ایران، روسیه و بلاروس بار دیگر به مراسم نوبل دعوت شدند
۱۴۰۲ شهریور ۱۰, جمعه
بنیاد نوبل بار دیگر نمایندگان جمهوری اسلامی، روسیه و بلاروس را به مراسم اهدای جوایز نوبل در پایتخت سوئد دعوت کرد. سال پیش روسیه و بلاروس به دلیل جنگ اوکراین و جمهوری اسلامی به خاطر نقض حقوق بشر به این مراسم دعوت نشدند.
مدال جایزه نوبلعکس: Daniel Reinhardt/dpa/picture alliance
تبلیغات
بنیاد نوبل که اهدای جایزههای این بنیاد را سازماندهی میکند رویه سال گذشته خود در دعوت از نمایندگان کشورها و تشکلهای سیاسی را تغییر داد.
خبرگزاری آسوشیتدپرس روز جمعه، اول سپتامبر (دهم شهریور) گزارش داد بنیاد نوبل برخلاف سال پیش، امسال از نمایندگان دیپلماتیک جمهوری اسلامی، روسیه و بلاروس هم برای شرکت در مراسم اهدای جایزهها دعوت میکند.
سال گذشته سفیران روسیه و بلاروس در استکهلم به دلیل تجاوز نظامیان روسی به اوکراین به مراسم اهدای جایزههای نوبل دعوت نشدند.
الکساندر لوکاشنکو، دیکتاتور بلاروس از معدود حامیان حمله روسیه به اوکراین به شمار میرود و در سرکوب معترضان بلاروسی هم از حمایت همتای روس خود ولادیمیر پوتین برخوردار است.
بنیاد نوبل سال پیش سفیر جمهوری اسلامی را هم به مراسم یاد شده که در نخستین ماههای پس از آغاز جنبش اعتراضی و سرکوب خونین معترضان برگزار میشد دعوت نکرد.
جنبش اعتراضی بیسابقه در ایران در روزهای پایانی شهریورماه در واکنش به کشته شدن مهسا امینی در بازداشت گشت ارشاد آغاز شد و خیلی سریع سویهای ضد حکومتی به خود گرفت و گسترش یافت.
جمهوری اسلامی، سرکوبگر معترضان و حامی روسیه
اعتراضها در ایران با پشتیبانی بینالمللی گسترده همراه بوده و سازمان ملل متحد احتمال میدهد، حکومت جمهوری اسلامی در سرکوب معترضان مرتکب جنایت علیه بشریت شده باشد.
جمهوری اسلامی علاوه بر سرکوب خشونتبار معترضان در داخل، از طریق ارسال پهپادهای تهاجمی به روسیه در حمله تجاوزکارانه به اوکراین نیز مشارکت دارد.
ایران بارها ارسال پهپاد به روسیه برای استفاده در جنگ علیه اوکراین را تکذیب کرده اما آمریکا به تازگی اعلام کرد، اسنادی در اثبات این مسئله را به کییف ارائه کرده است.
جیمی آکسون، رهبر حزب راستگرای افراطی دموکرات سوئد هم که به خاطر سیاستهای ضد مهاجران با انتقادهای زیادی روبروست، مطرود بنیاد نوبل بود اما امسال به مراسم اهدای جوایز دعوت شده است.
ویدار هلگسن، مدیر اجرایی بنیاد نوبل در تشریح تغییر رویه این موسسه در دعوت از میهمانان مراسم میگوید، یک روند جهانی شکل گرفته که در آن گفتوگو میان افراد با دیدگاههای مختلف مدام رو به کاهش است.
او افزود، بنیاد تصمیم گرفته برخلاف این روند حرکت کند و در تاکید بر "اهمیت جایزه نوبل در جهت دانش آزاد، فرهنگ آزاد و جوامع آزاد و صلحجو" دعوت از میهمانان را گسترش دهد.
بنیاد نوبل تاکید کرده که بر همین اساس، برای مراسم اهدای جایزههای نوبل در سال ۲۰۲۳ از همه کشورهایی که در سوئد و نروژ نمایندگی رسمی دیپلماتیک دارند و احزابی که از طریق انتخابات دموکراتیک به پارلمان راه یافتهاند دعوت میشود.
به گفته هلگسن، بنیاد نوبل قصد دارد، با این رویه پیام مهم جایزههای نوبل را به همه ارسال کند و این رویکردی است که در تمام موسسه در پیش گرفته خواهد شد.
