احیای برجام؛ آمریکا: پاسخ ایران به پیشنهاد بورل سازنده نیست
۱۴۰۱ شهریور ۱۱, جمعه
آمریکا اعلام کرد پاسخ ایران به متن نهایی پیشنهاد جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا "سازنده نیست". مقامات اروپایی ولی درباره توافق احتمالی احیای برجام ابراز خوشبینی کردهاند.
تبلیغات
ودانت پاتل، معاون سخنگوی وزارت امور خارجه ایالات متحده آمریکا روز جمعه ۱۱ شهریور (۲ سپتامبر) تائید کرد که آمریکا پاسخ ایران درباره متن پیشنویس توافق احتمالی برای احیای برجام را از طریق اتحادیه اروپا دریافت کرده و در حال بررسی آن است.
پاتل همچنین افزود: «پاسخ ایالات متحده از طریق اتحادیه اروپا ارسال خواهد شد اما متاسفانه پاسخ ایران سازنده نیست.»
معاون سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا جزئیات بیشتری درباره این موضوع ارائه نکرده است.
این نخستین واکنش یک مقام بلندپایه آمریکایی در ارتباط با پاسخ ایران به پیشنهاد جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگکننده مذاکرات برجام است.
ایران: متن ارسالی رویکرد سازنده دارد
ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران بامداد جمعه گفت: «نظرات جمهوری اسلامی ایران در مورد پاسخ آمریکا درباره متن پیشنویس توافق احتمالی احیای برجام به جوزپ بورل هماهنگکننده مذاکرات و نماینده اتحادیه اروپا تحویل داده شد.»
کنعانی افزود: «متن ارسالی دارای رویکردی سازنده با هدف نهایی کردن مذاکرات است.»
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران هم درباره جزئیات پاسخ ایران اظهار نطر نکرده است اما ایرنا، خبرگزاری دولتی از قول هیات مذاکرهکننده ایرانی نوشت "لازمه رسیدن به توافق، پایدار بودن رفع تحریمها"، برداشته شدن موانع تجارت خارجی ایران و رفع محدودیتهای فروش نفت است.
ایرنا همچنین یادآور شده است اگر طرف مقابل مطالبات ایران را بپذیرد، توافق نهایی حاصل خواهد شد.
دور جدید مذاکرات برجام پس از حدود پنج ماه وقفه به مدت چهار روز (۱۳ تا ۱۷ مرداد) در وین ادامه یافت و در پایان آن جوزپ بورل "متن نهایی" توافق پیشنهادی را برای تصمیمگیری به طرفها ارائه داد.
پاسخ جمهوری اسلامی به این متن در ۲۴ مرداد (۱۵ اوت) در اختیار اتحادیه اروپا قرار گرفت. آمریکا نیز پس از یک هفته در دوم شهریور ماه (۲۴ اوت) نظر خود را در این باره به اتحادیه اروپا ارائه کرد.
در این میان برخی اظهارات خوشبینانه درباره احیای توافق از طرف جوزپ بورل و امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه بیان شد.
رئیس جمهور فرانسه نیز روز پنجشنبه، اول سپتامبر ابراز امیدواری کرد که مذاکرات در چند روز آینده به توافق منجر شود.
خبرگزاری بلومبرگ قبلا از افزایش انتظارات برای پیشرفت قریبالوقوع در مذاکرات هستهای با پاسخ ایران و آمریکا به متن "نهایی" پیشنهاد بورل گزارش داده بود.
قرار است شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی ۱۲ سپتامبر در وین نشست خود را برگزار کند. شورای حکام آژانس بینالمللی انرژی اتمی قبلا قطعنامهای در ارتباط با "عدم همکاری" ایران در روشنگری برخی مسائل صادر کرده است.
خروج از برجام و معاملاتی که دود میشوند
با امضای دونالد ترامپ، آمریکا از برجام خارج شد. سال گذشته شرکتهای آلمانی ۵/ ۳ میلیارد یورو به ایران و ۱۱۱ میلیارد یورو به آمریکا صادر کردند. معاملاتی که با خروج آمریکا از برجام به خطر افتادهاند در این گزارش تصویری:
عکس: Reuters/J. Ernst
با این امضای دونالد ترامپ، دولت آمریکا نه تنها از توافقنامه اتمی "برجام" خارج شده، بلکه میخواهد تحریمهای اقتصادی علیه جمهوری اسلامی را نیز بار دیگر از سر گیرد. بدین ترتیب هر شرکتی که با آمریکا و با دلار در سطح جهانی معامله میکند در صورتی که با ایران معامله کند، میتواند مشمول جریمه سنگینی بشود.
عکس: Reuters/J. Ernst
بسیاری از شرکتها و بخصوص بانکها معنی نقض تحریمها را بخوبی میدانند. کومرتس بانک آلمان در سال ۲۰۱۴ مجبور به پرداخت یک میلیارد و پانصد میلیون دلار و گروه "بی ان پی پاریبا" فرانسوی حتی ۹ میلیارد دلار جریمه پرداخت کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
به گزارش اتاق بازرگانی آلمان، ده هزار شرکت آلمانی با ایران رابطه تجاری دارند و ۱۲۰ شرکت این کشور حتی با نیروی کار خود در ایران حضور دارند. آلمان در سال گذشته ۳ و نیم میلیارد یورو به ایران صادرات داشته درحالیکه ارزش صادرات آن به آمریکا بالغ بر ۱۱۱ میلیارد یورو بوده است.
