تورستن تایشمان، مدیر استودیوی شبکه رادیوهای دولتی آلمان در تل‌آویو است. تایشمان که در آلمان، آمریکا و دانشگاه بیروت لبنان تحصیل کرده، سال‌ها گزارشگر‌ شبکه رادیوهای دولتی آلمان در خاورمیانه و مناطق بحرانی جهان از جمله افغانستان، هند و مصر بوده است.

او مدتی در لبنان و امارات متحده‌عربی مشغول پژوهش بوده است و با شرایط خاورمیانه آشناست. تورستن تایشمان در مصاحبه‌ای با بخش فارسی دویچه‌وله به پرسش‌هایی در مورد جایگاه ایران میان مردم اسرائیل و تأثیر تحولات سوریه بر اسرائیل پاسخ داده است.

دویچه وله: آقای تایشمان می‌دانید که دشمنی با اسرائیل حدود۳۰ سال است که از ارکان سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است. تأکید بر "دشمن خارجی" همواره فرصتی برای سرکوب منتقدان و مخالفان داخلی بوده است. برخی صاحب‌نظران می‌گویند، جمهوری اسلامی ایران برای بقای خود به دشمن خارجی نیاز دارد. آیا اسرائیل هم از این خصومت سود می‌برد؟

تورستن تایشمان: نه! اسرائیل برای حیات خود نیازی به دشمنی با ایران ندارد. اما دشمنی ایران با اسرائیل موجب نگرانی عمیق مردم این کشور است. تصور غالب در افکار عمومی این است که "ایران می‌خواهد همه ما را بکشد و نابود کند". این نگرانی عمیق را در برخوردهای عادی در کوچه و خیابان مشاهده می‌کنید. مردم دو کشور هیچ ارتباط مستقیمی با هم ندارند. مردم عادی اسرائیل در مورد ایران تنها در اخبار، آن‌هم وقتی حادثه‌ای مرتبط با ایران رخ داده مطلبی می‌شنوند.

یهودیان تاریخ کهنی در ایران دارند و در واقع جدا از تاریخ و هویت ایران نیستند. یهودیان ایران هولوکاست را تجربه نکردند. در ایران چندین زیارتگاه ‌یهودیان جهان قرار دارد. آیا مردم اسرائیل این‌ها را می‌د‌انند؟

بدون تردید ، بله! همه می‌د‌انند که عید بزرگ پوریم با یک شاهزاد خانم ایرانی ارتباط دارد. همه چیز در مورد تاریخ روشن است. اما تاریخ کهن با حال حاضر تفاوت می‌کند. جامعه کنونی اسراییل متأثر از تاریخ جدید و تجربه وحشتناک یهودیان در اروپاست.

هولوکاست در خاطره این ملت زنده است و این حقیقتی است که دولت ایران نمی‌خواهد بپذیرد. ایران از دریچه نگاه و تجربه خود که یهودیان ایرانی کنار دیگر ایرانیان دیگر زندگی می‌کنند، به جایگاه هولوکاست در خاطره تاریخی مردم اسرائيل توجه نمی‌کند.

البته باید تأکید کنم که جامعه یهودیان ایرانی اسرائیل که جامعه‌ا‌ی ‌تحصیل‌کرده و فعال است، همواره تلاش می‌کند افکار عمومی را آرام کند و از تنش کنونی بر سر برنامه ‌اتمی جمهوری اسلامی بکاهد. تأکید یهودیان ایرانی این است که برنامه اتمی جمهوری اسلامی ایران مشکل اسرائیل به تنهایی نیست و باید با حمایت جهانی در مورد آن موضع‌گیری کرد. دیدگاه جامعه روشنفکر یهودیان ایرانی با دیدگاه رسمی و رسانه‌های اسرائیل تفاوت می‌کند.

مردم اسرائیل در مورد صلح با فلسطین چه فکر می‌کنند؟ برخی کارشناسان می‌گویند، اگر اسرائیل با فلسطینیان به صلح برسد، دست‌کم دامنه نفوذ ایران در منطقه تغییر می‌کند و امنیت و آرامش بیشتری خواهند داشت.

من فکر می‌کنم که تمرکز شما بر روی ایران در این سوال باید تصحیح شود. باور شخصی من این است که اسرائیل باید با فلسطینیان به صلح برسد. جدا کردن فلسطینیان و دیوار کشیدن نمی‌تواند پاسخی برای صلح پایدار باشد.

این دیدگاه باید در اسرائیل تقویت شود که صلح با فلسطینیان یعنی پذیرش مشروعیت برای درخواست به رسمیت شناخته شدن آن‌هم از سوی کشورهایی مانند اردن، مصر، شاید لبنان و سوریه که البته در مورد سوریه شرایط کمی پیچیده است و امارات متحده عربی که می‌تواند شریک تجاری خوبی برای اسرئیل باشد و در شرایط کنونی از اهمیت خاصی برخوردار است.

این کشورها اهمیت زیادی برای اسرائیل دارند. اما این نکته که صلح با فلسطینیان، دشمنی چند دهه ساله جمهوری اسلامی ایران را با اسرائيل ‎‎ کم‌رنگ می‌کند، چندان مطرح نیست.

در مورد سوریه؛ اوضاع این کشور مدت‌هاست که ناآرام است. با توجه به اینکه رژیم اسد تا کنون دشمنی قابل پیش‌بینی برای اسرائیل بوده است، به نظر می‌رسد که اسرائیل از موضع‌گیری روشن در مورد تحولات سوریه خودداری می‌کند. وضعیت کنونی حاکم بر سوریه در اسرائیل چگونه ارزیابی می‌شود؟

شرایط سوریه در اسرائيل به دقت دنبال می‌شود و مورد بحث و گفتگوی فراوان است. انتقاد‌های بسیاری به رفتار رژیم اسد وجود دارد . اما اسد تا کنون یک فاکتور ثبات در منطقه بوده است. همانطور که اشاره کردید اسرائیل با اسد کنار آمده بود.

در زمان نخست‌وزیر پیشین اسرائیل، اهود باراک و دوران پدر بشار اسد دو کشور حتی وارد مذاکرات صلح شده بودند. البته این مذاکرات به نتیجه نرسید چون دو طرف در چندین مورد اساسی به تفاهم نرسیدند.

اما دو کشور در هر حال با هم کنار آمده بودند. خانواده اسد سوریه را به ثبات رسانده بودند و سوریه خطر بزرگی نبود. اما اکنون شرایط تغییر کرده است. نمی‌توان پیش‌بینی کرد که سوریه به کدام سو می‌رود.

اوضاع بسیار پیچیده است. از یک سو اخوان‌المسلمین با رژیم اسد مخالف است از سوی دیگر اسد از حماس حمایت می‌کند و همزمان رابطه رژیم اسد با حزب‌‌الله لبنان و ایران مطرح است. مشخص نیست که اگر اسد سقوط کند، سقوط او چه تأثیری بر نواره غزه خواهد داشت.

شرایط سوریه بسیار مهم است، چون برداشت من این است که اسرائیل در حال حاضر آمادگی پذیرش شرایط جدید را ندارد. اگر شرایط تغییر کند مشخص نیست که آیا تأمین امنیت نسبی کنونی مقدور خواهد بود یا نه.

مصاحبه‌گر: شبنم نوریان
تحریریه: شیرین جزایری