سازمان یا معاهده‌ی جامع منع آزمایش‌های اتمی معروف به CTBTO که مقر آن در وین قرار دارد، یک نهاد بین‌المللی است که ۱۸۲ کشور در آن عضویت دارند. این سازمان بیش از ۳۴۰ ایستگاه زلزله نگاری در سرتاسر دنیا از جمله ۳ ایستگاه در ایران برای ثبت و ردیابی انفجارهای اتمی احداث کرده است. دویچه وله درباره‌ی فعالیت‌های این سازمان در ایران، با خانم کرستن هاوپت یکی از همکاران این سازمان مصاحبه کرد.

اسرائیل و ایران منع آزمایش اتمی را پذیرفتند

در ۲۴ سپتامبر سال ۱۹۹۶ پیمان منع آزمایش اتمی توسط ۱۸۲ کشور امضا شد. ایران، اسرائیل آمریکا، چین از جمله امضاکنندگان این پیمان هستند.

بر اساس این پیمان آزمایش‌های اتمی در هر نقطه از جهان چه در روی زمین و یا قعر آن و چه درآب ممنوع اعلام شده است. پس از امضای این معاهده، تابه حال آزمایش‌های اتمی هند و پاکستان در سال ۱۹۸۹ثبت شده است. در سال‌های ۲۰۰۶ و ۲۰۰۹ نیز توسط این سازمان انفجارات اتمی کره شمالی ردیابی شد. کرستن هاوپت یکی از همکاران این سازمان اعلام می‌کند که این آزمایش‌ها در کشورهائی انجام شده است که پیمان منع آزمایش اتمی را امضا نکرده‌اند. وی همچنین اضافه می‌کند: «برای نظارت دقیق بر ممنوعیت هرگونه آزمایش اتمی ما ایستگاه‌های لرزه نگاری را در چهار گوشه جهان احداث کردیم و ایستگاه لرزه نگاری در ترکمنستان نیز جزئی از این سیستم است».

"ایستگاه جاسوسی" یا لرزه نگاری؟

ایستگاه PSS44 در نزدیکی روستای علی بک، در ۳۰ کیلومتری عشق آباد، پایتخت ترکمنستان واقع است. به وسیله این ایستگاه انفجارهای اتمی لرزه نگاری خواهند شد. این ایستگاه لرزه نگاری اطلاعات را جمع آوری و در اختیار اعضای خود قرارمی‌دهد. وظیفه‌ی آن و دیگر ایستگاه‌ها ردیابی انفجارهای اتمی در سرتاسر دنیاست. ایستگاه واقع در ترکمنستان مجهز به تکنولوژی مدرن لرزه نگاری است که امواجی را که به دنبال آزمایش اتمی در قعر زمین به وجود می‌آید، ثبت می‌کند. خانم کرستن هاوپت، همکار پیمان منع انفجارات اتمی تاکید می‌کند که این یک ایستگاه مجهز به تکنولوژی پیشرفته است و ایران به عنوان عضو با فعالیت‌های این سازمان آشناست و اطلاعات ذخیره شده در اختیار ایران نیز قرار می‌گیرد.

ساخت ۵ ایستگاه در داخل ایران

کرستن هاوپت، همکار معاهده‌ی جامع آزمایش‌های اتمی در گفت‌وگو با دویچه وله اعلام می‌کند که در ترکمنستان فقط یک ایستگاه تا به حال احداث شده و تصمیم به احداث ایستگاه پ اس ۴۴ در ترکمنستان بین سال‌های ۱۹۹۴ تا ۱۹۹۶ با مشارکت ایران گرفته شده است. وی در ادامه می‌افزاید، ایران عضو معاهده‌ی جامع آزمایش‌های هسته‌ای است و هم اکنون ۳ ایستگاه مشابه در داخل ایران در شهرهای تهران، کرمان و شوشتر فعالیت دارند. احداث دو ایستگاه دیگر نیز بنابه گفته خانم هاوپت جزو برنامه‌ی این سازمان پیش بینی شده است. ولی ابوالفضل ظهره‌وند سفیرسابق ایران در ایتالیا و مشاور سعید جلیلی، در مصاحبه با ایرنا گفته است که «معاهده‌ی منع جامع آزمایشات اتمی، یک معاهده‌ی امنیتی و جاسوسی» است.

ایران از ساخت ایستگاه ها اطلاع داشت

اگر ایران از تصمیم احداث ایستگاه لرزه نگاری در ترکمنستان پیش از این اطلاع داشت و حتی در داخل کشور ۳ ایستگاه لرزه نگاری فعالیت داشته باشند، پس چرا ابولفظل ظهره‌وند، مشاور سعید جلیلی، دیپلمات ارشد ایرانی در مذاکرات اتمی ایران با غرب، این سازمان را متهم به احداث ایستگاه جاسوسی در ترکمنستان کرده است؟

به این سئوال بخش فارسی دویچه وله خانم هاوپت، چنین پاسخ می‌دهد: «این سئوال را بایستی از مقام‌های ایرانی پرسید. زیرا احداث و فعالیت ایستگاه لرزه نگاری مخفی نیست. ایران یکی از نخستین کشورهایی است که در ۲۴ سپتامبر ۱۹۹۶ تفاهم‌نامه مربوط به احداث ایستگاه لرزه نگاری را امضا کرد».

دولت ایران اعتراض رسمی نکرده

ابوالفظل ظهره‌وند که خبرگزاری ایرنا وی را کارشناس مسائل هسته‌ای و بین المللی معرفی کرده، به ایرنا گفته است: «این ایستگاه به اندازه‌ای حساس است که اگر در یک کیلومتری آن یک درخت به زمین بیافتد، لرزه‌ی این درخت را می‌توانند به وین گزارش کنند و در واقع میزان حساسیت این نوع ایستگاه‌های جاسوسی را نشان می‌دهد».

خانم کرستن هاوپت همکار این سازمان از سخنان ابوالفضل ظهره‌وند تعجب می‌کند و تاکید می‌کند، سازمان مزبور در داخل ایران فعالیت دارد و ایران نیز به منابع اطلاعاتی آن دسترسی دارد. به نظر او ایران به دلیل واقع شدن در نقطه‌ی زلزله خیز دنیا، قادرهست از منابع این سازمان بهره برداری بهینه کند.

مسئولین معاهده‌ی جامع منع آزمایش‌های اتمی می‌گویند، دولت ایران رسما اعتراضی به احداث ایستگاه لرزه نگاری این سازمان درترکمنستان نکرده است. از این رو، سخنان ابوالفظل ظهره‌وند، سفیر سابق ایران در ایتالیا نیز نظر رسمی دولت ایران تلقی نمی‌گردد.

طاهر شیرمحمدی

تحریریه: جمشید فاروقی