عکس: picture-alliance/dpa/F. Motahari
ایرباس بزرگترین بازنده خروج آمریکا از برجام است. در ژانویه سال ۲۰۱۷ ایران سفارش خرید یکصد فروند هواپیمای ایرباس را به ارزش ۲۳ میلیارد یورو داد. سه فروند هواپیما به ایران تحویل داده شد و حالا آمریکا اجازه صادرات این هواپیما به ایران را لغو کرده است. کمپانی اروپایی ایرباس بخشی از تولیدات خود را در آمریکا تامین میکند.
عکس: FARS
کمپانی آمریکایی بوئینگ دو قرارداد با شرکتهای ایرانی آسمان برای فروش ۳۰ عدد هواپیما به ارزش ۳ میلیارد دلار و نیز قرارداد فروش ۸۰ فروند هواپیما با شرکت ایران ایر به ارزش ۱۶ میلیارد دلار امضا کرد. این سفارشها هیچگاه در تولید لحاظ نشدند و حالا هم دنیس مویلنبرگ، مدیریت بوئینگ، اعلام کرده است که "ما پیرو سیاست دولت آمریکا هستیم".
عکس: picture-alliance/dpa/Stringer
تاریخ اولین حضور زیمنس در ایران به کشیدن خط تلگراف لندن – بمبئی در ۱۵۰ سال پیش برمیگردد. جو کایزر، مدیر کمپانی زیمنس، از نخستین مدیران آلمانی بود که در آغاز سال ۲۰۱۶ به ایران سفر کرد و قراردادهای میلیاردی فروش توربینهای گازی و مدرنیزه کردن قطارهای ایران را به امضا رساند.
عکس: picture-alliance/dpa/T. Hase
کمپانی هنکل هیچگاه از بازار ایران خارج نشد و به همین دلیل جایگاه قدرتمندی در صنایع تولید شوینده و چسب دارد. "کاسپار رورستد"، مدیر پیشین این کمپانی، در سال ۲۰۱۵ و قبل از "برچیده شده تحریمها" گفته بود: «فروش میلیونی ما در بازار ایران (سه رقم دارد) و به افزایش آن هم خوشبین هستیم.» این کمپانی سال گذشته ۲۰ میلیارد یورو فروش داشته که یک درصد آن از بازار ایران است.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Hitij
کمپانی دایملر، ایران خودرو و ماموت در ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ قرارداد طولانی مدت تولید کامیون در ایران را به امضا رساندند. دایملر آلمان در سال ۲۰۱۰ سهم خود را در خودروسازی ایران واگذار کرده بود.
عکس: MEHR
کمپانی خودروسازی فولکس واگن هم تصمیم داشت از اواسط سال ۲۰۱۷ میلادی با کمک ایران خودرو و ماموت با مدلهای تیگوان و پاسات وارد بازار ایران شود. این خودروها در نمایشگاه بینالمللی خودرو تهران در سال گذشته نیز عرضه شدند.
عکس: jamejamonline
بازار خودروی ایران بصورت "سنتی" در دست صنایع خودروسازی فرانسه است. این صنایع از آنجایی که با آمریکا رابطهای ندارند، دستشان برای سرمایهگذاری در ایران بازتر است. کمپانی "PSA" در سال ۲۰۱۶ قرارداد همکاری برای تولید سه مدل پژو را در سال ۲۰۱۶ با ایران خودرو به امضا رساند. این سرمایهگذاری ۴۰۰ میلیون یورویی هنوز به نتیجه و سودی نرسیده و طرف ایرانی هم توان مالی ندارد.
عکس: Tasnim
خودروساز فرانسوی رنو در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد یک سرمایهگذاری بزرگ به همراه خط تولید در ایران خواهد داشت. کارلوس غُصن (یا به فرانسوی گون- Carlos Ghosn) مدیر اجرایی شرکتهای خودروسازی رنو در آن زمان گفته بود که "بازار ایران دارای پتانسیل بینظیری است".
عکس: IRNA
بازار و صنایع نفت و گاز ایران یکی از بازارهای جالب توجه برای شرکتهای بینالمللی است. شرکت ایتالیایی "سایپم" (Saipem) که در عرصه تولید خط لوله و پایانههای نفت و گاز فعال است قرادادی به مبلغ ۳ میلیارد و پانصد میلیون یورو با ایران امضا کرده است.
عکس: Mehr
رئیس کمپانی نفتی اِنی (Eni)، کلادیو دسکالزی هم جزو اولین مدیرانی بود که با پایان تحریمها راهی تهران شد. دو طرف تمایل به همکاری داشتند اما قراردادها در حد "مطالعات برای توسعه میدان کیش و فاز سوم میدان دارخوین" باقی ماند. از سوی دیگر انی از ایران طلبکار است که به دلیل تحریمها امکان پرداخت بدهی برای ایران وجود نداشت.
عکس: picture-alliance/AP Photo/A. Medichini
برخلاف کمپانی ایتالیایی انی، کمپانی بریتانیایی – هلندی "شل" سالها به دلیل تحریمها راهی را پیدا نمیکرد تا بتواند بدهی دو میلیارد دلاری خود به ایران را پرداخت کند. کمپانی نفتی شل سفارش جدید دیگر به ایران نداده و قراردادهای جدید هم در حد "مطالعه برای توسعه میادین آزادگان جنوبی، یادآوران و کیش" است.
عکس: FARS
کمپانی فرانسوی توتال اعلام کرد که پنج میلیارد دلار در میدان پارس جنوبی سرمایهگذاری میکند. دولت آمریکا در مورد این سرمایهگذاری "استثنا" قائل شد و اجازه آن را صادر کرد. حال امکان دارد با تحریمهای جدید این اجازه هم لغو شود. پاتریک پویان، مدیرعامل توتال، در ماه مارس ابراز امیدواری کرد تا اجازه آمریکا بهقوت خود باقی بماند. او گفت در غیر این صورت ما بار دیگر برای دریافت اجازه تلاش خواهیم کرد.