انسان‌های خونین، پلیس‌های ضارب، ماشین‌های آب‌پاش، گاز اشک‌آور و ده‌ها هزار تظاهرکننده. از روز جمعه (۳۱ مه/ ۱۰ خرداد) استانبول در یوتیوب، توییتر و فیس‌بوک این گونه به نظر می‌رسد. این شبکه‌های اجتماعی از روز جمعه به بعد درست مانند اوضاع خود ترکیه به بارانی از تصاویر مختلف تبدیل شده‌اند.

شایعات گسترش می‌یابد. «پلیس از ماده سمی استفاده کرده است، دو تظاهرکننده کشته شده‌اند، دولت فیس‌بوک و توییتر را مسدود کرده است.» این‌ها از جمله اخبار این روزهای ترکیه در صفحات اجتماعی اینترنت است، اخباری تأییدنشده که فعلا به تنها مرجع اطلاع‌یابی‌ سریع از اوضاع بدل شده‌اند.

توییتر تنها جای اخباری این چنین نیست، بلکه گاهی جای توصیه‌هایی کاربردی نیز هست، توصیه‌هایی از این دست: «چگونه می‌توان از خود در برابر گاز فلفل و اشک‌آور محافظت کرد؟ از دست پلیس به کجا و چگونه می‌توان فرار کرد؟ به هنگام دستگیری چه باید کنیم؟»

اینترنت به ویژه ‌به محل انتشار تصاویر تبدیل شده است. تصاویری از مردمی که به الگو و بت تبدیل می‌شوند: زنی گلوله گاز اشک‌آور را به طرف پلیس بازمی‌گرداند، یک تظاهرکننده نیمه‌برهنه بر کف خیابان افتاده و پلیس به او لگد می‌زند، مادری از چشمان فرزندش در برابر گاز اشک‌آور محافظت می‌کند، آن‌ها در ایستگاه زیرزمینی متروی میدان تقسیم استانبول ایستاده‌اند، گاز اشک‌آور پلیس تا آنجا هم پیش رفته است.

کاربران مردم را به ضبط این تصاویر دعوت می‌کنند تا خشونت پلیس مستند شود. آن‌ها می‌گویند، در صورتی که عاملان اعمال خشونت به پای میز محاکمه کشیده شوند، این اسناد سرنوشت‌ساز خواهند شد.

تلویزیون خاموش!

روز یکشنبه (۲ ژوئن) توییتر پر شده بود از تصاویر تظاهرکنندگانی که در پارک گزی و مجتمع خرید استقلال مشغول جمع کردن پوکه ‌گلوله‌های گاز اشک‌آور بودند. مخالفان از طریق توییتر این پیام را منتشر می‌کردند که نمی‌خواهند اوضاع وخیم شود، بلکه تنها ‌دل‌‌نگران شهر و کشور خود هستند.

مانند بهار عربی، رسانه‌های اجتماعی مجازی در ترکیه نیز در پخش اطلاعات مربوط به اعتراض‌ها شد جایگزین رسانه‌های کلاسیک شدند و حتی قدمی پیش‌تر گذاشتند: ده‌ها هزار بار این پیام از توییتر منتشر شد که تلویزیون‌ها را خاموش کنید.

"سانسور در رسانه‌ها"

بسیاری از تظاهرکنندگان از نحوه گزارش‌رسانی تلویزیون ترکیه خشمگین‌ هستند. آن‌ها تصاویری از خیابان‌ها و اوضاع شهر عرضه می‌کنند که با تصاویر منتشر‌شده در اخبار تلویزیون منافات دارد. اصطلاح "رسانه سانسور" این روزها در ترکیه رایج شده است.

سازمان "گزارشگران بدون مرز" ترکیه را از نظر آزادی رسانه‌ها در رتبه ۱۵۴ قرار داده است. خبرنگاران منتقد به صورتی فزاینده در ترکیه دستگیر و محکوم می‌شوند. تلویزیون دولتی زیر نفوذ دولت قرار دارد. فضای رعب و وحشت بر بسیاری از خبرنگاران حکم ‌می‌راند.

۲ میلیون توییت

اعتراض‌های ترکیه که ابتدا نسبت به ساخت یک مجتمع تجاری در پارک گزی میدان تقسیم استانبول آغاز شده بود، به سرعت جنبه ضد دولتی به خود گرفت و به ده‌ها شهر کشور سرایت کرد. تا عصر روز جمعه (۳۱ مه) بیش از دو میلیون توییت راجع به اعتراض‌ها منتشر شد.

در توییتر نه تنها اخبار مربوط به تظاهرات بلکه نقطه‌‌نظراتی پخش می‌شود که آینده پارک گزی بعد از احداث مجمتع جدید را مجسم می‌کند.

در روزهای آغازین اعتراض‌ها، تلفن‌های همراه در مناطق مرکزی استانبول قطع شد. برخی از کافه‌ها و مغازه‌های مجتمع خرید استقلال اینترنت خود را در اختیار پوشش اعتراض‌ها قرار دادند. تظاهرکنندگان هنوز نیز به تلفن‌های همراه و شبکه‌های مجازی بیش از رسانه‌های سنتی اعتماد دارند.