امروز، ۲۴ مه ۲۰۱۱، نشست سران کشورهای گروه «جی ۸» در پاریس و به ریاست نیکلا سارکوزی، رئیس‌جمهور فرانسه شروع شد. امسال، برای اولین‌بار «اینترنت» و چالش‌ها و آینده‌ی آن، در نشست سران گروه «جی ۸» مورد بحث و بررسی قرار می‌گیرد.

قرار است در این نشست، سران کشورهای عضو درباره‌ی آینده‌ی اینترنت به بحث و تبادل‌نظر بپردازند. برای اولین‌بار از روسای مهم‌ترین شرکت‌های اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی از جمله «فیس‌بوک»، «گوگل» و «مایکروسافت » و «ویکی‌پدیا» هم دعوت شده است تا در نشست دو روزه‌ی ویژه‌‌ی بررسی آینده‌ی اینترنت شرکت کنند و دیدگاه‌ها و نظرات خود را اعلام کنند.

قرار است در این نشست موضوعاتی چون حق مولف، آزادی بیان در اینترنت، امنیت و حریم شخصی و قوانین رقابتی مربوط به اینترنت مورد بحث و بررسی قرار گیرد. حاکمیت کشورهای مختلف دنیا، روز به روز توجه بیشتری را معطوف اینترنت می‌کنند و اینترنت هرچه بیشتر نقشی کلیدی در جریان تحولات، افشاگری‌ها و به چالش کشیدن قدرت‌ها ایفا می‌کند.

نیکلا سارکوزی پیشتر درباره‌ی اهمیت اتخاذ سیاست جهانی هماهنگی برای مدیریت اینترنت گفته بود :«اینترنت مرز جدیدی است که دارد جهان را به تسخیر درمی‌آورد.اما این تسخیر نمی‌تواند بی‌قانون و قاعده باشد، اینترنت نمی‌تواند جایی باشد که مردم بی محدودیت و رعایت مرز و حق یکدیگر دست به غارت تولیدات یکدیگر زده یا حق یکدیگر را نقض کنند.»

امروز در مراسم افتتاح نشست، نیکلا سارکوزی، با تاکید بر اهمیت نقش اینترنت در تحولات کشورها گفت:«انقلاب جهانی که این روزها در گوشه‌وکنار جهان در شرف است، صلح‌آمیز است. این انقلاب‌ها و تحولات نه در میدان‌های جنگ، که در محوطه‌ی دانشگاه‌ها و پشت کامپیوترها در حال رخ دادن است.»

سارکوزی اما گفته است که کشورها در رابطه با اینترنت نمی‌توانند موضعی خنثی داشته باشند و اینترنت بدون هیچ نظارت و کنترلی را در اختیار شهروندان قرار دهند. پیش از این سارکوزی همواره تلاش کرده از خود چهره‌ای مدافع حقوق مولف در اینترنت نشان داده بود. دولت فرانسه یکی از شدیدترین قوانین در برخورد با افرادی که به شکل غیرقانونی آلبوم‌های موسیقی یا فیلم از اینترنت دانلود می‌کنند را از چندسال پیش اعمال می‌کند.

سارکوزی در سخنرانی افتتاحیه‌ی نشست سران «جی ۸» هم گفت:« می‌دانم که تعریف ما از حق مولف با کشورهایی مثل ایالات متحده‌ی آمریکا متفاوت است. در فرانسه هیچ ایده، فکر، حق مولف و حق معنوی مولفی نمی‌تواند به سرقت رود و مورد استفاده قرار گیرد و با متخلف سخت‌ترین برخوردها را خواهیم داشت.»

به موازات گسترش استفاده و هم‌چنین نقش و تاثیر اینترنت، سوال‌های تازه‌ای درباره‌ی قوانین و ضابطه‌های این اختراع بشر شکل می‌گیرد و امنیت کاربران نیز با تهدیدهای تازه‌ای روبرو می‌شود.موضوعات مورد بحث در نشست«جی ۸» درباره‌ی حق مولف در اینترنت، امنیت کاربران و آزادی بیان در اینترنت ، بخشی از چالش‌ها و سوال‌های این عصر نوین ارتباطی است.