انتقاد از "بدعت خطرناک" بنیاد نوبل
برخی سیاستمداران سوئدی از تصمیم بنیاد نوبل به خاطر تجدید نظر در رویه سال گذشته به شدت انتقاد کردهاند. کارین کارلزبرو، نماینده لیبرال پارلمان سوئد میگوید، دعوت از سفیر روسیه در حالی که حمله موشکی به مراکز فرهنگی اوکراین و کشتار غیرنظامیان اوکراینی ادامه دارد "بدعتی خطرناک" است.
جایزههای نوبل، به جز جایزه صلح که در نروژ اهدا میشود، دهم دسامبر در سالروز درگذشت آلفرد نوبل، بنیانگذار این جایزه، در استکهلم اهدا میشوند.
جایزه نوبل صلح سال ۲۰۲۲ به طور مشترک به سازمان غیردولتی "مموریال" روسیه، مرکز آزادیهای مدنی اوکراین و الس بیالیاتسکی، فعال حقوق بشر بلاروس تعلق گرفت.
هیئت داوران کمیته نوبل نروژ علت انتخاب خود در سال گذشته را تقدیر از "سه قهرمان برجسته حقوق بشر، دموکراسی و همزیستی مسالمتآمیز" در سه کشور همسایه، بلاروس، روسیه و اوکراین عنوان کرد.
برندگان جایزه صلح نوبل سال گذشته به طور مشترک از مقاومت مردم اوکراین در برابر تجاوزگران پشتیبانی کردند و برنده بلاروسی این جایزه به ۱۰ سال زندان محکوم شد.
از شیرین عبادی تا نادیا مراد؛ برندگان نوبل صلح در قرن ۲۱ به روایت تصویر
جایزه نوبل صلح ۲۰۱۸ مشترکا به دنیس موکویگی، پزشک اهل کنگو و خانم نادیا مراد، دختر ایزدی رها شده از دست داعش و فعال حقوق بش اهدا شد. برندگان نوبل صلح در قرن ۲۱ به روایت تصویر
عکس: picture-alliance/AP Photo/F. Vergara
دنیس موکویگی (۲۰۱۸)
جایزه نوبل صلح ۲۰۱۸ مشترکا به دنیس موکویگی، پزشک اهل کنگو و خانم نادیا مراد، فعال حقوق بشری اهل عراق اهدا شد. موکویگی (تصویر) که تا کنون جوایز حقوق بشری متعددی کسب کرده، از چهرههایی سرشناسی است که در زمینه مبارزه با ناقصسازی جنسی زنان فعالیتهای گستردهای داشته و در راه درمان و رسیدگی به قربانیان این گونه خشونتها و تجاوزهای گروهی تلاش میکند.
عکس: Getty Images/V. Boyko
نادیا مراد (۲۰۱۸)
دیگر برندهی نوبل صلح ۲۰۱۸ نادیا مراد، دختر ۲۵ ساله ایزدی شهروند عراق، است. او در اوت سال ۲۰۱۴ به مدت سه ماه در چنگال نیروهای داعش بود و به بردگی جنسی گرفته شده بود. نادیا مراد پس از گریز از چنگ داعش و آمدن به اروپا فعالیت خود را در راه کمک به ایزدیها آغاز کرد. او به عنوان نماینده ایزدیهایی که مورد آزار و ستم داعش قرار گرفتهاند، گزارشی تکاندهنده از رفتار وحشیانه داعش با اسرای خود عرضه کرد.
عکس: Getty Images/AFP/K. Betancur
کمپین بینالمللی برای نابودی سلاحهای هستهای (۲۰۱۷)
جایزه نوبل صلح سال ۲۰۱۷ به "کمپین بینالمللی برای نابودی سلاحهای هستهای" (ican) به دلیل تلاشهای این گروه برای از بین بردن سلاحهای هستهای داده شد. این کمپین در سال ۲۰۰۷ در حاشیه کنفرانس بازبینی قرارداد منع گسترش سلاحهای هستهای و با محوریت گروه "پزشکان علیه سلاحهای هستهای" شکل گرفت و در حال حاضر ۴۵۰ گروه و سازمان مخالف سلاح هستهای از ۱۰۰ کشور را در برمیگیرد.
عکس: Reuters/D. Balibouse
خوآن مانوئل سانتوس (۲۰۱۶)
جایزه صلح نوبل سال ۲۰۱۶ به خوآن مانوئل سانتوس، رئیس جمهور کلمبیا تعلق گرفت. این جایزه برای تلاش رئیس جمهور کلمبیا در راستای پایان بخشیدن به پنج دهه جنگ خونین داخلی با رزمندگان فارک به او اهدا شد.
