کمیسیون آزادی مذهب جهانی در گزارش سال ۲۰۲۰ خود که سه‌شنبه ۲۸ آوریل منتشر شد، مانند همه گزارش‌های سال‌های اخیر، جمهوری اسلامی ایران و پادشاهی عربستان سعودی را از کشورهایی معرفی کرده که آزادی مذهب در آن‌ها نقض می‌شود.

بنابر این گزارش آزادی مذهب که در کشورهای غربی یک ارزش و اصل به شمار می‌رود در کشورهایی نظیر ایران و عربستان موضوعی نگران‌کننده است.

 کمیسیون آمریکایی در گزارش امسال خود می‌گوید ایران و عربستان از کشورهایی هستند که تلاش می‌کنند مذهبی رسمی کشور را "به طور فعال" در سرزمین‌های دیگر ترویج کنند و از این منظر مروج عدم رواداری مذهبی هستند.

در هر دو کشور این کار از طریق سیستم آموزشی دنبال می‌شود؛ از مسیر کتاب‌های آموزشی یا گسترش روابط با مدارس مذهبی.

بر پایه ارزیابی کمیسیون یادشده، ایران و عربستان جزو ۱۴ کشوری هستند که وضعیت آنها از نظر آزادی مذهب "به طور ویژه‌ای نگران‌کننده" ارزیابی می‌شود. روسیه و سوریه از دیگر کشورهای این فهرست هستند.

کمیسیون آمریکایی همچنین ۱۵ کشور، از جمله مصر، عراق و ترکیه را در فهرستی جا داده که وضعیت آزادی مذهب در آنها "تحت نظر" قرار دارد.

تشدید آزار علیه بهائیان

تنظیم‌کنندگان گزارش بر این نظرند که تعقیب و آزار بهائیان، که از شکل‌گیری جمهوری اسلامی آغاز شده، در سال گذشته شدت گرفته است.

بهائیان در جمهوری اسلامی مظنون به همکاری با دولت اسرائیل می‌شوند؛ ظاهرا به این بهانه که مرکز جهانی بهائیان در شهر ساحلی حیفا قرار دارد.

در جمهوری اسلامی بهائیان جزو اقلیت‌های مذهبی مجاز محسوب نمی‌شوند. اصل ۱۳ قانون اساسی مقرر کرده: «ایرانیان زرتشتی، كلیمی و مسیحی تنها اقلیت‌های دینی شناخته میشوند كه در حدود قانون در انجام مراسم دینی خود آزادند و در احوال شخصیه و تعلیمات دینی بر طبق آیین خود عمل می‌كنند.»

با این همه در گزارش سالانه کمیسیون آزادی مذهب جهانی تاکید شده که در ایران مسیحیان و دراویش هم با تبعیض روبرو هستند. قانون اساسی جمهوری اسلامی دین رسمی را "اسلام و مذهب جعفری اثنی عشری" تعیین کرده و می‌گوید پیروان دیگر مذاهب اسلامی "دارای احترام کامل" هستند.

در یکی دو سال اخیر موج سرکوب دراویش و بازداشت آنها شدت گرفته و تعقیب نوکیشان مسیحی و بهائیان ادامه داشته است. کمیسیون آمریکایی آزادی مذهب در گزارش سالانه خود خواستار فشار بر حکومت ایران برای آزادی کسانی شده که به دلیل اعتقادات مذهبی زندانی شده‌اند.

در عربستان سعودی اجرای علنی مراسم و مناسک مذهبی برای پیروان دیگر مذاهب، به جز مذهب رسمی مجاز نیست. این محدودیت شامل اقلیت شیعه نیز می‌شود که در بسیاری از مناطق مجاز به داشتن مسجد مخصوص به خود نیستند.

کمیسیون آزادی مذهب در گزارش سالانه خود خواستار آزادی تمام زندانیان عقیدتی در عربستان به خصوص رائف بداوی، وبلاگ‌نویس منتقد سعودی شده که از سال ۲۰۱۲ در زندان است و به ده سال حبس و هزار ضربه شلاق محکوم شده است.

بنابر گزارش‌ها دادگاه عالی عربستان سعودی هفته گذشته وضع و اجرای حکم شلاق در این کشور را ممنوع کرده است.

واکنش ایران: گزارشی مردود

عباس موسوی، سخنگوی وزارت امور خارجه ایران، روز پنجشنبه ۱۱ اردیبهشت، گزارش سالانه آزادی مذاهب آمریکا را "دخالت آشکار در امور داخلی سایر کشورها و بر مبنای اطلاعات غلط، محکوم و مردود" دانست.

عباس موسوی با اشاره به انتشار این گزارش گفت:‌ «در این گزارش ادعاهای واهی و بی‌اساسی در ارتباط با کشورمان و بویژه وضعیت یهودیان در ایران مطرح شده است که در خصوص هیچ یک از ادیان قانونی و رسمی در جمهوری اسلامی ایران صحت نداشته و مردود است.»

او آمریکا را متهم کرد که برای تهیه این گزارش از "اطلاعات و منابع بی‌اعتبار و ضد ایرانی" استفاده کرده است. سخنگوی وزارت امور خارجه ایران مدعی شد که در ایران امروز مردم "با هر دین و زبان و مذهبی"، از "حلاوت تنوع و زیبایی" ایران بهره می‌برند.