چندی پیش، «بنیاد مرز الکترونیک» که برای گسترش حق حریم شخصی در فضای وب فعالیت می‌کند، ۵ چالش مهم اینترنت در پنج سال آینده را سوال‌های جدی بسیاری از کاربران خواهد بود را اعلام کرد. در تعیین این چالش‌ها، «بنیاد مرز الکترونیک» از هم‌فکری وینتون سرف، بنیان‌گذار و پدر اینترنت و سه تن از داوران جوایز «وبی» که به اسکار پروژه‌های اینترنتی مشهور است نیز بهره‌برده است. «بنیاد مرز الکترونیک» این چالش‌ها را در پنج گروه طبقه‌بندی و تبیین کرده است:

۱- به‌روز کردن قوانین مربوط به حق مولف در فضای وب

در بسیاری از کشورهای جهان از جمله ایران هنوز برای حق مولف در اینترنت چارچوب و محدوده‌ی مشخص و دقیقی تعریف نشده است. تعریف کشورهایی هم که قانون حق مولف در اینترنت تعریف شده و اعمال می‌شود، از مرز و محدوده‌ی این حق مشخص نیست.

«بنیاد مرز الکترونیک» می‌گوید برای مثال در بسیاری از کشورها از جمله آلمان همان قوانین حق مولف که برای نوشتار تعریف شده درباره‌ی تولیدات و محتوای سایت‌های وب.۲ مثل «یوتیوب» اعمال می‌شود و بسیاری از محتویات این وب‌سایت‌ها برای کاربر قابل دسترسی نیست و برای خاطی مجازاتی مثل خاطی در جهان واقعی در نظر گرفته شده است.

«بنیاد مرز الکترونیک» و کارشناسان همکار این موسسه براین عقیده هستند که قوانین حق مولف در اینترنت و تعریف «خاطی»، «جرم» و تعیین مجازات در آن نیاز به بازنگری اساسی دارد و کشورها در آینده‌ی نزدیک ناگزیر هستند که این تعاریف را به‌روز کرده و مرزهای تعریف جرم در محیط مجازی را هرچه بیشتر از جهان واقعی تفکیک کنند.

بسیاری از کمپانی‌های بزرگ و شبکه‌های اجتماعی نیز بارها اعلام کرده‌اند که از همکاری و حرکتی هماهنگ برای بازنگری تعاریف حق مولف در وب به شکلی که هم حق مولف و شرکت‌ها حفظ شود و راه برای خلاقیت و نوآوری بیشتر باز شود، حمایت می‌کنند.

۲- توسعه‌و تکامل مفهوم «حریم شخصی»

با گسترش هرچه بیشتر استفاده از شبکه‌های اجتماعی مثل «فیس‌بوک»، «توئیتر» یا «فرندفید» مفهوم «حریم شخصی» بیشتر دستخوش تغییر و تحول می‌شود و حجم داده‌های فردی کاربران بر روی شبکه‌های اجتماعی، روز به روز بیشتر می‌شود. از سوی دیگر، امکان سوء‌استفاده از این اطلاعات و داده‌ها نیز به موازات این گسترش، بالا رفته است.

«بنیاد مرز الکترونیک» می‌گوید توافق بر سر مفهوم «حریم شخصی» و گسترش معنای حریم شخصی نسبت به قبل، از دیگر چالش‌های جدی پیش‌رو در سال‌های آینده است و کشورها و شرکت‌های بزرگ ناچار خواهند بود سیاست‌های شفاف و جهان‌شمولی را درباره‌ی مساله‌ی «حریم شخصی» اتخاذ کنند و بر آن مبنا با متخلفان برخورد کنند.

۳- منابع آزاد و وب باز

استانداردسازی فن‌آوری‌های وب حالا یکی از مهم‌ترین دغدغه‌ها و چالش‌های اینترنت است. با گسترش استفاده از تلفن‌های همراه وصل به اینترنت و آی‌پدها و تبلت‌های دیگر، نیاز به پروتکل‌های مشترک برای مدیریت اشتراک‌گذاری بیشتر احساس می‌‌شود.

بنا به گزارش «بنیاد مرز الکترونیک» تلاش و همکاری برای تعیین استانداردهای فن‌آوری وب، اتخاذ سیاست‌های یکسان درباره‌ی افزونه‌ها و برنامه‌های جانبی تلفن‌های همراه و تبلت‌ها از دیگر اقداماتی است که در پنج سال اینده کاربران، دولت‌ها و شرکت‌های بزرگ اینترنتی و فن‌آوری را درگیر خواهد کرد.