عکس: picture-alliance/AP Photo/F. Vergara
هیأت چهارگانه گفتوگوی ملی تونس (۲۰۱۵)
جایزه صلح نوبل سال ۲۰۱۵ میلادی به هیأت چهارگانه گفتوگوی ملی تونس رسید. کمیته صلح نوبل اعلام کرد، کوششهای هیأت یادشده در جهت برقراری دمکراسی در تونس پس از بهار عربی آن را شایسته دریافت این جایزه کرده است.
عکس: Reuters/NTB scanpix/C. Poppe
ملاله یوسفزی (۲۰۱۴)
جایزه صلح نوبل سال ۲۰۱۴ به ملاله یوسفزی (نفر دوم از چپ)، دختر ۱۷ ساله پاکستانی و کایلاش ساتیارتی، فعال حقوق کودکان هند اهدا شد. این دو به خاطر فعالیتهایشان برای تحقق حقوق کودکان این جایزه را دریافت کردند.
عکس: AFP/Getty Images/A. Braastad
سازمان منع کاربرد سلاحهای شیمیایی (۲۰۱۳)
آکادمی علوم سوئد سازمان "بازدارندگی از به کارگیری جنگافزارهای شیمیایی" را به دلیل "تلاشهای گسترده خود برای از بین بردن سلاحهای شیمیایی" شایسته دریافت جایزه نوبل صلح در سال ۲۰۱۳ دانست. این سازمان در سال ۱۹۹۷ تأسیس شد و بر اساس قراردادی جداگانه با سازمان ملل متحد همکاری دارد. وظیفه اصلی این سازمان نظارت بر اجرای کنوانسیون سازمان ملل در مورد سلاح شیمیایی در جهان است.
عکس: picture-alliance/dpa
اتحادیه اروپا (۲۰۱۲)
کمیته نوبل در اسلو در سال ۲۰۱۲ جایزه نوبل صلح را به اتحادیه اروپا اهدا کرد. پیشتر نیز نهادهای بینالمللی موفق به دریافت نوبل صلح شده بودند. این جایزه به خاطر پیشبرد صلح و دموکراسی در اروپا به این نهاد اعطا شد.
عکس: picture-alliance/dpa
سه فعال زن قارهی آفریقا (۲۰۱۱)
کمیته نوبل سه فعال زن، الن جانسون-سیرلیف رئیسجمهور لیبریا، توکل کارمن از یمن و لیما گبووی فعال حقوق بشراهل لیبریا را برندگان نوبل صلح ۲۰۱۱ معرفی کرد. الن جانسون-سیرلف ۷۲ ساله، نخستین زن در قاره آفریقاست که به ریاست دولت رسیده است. توکل کارمن یکی از شناختهشدهترین چهرههای مبارزات مردمی در یمن و از بنیانگذاران نهاد "روزنامهنگاران زن مستقل" این کشور است. لیما گبووی، اهل لیبریا فعال حقوق زنان است.
عکس: dapd
لیو شیائوبو (۲۰۱۰)
جایزه نوبل صلح سال ۲۰۱۰ میلادی به نویسنده چینی لیو شیائوبو تعلق گرفت. کمیته نوبل صلح او را به دلیل مبارزهای طولانی و بدون خشونت برای حقوق اولیه انسانها در چین شایسته دریافت این جایزه دانست.
عکس: picture-alliance/dpa
باراک اوباما (۲۰۰۹)
باراک اوباما دسامبر ۲۰۰۹ در جریان بازدیدی کوتاه از اسلو، جایزه نوبل صلح را دریافت کرد. بسیاری از منتقدان بر این باور بودند رئیسجمهور آمریکا این جایزهی غافلگیرکننده را بسیار زود و حتی به عنوان پیشپرداخت دریافت کرد. اوباما برنامه خود برای جهانی عاری از سلاحهای اتمی را معرفی کرده اما هنوز آن را عملی نکرده است.
