اند و در مقام نمایندگان آمریکا، روسیه، چین، فرانسه و ایران بر سر چشم‌اندازهای مناقشه هسته‌ای ایران بحث و جدل می‌کنند. در این جلسه به این پرسش‌های پرداخته می‌شود که آیا تهران واقعاَ به دنبال بمب اتمی است؟ آیا تحریم‌ها مانعی برای این کار هستند؟ و اگر پاسخ مثبت است، لزومی به تشدید آنها هم هست؟ آیا در انتها راهی به جز بمباران تأسیسات هسته‌ای ایران باقی می‌ماند؟ و پیامدهای چنین بمبارانی چه هستند؟
به نوشته‌ی اشپیگل، نتایج بررسی‌های گروه یادشده قرار است مخفی بماند، ولی برخی از جزئیات آن که به بیرون درز کرده‌اند، چنین هستند: « آمریکا بیش از حد به مذاکرات دل بسته است و از مقابله با ایران امتناع می‌کند»، «ایران بر این باور است که کارت‌های بهتر را در اختیار دارد و احتمال اعمال تحریم‌های شدیدتر هم اندک است»، «اسرائیل در وهله نخست به انزوای شدید بین‌المللی ایران و تاثیر تحریم‌های شدید بر اقتصاد این کشور امید بسته است و به عنوان آخرین اقدام، به حمله نظامی می‌اندیشد.»
نگرانی‌ای که دامن‌گستر شده است
به خصوص نتیجه‌گیری آخر بسیار مطلوب بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل است. او بارها گفته است که بمب اتمی در دست ایران غیرقابل قبول است. به باور نتانیاهو، رفتار کنونی جامعه‌ی جهانی در قبال تهران شبیه سازشکاری جهان در برابر رژیم‌هیتلری است: « ما در شرایط سال ۱۹۳۸ قرار داریم، با این تفاوت که نقش آلمان هیتلری را ایران احمدی‌نژاد بازی می‌کند». نخست‌وزیر اسرائیل اما تفاوت شرایط کنونی را در این می‌بیند که یهودی‌ها دیگر آن "بره‌های قربانی" سال ۱۹۳۸ نیستند که آرام و بی‌مقاومت به قربانگاه بروند.
اشپیگل سپس می‌نویسد که دان مریدور، معاون اول نتانیاهو که همزمان وزیر انرژی و وزیر سازمان‌های امنیتی اسرائیل هم هست نیز، به رغم موضع میانه‌روانه‌اش، معتقد است که تنش بر سر برنامه هسته‌ای به تشدید خواهد شد. هم اینک اکثریت شکننده‌ای از اسرائیلی‌ها هوادار حمله به تأسیسات اتمی ایران است و یازده درصد مردم اسرائیل هم گفته‌اند که اگر ایران به بمب اتمی دست یابد، کشورشان را ترک می‌کنند.
گزارش اشپیگل سپس از مریدور نقل می‌کند که در حال حاضر ۹۰ درصد گفت‌وگوها میان مقام‌های آمریکا با کشورهایی همچون مصر و عربستان حول برنامه هسته‌ای ایران دور می‌زند و تنها ده درصد این گفتگوها به مناقشه اسرائیل و فلسطینی‌ها اختصاص می‌یابد. اشپیگل می‌افزاید که نگرانی‌ها و درنگ‌ها نسبت به رویکرد هسته‌ای ایران به همین جا محدود نمی‌شود و حالا حتی روسیه هم نگرانی خود را پنهان نمی‌کند.
گزارش‌های غیررسمی در آژانس
اشپیگل سپس به شرح "بازی موش و گربه‌ای" که در سال‌های اخیر میان ایران و آژانس اتمی در جریان بوده می‌پردازد و به لحن تند، بی‌سابقه و توام با نگرانی محمد البرادعی در آخرین گزارشش از برنامه هسته‌ای ایران، اشاره می‌کند.
فراتر از این گزارش، از نظر اشپیگل گزارشی است که در آژانس به طور غیررسمی بدان استناد می‌شود و به موجب آن، ایران در زمینه شبیه‌سازی ایجاد احتراق لازم در کلاهک‌های هسته‌ای موفقیت‌های قابل اعتنایی به دست آورده و به این ترتیب یکی از موانع اصلی در ساخت این گونه سلاح‌ها را پشت سرگذاشته است.
به موجب گزارش‌یادشده، ایران تا یک سال دیگر هم دانش و هم اورانیوم لازم را برای ساخت کلاهک‌های هسته‌ای در اختیار دارد.
بازچیدمان بخش‌های مختلف وزارت دفاع ایران نیز به نوشته اشپیگل، نکته‌ی نگرانی‌آوردیگری در میان کارشناسان آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. در تغییر و تحولات سازمانی جدید در وزارت دفاع که اشپیگل مدعی داشتن دیاگرامی از آن است، بخشی ایجاد شده به نام «کاربردهای پیشرفته تکنولوژی‌های عالی» که شامل زیرمجموعه‌هایی همچون استحصال اورانیوم، غنی‌سازی، فلزشناسی، نوتورن‌ها، انفجارهای پیچیده و تزریق میله‌های هسته‌ای است. رئیس بخش هم فردی کمترشناخته‌شده و پررمز و راز به نام "محسن فخری‌زاده مهابادی" است که در رأس فهرستی از کارشناسان ایران قرار دارد که آژانس اتمی برای پی‌بردن به ماهیت برنامه هسته‌ای ایران خواهان دیدار و گفت‌وگو با آنهاست.
