تحریم‌های فلج‌کننده اروپا و آمریکا علیه جمهوری اسلامی، ایران را مجبور به پذیرش ارز روپیه هند در برابر نفت خام ارسالی کرده است. محمد مهدی راسخ، دبیر کل اتاق بازرگانی و صنایع و معادن تهران، روز یکشنبه (۲۴ اردیبهشت / ۱۳ مه) از توافق میان بانک مرکزی ایران و وزارت اقتصاد هند خبر داد که بر اساس آن ۴۵ درصد پول فروش نفت ایران از سوی خریدار هندی به روپیه پرداخت خواهد شد.

به گفته‌ی این مقام مسئول "افزایش سرعت مراودات بانکی" هدف اصلی مذاکرات اخیر میان هند و ایران بوده و بانک‌های ایرانی نیز خواستار باز کردن حساب در "یوکو بانک" و همچنین اعطای مجوز برای گشایش شعبه در خاک هند بوده‌اند. یوکو بانک تنها بانکی است که از سوی هند برای برقراری روابط بانکی با ایران و ارائه خدمات معرفی شده است.

پیش از این یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق تهران در دیداری با سفیر هند در ایران روابط یوکو بانک با بانک‌های ایرانی را از حد مطلوب دور دانسته و گفته بود: «تاجران ایرانی ادعا می‌کنند با وجود معامله طرفین با روپیه و گشایش ال سی در بانک‌های ایرانی، یوکو بانک از انتقال وجوه خودداری می‌کند.»

معاف از پرداخت مالیات

دبیر کل اتاق بازرگانی تهران همچنین اعلام کرده است که دولت هند در اقدامی مالیات وارده به ۴۵ درصد از پول نفت ایران را که به روپیه تبدیل می‌شود، از میان برداشته است.

محمد مهدی راسخ گفت: « براساس قانون در هند وقتی پولی وارد این کشور می‌شود و قرار است که تبدیل به روپیه شود مالیات سنگینی به آن تعلق می‌گیرد. اما دولت هند لایحه‌‌ای تنظیم کرد و آن را به مجلس برد و به سرعت به تصویب رساند که این ۴۵ درصد از پول نفت ایران که به روپیه تبدیل می‌شود از مالیات ۴۰ درصدی معاف باشد.»

هند یکی از بزرگترین واردکنندگان نفت ایران به شمار می‌رود. پس از سفر هیلاری کلینتون، وزیر امور خارجه آمریکا به این کشور که به تازگی انجام شد، دو شرکت بزرگ هندی وارد کننده‌ی نفت از تصمیم خود برای کاهش حداقل ۱۵ درصدی میزان واردات نفتی از ایران در سال مالی جاری خبر دادند. مقامات دولت هند اتخاذ چنین تصمیمی را همسو با سیاست‌های تحریمی غرب علیه ایران عنوان کردند.

با این همه دبیر کل اتاق تهران اظهار داشته است که ایران و هند در دور جدید مذاکرات خود که همراه با سفر هیأت ۵۰ نفره اتاق تهران به دهلی نو و بمبئی همراه بوده، توافق کرده‌اند که سطح مبادلات نفتی خود را از "۱۴ میلیارد دلار فعلی به ۲۵ میلیارد دلار" ارتقا دهند.

به‌گفته‌ی آقای راسخ سطح مبادلات غیرنفتی دو کشور در حال حاضر ۴ میلیارد دلار است، اما افزایش آن تا ۱۰ میلیارد دلار در دستور کار قرار گرفته است. شکر، کنجاله، سویا، ذرت و برنج کالاهایی هستند که ایران عموما از هند وارد می‌کند.

نفت در برابر چای و شکر

هر چند مقام‌های جمهوری اسلامی مدعی آن هستند که تحریم‌های غرب تأثیر چشمگیری بر فعالیت‌های اقتصادی ایران نداشته و این کشور توانسته جایگزین‌های مناسبی را برای تأمین نیازهایش بیابد، اما در عمل محدودیت‌های موجود باعث شده‌اند تا فروشندگان با استفاده از موقعیت کنونی ایران، اقلام مورد نیاز ایران را به قیمتی بیش از بهای واقعی آن در بازارهای جهانی بفروشند.

پیش‌تر یحیی آل اسحاق، رئیس اتاق تهران در دیدار با سفیر هند گفته بود که شماری از فعالان اقتصادی هند تصور می‌کنند ایران "مجبور" به خریداری اقلام مورد نیاز خود از این کشور است و در پی همین ذهنیت "کنجاله" با ۵۵ دلار افزایش قیمت به متقاضیان ایرانی فروخته شده است. شماری از واردکنندگان هندی نیز در تلاش برای خرید محصولات ایرانی با "کمترین نرخ" بوده‌اند.

مشکلات بانکی بر سر امکان پرداخت پول به ایران در ازای خرید نفت این کشور موجب شده تا شماری از کشورها برای مبادله نفت خام ایران با کالاهای اساسی نظیر برنج، گندم، چای و شکر اعلام آمادگی کنند. اوایل اردیبهشت ماه امسال وزارت نفت ایران رسما دستور معامله پایاپای محصولات پتروشیمی ایران را با برخی کالاهای اساسی مورد نیاز را صادر کرد.