عکس: picture-alliance/dpa
مارتی آهتیساری (۲۰۰۸)
مارتی آهتيساری، رئيسجمهور پیشين فنلاند، برندهی جایزهی نوبل صلح در سال ۲۰۰۸ بود. کميته نوبل این جایزه را به خاطر خدمات این سیاستمدار ۷۱ ساله در جهت حل بسیاری از کشمکشهای بینالمللی به او اهدا کرد. آهتيساری، از جمله، از سال ۱۹۹۱ تا ۱۹۹۳ رئیس "گروهکاری بوسنی ـ هرزگوینا" بود. یکی از مهمترین ماموریتهای موفقیتآمیز او امضای توافقنامه بین شورشيان جنبش استقلالطلب " آچه" و دولت مرکزی اندونزی بود.
عکس: Getty Images
راجندرا پاچائوری و ال گور (۲۰۰۷)
راجندرا پاچائوری، رئیس هیئت بینالمللی تغییرات جوی سازمان ملل متحد و ال گور، معاون رئیس جمهور آمریکا در دوره بیل کلینتون، در سال ۲۰۰۷ به پاس مبارزات خود برای جلوگیری از تغییرات جوی جایزه نوبل صلح را دریافت کردند.
عکس: picture-alliance/dpa
محمد یونس (۲۰۰۶)
محمد یونس (راست در تصویر)، اقتصاددان بنگلادشی که "بانکدار فقر" خوانده میشد همراه مسمات تسلیم بیگم، مدیر بانکی که او بنیانگذاری کرد سال ۲۰۰۶ جایزه نوبل صلح را دریافت کردند. این بانک به فقرا اعتبار مالی پرداخت میکرد. محمد یونس در این فاصله از پست خود کنارهگیری کرده است. وی در بنگلادش شخصیتی مورد مناقشه به شمار میرود.
عکس: Getty Images/AFP
آژانس بینالمللی انرژی هستهای (۲۰۰۵)
آژانس بینالمللی انرژی هستهای و مدیر کل آن محمد البرادعی (تصویر) در سال ۲۰۰۵ جایزه نوبل صلح را از آن خود کردند.
عکس: picture-alliance/dpa
وانگاری ماتای (۲۰۰۴)
وانگاری ماتای به عنوان نخستین زن آفریقایی سال ۲۰۰۴ موفق به دریافت نوبل صلح شد. این پروفسور کنیایی به پاس خدمات خود در زمینه توسعه، دموکراسی، صلح، مبارزه برای حقوق زنان و همچنین تلاش بیوقفه برای حفاظت از محیطزیست جایزه نوبل صلح را دریافت کرد. وانگاری ماتای که ۲۵ دسامبر ۲۰۱۱ درگذشت "مادر درختان" لقب گرفته بود.
عکس: dapd
شیرین عبادی (۲۰۰۳)
حقوقدان ایرانی، شیرین عبادی به عنوان نخستین زن مسلمان برای "شایستگی ویژه در خدمت به صلح" موفق به دریافت نوبل صلح سال ۲۰۰۳ شد. کمیته نوبل با اهدای این جایزه به شیرین عبادی تلاش وی برای دموکراسی، حقوق اولیه انسانها، به ویژه حقوق زنان و کودکان در ایران را ارج نهاد.
عکس: AFP/Getty Images
جیمی کارتر (۲۰۰۲)
جیمی کارتر، سی و نهمین رئیسجمهور آمریکا در سال ۲۰۰۲ از سوی آکادمی نوبل برنده جایزه صلح شناخته شد. اقای کارتر این جایزه را به پاس خدماتش برای یافتن راهحلهای صلحآمیز برای بحرانهای بینالمللی و پیشبرد دموکراسی و حقوق بشر در جهان دریافت کرد.
عکس: Getty Images
کوفی عنان و سازمان ملل متحد (۲۰۰۱)
کمیته نوبل صلح جایزه سال ۲۰۰۱ را به طور مشترک به کوفی عنان و سازمان ملل متحد اهدا کرد. عنان که در بین سالهای ۱۹۹۷ و ۲۰۰۶ دبیر کل سازمان ملل بود، در دوره طولانی فعالیتاش برای سازمان ملل، چندین جایزه صلح و حقوق بشری، از جمله ۴ عنوان دکترای افتخاری از ۴ قاره و جایزه ساخاروف پارلمان اورپا (۲۰۰۳) دریافت کرد. او در ماه اوت سال ۲۰۱۸ در سن هشتاد سالگی درگذشت.
عکس: picture-alliance/dpa
کیم دای جونگ (۲۰۰۰)
کیم دای جونگ، رئیسجمهور سابق کره جنوبی در سال ۲۰۰۰ به خاطر سیاستهای تنشزدایی در برابر کره شمالی جایزه صلح نوبل را دریافت کرد.