۴- مساله‌ی بی‌طرفی وب

اینترنت از همان سال‌‌های اول حضور خود نقش رسانه جایگزین را پیدا کرد. با آغاز دوران وبلاگ‌نویسی و بعدتر ظهور شبکه‌های اجتماعی، ساختار قدرت را هرچه بیشتر به نقد کشید و هژمونی را شکست و به همه این امکان را داد که صدا و نظر خود را منعکس کنند. این خاصیت اینترنت آن‌قدر چشمگیر بوده و هست که در سال ۲۰۱۰، یکی از نامزدهای اصلی برای دریافت جایزه صلح نوبل بود.

وینتون سرف، پدر اینترنت، بارها گفته است که بی‌طرفی نت باید حفظ و تقویت شد و اینترنت امکان برابری برای همگان که صدای خود را به گوش برسانند.

«بنیاد مرز الکترونیک» می‌گوید «حق دسترسی آزاد به اطلاعات روی وب و گسترش و حفظ امکان برابری آنلاین» از جدی‌ترین مسائل پیش‌رو در سال‌های آینده خواهد بود.

۵- امنیت آنلاین کاربران

چندی پیش شرکت «مایکروسافت» اعلام کرد که از هر ۱۴ دانلود، یکی خطرناک است و به کامپیوتر یا شناسه‌ی کاربری کاربر آسیب می‌رساند. کمی قبل‌تر در یکی از بزرگ‌ترین رخنه‌های امنیتی و حمله‌های هکرها به دستگاه‌های پلی استیشن و افزونه‌ی بازی «فیس‌بوک» این شرکت در «فیس‌بوک» اطلاعات کاربری و کارت‌های اعتباری میلیون‌ها کاربر به سرقت رفت و میلیون‌ها دستگاه آلوده شد.

هرچقدر اینترنت و فن‌اوری توسعه بیشتری پیدا می‌کند، بحث امنیت در این فضا و رخنه‌های امنیتی و چگونگی حفاظت از اطلاعات خود در این فضا هم با دشواری‌های بیشتری روبرو می‌شود. آخرین گزارش نهادهای امنیتی آمریکا نشان می‌دهد که در سال گذشته‌ی میلادی میزان حملات اینترنتی و انتقال ویروس از طریق ایمیل، فلش‌های موسوم به «یو اس بی» و افزونه‌ها به شدت افزایش یافته است.

حفاظت امنیت اطلاعات از سال‌ها پیش یکی از اصول و دغدغه‌های بنیادین متخصصان وب بوده است. «بنیاد مرز الکترونیک» می‌گوید در سال‌های آتی این اصل بنیادین، جدی‌تر هم شده و با خطرها و پیچیدگی‌های بیشتری مواجه خواهد شد. این بنیاد و متخصصان مشاورش می‌گویند «امنیت در وب» باید هرچه بیشتر به سمتی رود که کاربران با آگاهی هرچه بیشتر اطلاعات خود را به اشتراک گذارند و در صورت لزوم از آن دفاع کنند. این نهاد می‌گوید مسئولیت حفظ امنیت و دفاع از امنیت کاربران برعهده‌ی همه‌ی دولت‌ها، سازمان‌های غیردولتی مدافع آزادی آنلاین و شرکت‌های بزرگ اینترنتی است. بنا به گفته‌ی این بنیاد شرکت‌ها و دولت‌ها ناگزیر خواهند بود بودجه‌ی بیشتری را مصروف بالا بردن ایمنی وب‌گردی و آموزش اصول حفاظت از اطلاعات و وب‌گردی ایمن کنند.

آینده‌ی اینترنت و چالش‌هایی که با آن روبرو است آن‌قدر جدی است که می‌تواند آینده‌ی این اختراع بشر را دچار تغییرات بنیادین کند. نشست ۸ کشور صنعتی موسوم به «جی ۸» با مدیران بزرگ‌ترین شرکت‌های اینترنتی و شبکه‌های اجتماعی، اولین گام جدی برای همکاری‌های متقابل در تببین آینده‌ی اینترنت و رویارویی با این چالش‌ها است.

فرناز سیفی
تحریریه: یلدا کیانی