اشپیگل در بخش دیگری از گزارش خود به تلاش‌های یک ساله اوباما برای حصول توافق با ایران برای خاتمه‌دادن به مناقشه هسته‌ای می‌پردازد و شرحی از معضل جدیدی به نام "جنبش سبز" به دست می‌دهد که دولت احمدی‌نژاد با آن دست به گریبان است. گزارشگران اشپیگل سپس از محافل محافظه‌کار درون حکومت نقل می‌کنند که احمدی‌نژاد به سبب همین ضعف درونی ناشی از مناقشه انتخابات، نسبت به توافق وین روی خوش نشان داد و از زبان نماینده خود در ژنو پذیرفت که در ازای تحویل اورانیوم غنی‌شده خود، میله‌های سوخت اتمی برای پژوهشگاه‌تهران دریافت کند. غرب هم امیدوار بود که ایران با واگذاری ذخیره اورانیوم غنی‌شده‌اش تا اطلاع ثانوی و دستکم در طول مذاکرات قادر به تولید بمب اتمی نشود.
اسرائیلی‌ها بی‌سرو صدا در اروپا
گزارش اشپیگل سپس با شرح مخالفت‌ها در داخل کشور نسبت به توافق وین و ناکام ماندن احمدی‌نژاد در جوش‌‌دادن معامله، به انگیزه‌های رهبری جمهوری اسلامی در مخالفت با توافق وین می‌پردازد. به باور اشپیگل، مقام‌های ارشد ایران بعید می‌دانند که اسرائیل توان تحمل ریسک یک حمله نظامی به ایران را داشته باشد. کارشناسان آمریکایی نیز نسبت به چنین حمله‌ای هشدار می‌دهند. کارشناسی همچون دیوید آلبرایت، رئیس موسسه‌ی تحقیقاتیISIS معتقد است که کسی از تعداد واقعی تأسیسات اتمی ایران اطلاع دقیقی ندارد و هر گونه حمله‌ای به این تأسیسات زیرزمینی، حتی با بمب‌های سنگرشکن نیز قادر به از بین‌بردن سانتریفیوژهای نصب‌شده در آنها نیست.
در این میان، اسرائیلی‌ها بر این باورند که ایران در حال وقت‌کشی است. این که موساد بخش عمده‌ی تمرکز و فعالیت‌های خود را بر روی ایران متمرکز کرده، موضوعی است که به مدت‌ها پیش از به قدرت رسیدن نتانیاهو برمی‌گردد. مقام‌های امنیتی اسرائیل بی‌سروصدا به سراغ شرکت‌های اروپایی می‌روند و از آنها می‌خواهند که صادرات خود به ایران را متوقف کنند و هنگامی که از مقام‌های این شرکت‌ها پاسخ می‌شنوند که اقلام صادراتی به ایران آنها صرفاَ کاربردی غیرنظامی دارد، عکس‌هایی را جلوی آنها می‌گذارند که نشانگر به کارگیری این اقلام در تأسیسات هسته‌ای ایران است.
تحریم و بعد از آن
اشپیگل سپس این جمله‌ی انتقادآمیز بنیامین بن‌العیزر، وزیر تجارت اسرائیل را نقل می‌کند که «اروپایی‌ها روزها در باره‌ی تحریم ایران تصمیم می‌گیرند و شب‌ها به معامله‌ی خود با رژیم تهران ادامه می‌دهند − رویکردی که تنها به سود احمدی‌نژاد تمام می‌شود.»
به گفته‌ی این مقام اسرائیلی، ایران را می‌توان از تلاش برای دستیابی به بمب اتمی بازداشت، به شرط آن که تحریمی‌تمام و کمال علیه آن اعمال شود. برخی از دیپلمات‌ها در اورشلیم نیز بر این عقیده‌اند که اقتصادی تضعیف‌شده ایران، وضعیت متزلزل حکومت در پی انتخابات ریاست جمهوری و فاصله‌گیری روس‌ها از تهران فرصت بی‌سابقه‌ای را برای اعمال موفقیت‌آمیز تحریم‌ها به وجود آورده است.
مریدور، وزیر سازمان‌های اطلاعاتی اسرائیل نیز تأکید دارد که «رژیم ایران رژیم نابخردی نیست». از این رو زمانی که هزینه ساخت بمب اتمی حیات و ممات آن را به خطر بیاندازد، احمدی‌نژاد به صرفنظر کردن از داشتن چنین سلاحی سوق خواهد یافت. کارشناسانی هم هستند که معتقدند تدارکات و پیش‌بینی‌ها برای مرحله‌ای فراتر از تحریم‌ها هم انجام شده است: تحریم‌های شدید از بهار ۲۰۱۰، و در تابستان همین سال هم شاید حمله نظامی به تأسیسات اتمی ایران. شاید در واکنش به چنین طرح‌ها و سنایورهایی است که مقام‌های نظامی ایران نیز این روزها پیوسته تل آویو را به حمله مهلک متقابل تهدید می‌کنند.
FW/RN