همزمان با نشست وزیران خارجه کشورهای عضو اتحادیه اروپا در بروکسل (پایتخت بلژیک) رسانه‌های خبری رسمی و نیمه رسمی جمهوری اسلامی تلاش می‌کنند توافق‌های به دست آمده در این نشست را کم‌اهمیت جلوه دهند. برخلاف این ادعا، اعضای اتحادیه‌ی اروپا در نشست روز دوشنبه (۳ بهمن، ۲۳ ژانویه) موافقت‌نامه‌ای را امضا کردند که به گفته‌ی گیدو وستروله، وزیر خارجه آلمان با اجرای آن "قلب برنامه‌های هسته‌ای ایران" هدف قرار می‌گیرد.

تحریف خبرهای تحریم

«تحریم نفتی ایران جنبه تبلیغاتی دارد» و «ایران توان جابجایی بازارهای صادراتی نفت خود را دارد» دو عنوان از گزارش‌هایی است که خبرگزاری فارس روز دوشنبه، سوم بهمن ۱۳۹۰ منتشر کرده است. خبرگزاری مهر نیز زیرعنوان‌هایی چون «وابستگی نفتی اروپا به ایران؛ بحران مالی اجازه اجرای تحریم‌ها را نمی‌دهد» یا «نفت ایران بدون مشتری نمی‌ماند» به انتشار مطالبی پرداخته که ظاهرا بی‌اثر بودن تحریم‌های اتحادیه‌ی اروپا را نشان می‌دهند.

این دو خبرگزاری همچنین با تحریف برخی گزارش‌ها مدعی شدند تحریم نفت ایران توسط اتحادیه اروپا شش ماه به تعویق افتاد. خبرگزاری رسمی جمهوری اسلامی، ایرنا نیز در مطلبی زیر عنوان «اختلاف در بروكسل - جنوب اروپا در مقابل تحریم ایران ایستاد» نوشت: «كشورهای جنوبی اتحادیه اروپا با تحریم نفتی ایران مخالفت كردند.»

ممنوعیت فوری قرارداد جدید با ایران

برخلاف ادعای رسانه‌های نزدیک به حکومت جمهوری اسلامی، وزیران خارجه اتحادیه اروپا توافق کرده‌اند که از همین امروز، ۲۳ ژانویه ۲۰۱۲، بستن هر قرارداد جدیدی با ایران که به واردات نفت و محصولات پتروشیمی مربوط شود ممنوع خواهد بود.

برخی از کشورهای اروپایی، از جمله ایتالیا، اسپایا و یونان که بیشترین نفت را از ایران وارد می‌کرده‌اند، قراردادهایی دارند که هنوز در جریان است. این کشورها، همچنین به لحاظ فنی محتاج زمانی هستند که پالایشگاه‌های خود را متناسب با کیفیت نفت جایگزین تجهیز کنند.

بر همین اساس وزیران خارجه اتحادیه اروپا توافق کرده‌اند که در یک مهلت پنج ماهه تکلیف تمام قراردادهای جاری روشن شود. به این ترتیب برای قطع کامل واردات نفت از ایران تاریخ اول ماه ژوئیه‌ی سال جاری در نظر گرفته شده است. خبرگزاری‌های داخلی، برای ناکام جلوه دادن طرح تحریم نفت ایران، این توافق را "تعویق در زمان آغاز تحریم" و "مخالفت کشورهای جنوب اروپا" با اجرای تحریم جلوه می‌دهند.

«واکنش قاطعانه و بی‌سابقه»

ویلیام هیگ، وزیر خارجه بریتانیا، هم‌صدا با بسیاری از دیپلمات‌های ارشد اتحادیه اروپا، تحریم‌های مورد توافق امروز را "بی‌سابقه" خواند. وزیر خارجه آلمان نیز آن را "واکنشی قاطعانه" توصیف کرد. کشورهای غربی هدف از تدبیرهای تنبیهی را وادار کردن ایران به از سرگیری مذاکره در مورد برنامه‌های مناقشه‌برانگیز هسته‌ای و برطرف‌ کردن ابهام‌ها عنوان می‌کنند.

برخی از رسانه‌های خبری ایران همزمان با پوشش تحریف شده‌ی خبرهای مربوط به گسترش تحریم‌ها، دست به انتشار گزارش‌هایی زده‌اند که قرار است گواهی بر بی‌تاثیر بودن این تدبیرها باشد.

خبرگزاری فارس در گزارشی مدعی است، این تحریم‌ها کمترین اثر را در بازار صادراتی نفت ایران خواهد داشت و از هم اکنون تقاضاهای جدیدی از سوی چین، هند و آفریقای جنوبی برای افزایش واردات نفت ایران مطرح شده است. خبرگزاری مهر نیز به نقل از وزیر نفت دولت نهم، کاظم وزیری‌هامانه نوشت، غرب مطمئن باشد نفت ایران روی دستش نخواهد ماند.

علی فلاحیان وزیر اسبق اطلاعات جمهوری اسلامی در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس پیشنهاد کرده است که ایران صدور نفت خود را از هم‌اکنون کاملا قطع کند. فلاحیان گفته است که در این صورت بهای نفت در بازارهای بین‌المللی به شدت بالا می‌رود و این سبب به هم خوردن برنامه‌های اتحادیه اروپا می‌شود.

باز شدن میدان بازی خریداران نفت

برپایه گزارش‌ها خریداران مهم نفت ایران ‌مانند چین و هند که به تحریم نپیوسته‌اند ممکن است واردات خود را افزایش دهند، اما این کار را بدون گرفتن امتیازهای ویژه نخواهند کرد. خبرگزاری مهر به رغم بی‌اثر خواندن تحریم‌ها اعتراف می‌کند: «برخی از کشورهای بزرگ خریدار نفت ایران همچون چین دنبال اخذ امتیازاتی از شرکت ملی نفت ایران هستند.»

هند نیز در پی مشکلاتی که برای پرداخت بدهی‌های خود به جمهوری اسلامی پیدا کرده پیشنهاد داده است بهای نفت را به "روپیه" پرداخت کند. چین نیز تمایل دارد که معامله‌های خود را به صورت پایاپای یا بر اساس واحد پول ملی کشور، یوان انجام دهد.

واکنش‌های فراوان به "تحریم‌های بی‌اثر"

حجم مطالبی که روز دوشنبه در رسانه‌های خبری جمهوری اسلامی در مورد تصمیم اخیر وزیران کشورهای اتحادیه اروپا منتشر شده و نقل قول‌های پر شمار و اغلب تکراری از مسئولان در مورد "بی مشتری نماندن نفت ایران" نشان از حساسیت و اهمیت این تصمیم دارد. به ویژه آن‌که دامنه‌ی تحریم‌های مورد توافق‌های وزیران خارجه اروپا بسیار گسترده‌تر از حوزه‌ی نفت است. شاید به همین علت باشد که واکنش‌های اولیه اغلب شتاب‌زده، شعاری و کلیشه‌ای به نظر می‌رسند.

مسدود شدن دارایی‌های بانک مرکزی و افزایش محدودیت‌ها برای فعالیت‌های مالی و بازرگانی با ایران، بخش دیگری از تحریم‌هایی است که امروز در بروکسل به تصویب رسید. به‌اعتقاد کارشناسان، آثار این تحریم‌ها بر اقتصاد ایران از زمان مطرح شدن آن آغاز شده است. این تحریم‌ها در افزایش شدید و کم‌سابقه‌ی بهای ارزهای خارجی و طلا طی روزهای گذشته موثر تلقی می‌شود.

BK/JT