بهرام قاسمی، سخنگوی وزارت خارجه جمهوری اسلامی ایران، روز یکشنبه (۱۰ بهمن) گفت، سفیر سوئیس در تهران به عنوان حافظ منافع دولت ایالات متحده بعد از ظهر همان روز توسط محمد کشاورززاده، مدیرکل آمریکای وزارت امور خارجه ایران، احضار شده است.

قاسمی گفته است، در جریان این احضار یادداشت اعتراضی ایران در رابطه با صدور فرمان اجرایی اخیر دونالد ترامپ، رئیس جمهور ایالات متحده، مبنی بر به گفته‌ی او "اعمال محدودیت و برخورد تبعیض‌آمیز علیه شهروندان ایرانی برای سفر به آمریکا" به سفیر سوئیس در تهران تحویل داده شده است.

سخنگوی وزارت خارجه ایران افزوده است، در جریان احضار به حافظ منافع ایالات متحده در ایران اعلام شده است که صدور فرمان اجرایی رئیس جمهوری آمریکا در جهت اعمال محدودیت برای سفر ایرانیان به آمریکا به "بهانه‌های واهی و تبعیض‌آمیز، غیر قابل قبول و مغایر با کنوانسیون‌های حقوق بشری و مفاد قرارداد ۱۵ اوت ۱۹۵۵ حقوقی و کنسولی بین دو کشور" صورت گرفته است.

جمهوری اسلامی ایران ضمن محکوم کردن فرمان ترامپ جهت ایجاد محدودیت سفر شهروندان ایرانی و شش کشور عمدتا مسلمان‌نشین دیگر به ایالات متحده، در واکنش به این اقدام، موقتا از ورود شهروندان آمریکایی به ایران ممانعت خواهد کرد.

"اقدام متقابل ایران"

وزارت خارجه ایران یک روز پیش از احضار سفیر سوئیس، طی بیانیه‌ای تصمیم دولت جدید ایالات متحده را "توهینی آشکار به جهان اسلام و به ویژه به ملت بزرگ ایران" نامیده و آن را "هدیه‌ای بزرگ به افراطیون و حامیان آنها" ارزیابی کرده بود که "در تاریخ ثبت خواهد شد".

در این بیانیه همچنین آمده بود که تصمیم ترامپ برای محدودسازی سفر شهروندان کشورهای اسلامی به ایالات متحده، به تقویت "زمینه‌های سوءاستفاده برای ترویج خشونت و افراط" می‌انجامد.

از نظر وزارت خارجه جمهوری اسلامی، فرمان دولت ترامپ مردم ایران را هدف قرار داده و علاوه بر اینکه از "بی‌اساس بودن ادعاهای دیرینه ایالات متحده مبنی بر دوستی با مردم علیرغم اختلاف با دولت ایران" حکایت دارد، نشانگر "کینه گروهی در حاکمیت آمریکا و محافل تأثیرگذار داخلی و خارجی آن نسبت به همه ایرانیان در سراسر جهان" است.

گرچه بیانیه تصریح کرده بود که دولت ایران میان مردم آمریکا و "سیاست‌های خصمانه" دولت آن کشور تمایز قائل است، اما در عین حال اعلام کرده بود که تا زمان بر طرف شدن "محدودیت‌های توهین‌آمیز" علیه اتباع ایرانی "اصل عمل متقابل" را اجرا خواهد کرد.

"شوخی" ذکر نام ایران

علاوه بر وزارت خارجه، شخص محمد جواد ظریف، وزیر خارجه ایران نیز به فرمان ترامپ واکنش نشان داد و بخشی از بیانیه وزارت خارجه را برجسته کرد. ظریف در پیامی توییتری، ضمن تأکید بر "نیاز جامعه بین‌المللی به گفت‌وگو و همکاری" نوشت: «در حالی که آمریکا با دولت ایران بر سر مسائلی دارای اختلاف است، منع ورود مسلمانان نشان‌دهنده بی‌پایه بودن ادعاهای این کشور مبنی بر دوستی با مردم ایران است».

از میان دیگر مقام‌های حکومتی ایران نیز علی لاریجانی، رئیس مجلس شورای اسلامی، فرمان ایجاد محدویت سفر به آمریکا را نشانه‌ی "هراس" و "روحیه خشن نژادپرستانه" دولت آمریکا دانست که به گفته‌ی او "پشت ظاهر عوام‌فریبانه دموکراسی‌خواهی و حقوق بشر پنهان شده است".

رئیس مجلس افزود: «در غیر این صورت کشوری که از قدرت امنیتی برخوردار باشد با دلهره، اضطراب و هراس چنین تصمیماتی را نمی‌گیرد، مخصوصا ذکر نام ایران در این میان آن هم به بهانه نگرانی از اقدامات تروریستی به شوخی شباهت بیشتری دارد».

دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا، روز جمعه (۸ بهمن/ ۲۷ ژانویه) طی فرمانی اعطای ویزا به شهروندان هفت کشور عمدتا مسلمان‌نشین را برای مدت ۹۰ روز متوقف کرد. علاوه بر ایران، عراق، سوریه، یمن، لیبی، سومالی و سودان در فهرست کشورهایی قرار دارند که شهروندانشان در سفر به ایالات متحده دچار محدودیت خواهند شد.

به موجب فرمان ترامپ، مرزهای آمریکا به روی پناهجویان نیز برای ۱۲۰ روز بسته خواهد شد. ترامپ اعلام کرده بود که قصد دارد از این فرصت برای ایجاد ساز و کارهای کنترل دقیق‌تر جهت جلوگیری از ورود "تروریست‌های رادیکال اسلامی" به خاک آمریکا استفاده کند.

"تحریم" اسکار

اقدام رئیس جمهوری جدید آمریکا با واکنش‌های گسترده فعالان حقوق مدنی در آمریکا و جهان مواجه شد. شماری از هنرمندان نیز به تصمیم ترامپ واکنش نشان داده‌اند. از جمله ترانه علیدوستی، بازیگر فیلم "فروشنده"، نخستین کسی بود که در اعتراض به فرمان ترامپ مراسم اسکار امسال را تحریم کرد. "فروشنده" به کارگردانی اصغر فرهادی، نامزد دریافت جایزه بهترین فیلم غیرانگلیسی‌زبان اسکار است.

سپس اصغر فرهادی، کارگردان برجسته و برنده‌ی نخستین اسکار تاریخ سینمای ایران نیز اعلام کرد که حتی اگر برای سفرش به آمریکا "استثنایی قائل شوند"، در مراسم اسکار شرکت نخواهد کرد. فرهادی طی بیانیه‌ای در توضیح عدم حضورش در مراسم اسکار، "انزجار" خود را "از شرایط تحمیل ‌شده ناعادلانه‌ای" که برای ورود قانونی بعضی از ایرانیان و همچنین "مردم شش کشور دیگر به ایالات متحده در حال اعمال است" ابراز کرد.

پیش از این آکادمی اسکار در بیانیه‌ای از اینکه اصغر فرهادی "نمی‌تواند به دلیل مذهبی یا زادگاه خود، به همراه هنرمندان حاضر در فیلم فروشنده وارد آمریکا شود" ابراز تأسف کرده بود.