مدت‌هاست که زنان و دختران، پای ثابت خبرهایی هستند که واکنش‌های زیادی را در شبکه‌های اجتماعی و در جامعه به همراه دارند؛ از ماجرای دختری که با راننده اسنپ دچار مشکل می‌شود و پایان ماجرا با "عذرخواهی" دختر و خانواده‌اش از راننده پایان می‌گیرد تا فیلم دختر جوانی که مأموران می‌خواهند به زور و با خشونت او را سوار خودروی نیروی انتظامی کنند. نقطه‌ی مشترک تمامی این رویدادها، نوع پوشش دختران، حجاب، "رفتار غیرمتعارف" و آن چیزی است که به آن "جریحه‌دار کردن عفت عمومی" می‌گویند.

در فیلم تازه‌ای که گفته می‌شود در یکی از پارک‌های تهران گرفته شده، مأموران نیروی انتظامی تلاش می‌کنند به زور دختری را سوار خودرو پلیس کند. صدای جیغ و فریادهای دخترک و صدای دوستان/ رهگذرانی که تنها راه کمکشان به دخترک فریاد زدن است و تکرار عبارت "ولش کن" و البته دشنام‌هایی به مأمورانی که به خشونت متوسل شده‌اند، موزیک متن این فیلم است.

در بسیاری از سایت‌های ایرانی به "آب‌بازی" به عنوان جرم این دختر جوان و همراهانش اشاره شده است.

"فاقد حرکات طبیعی و پوشش مناسب بودند"

مرکز اطلاع‌رسانی پلیس تهران بزرگ اما در توضیح رفتار مأموران پلیس نوشته است: «عصر شنبه یکم تیرماه در پی تماس تلفنی تعدادی از شهروندان مبنی بر حضور چند دختر و پسر در پارک منطقه تهرانپارس و انجام حرکات نامتعارف و به دور از شئون اخلاقی از سوی آنان، واحد گشت کلانتری برای بررسی موضوع به محل اعزام شد که در بررسی اولیه مشخص شد، پنج دختر و پسر که فاقد حرکات طبیعی و نرمال و همچنین پوشش مناسب بودند، با انجام شوخی‌های سخیف، نامتعارف و به دور از شئون اخلاقی و عرف جامعه با یکدیگر، موجبات جریحه‌دار شدن احساس شهروندان و به دنبال آن نارضایتی و اعتراض دیگر افراد حاضر در پارک را فراهم کرده‌اند.»

پلیس در ادامه توضیحات آورده است که «ابتدا مأموران آنها را امر به معروف و نهی از منکر کرده‌اند و چون یکی از افراد ضمن ایجاد جوسازی شروع به فحاشی به مأموران کرده سه پسر و دو دختر دستگیر و به کلانتری منتقل شده‌اند».

در گزارش پلیس در مورد فیلم منتشرشده دستگیری دختر جوان همچنین آمده است: «در بررسی‌های اولیه مشخص می‌شود این افراد به دلیل مصرف مواد مخدر توهم‌زا فاقد حالت طبیعی بوده‌اند؛ لذا در این خصوص اقدامات قانونی صورت گرفت.»

انتشار این فیلم و این توضیحات، واکنش‌های زیادی را به همراه داشته است. بسیاری از کاربران سرعت عمل پلیس در برخورد با کسانی که طبق گفته پلیس "عفت عمومی" را جریحه‌دار کرده‌اند را با برخورد نیروهای امنیتی انتظامی در واکنش به معضلات دیگر از جمله فروش موادمخدر، سوء‌استفاده از کودکان کار، دزدی و جرائم دیگر که هر روزه در خیابان‌ها و پارک‌های تهران در جریان است، مقایسه کرده‌اند.

"هتک حرمت موجب مجازات است"

اصل سی و دو قانون اساسی ایران می‌گوید، «هيچ كس را نمی‌توان دستگير كرد مگر به حكم و ترتیبی كه قانون معين می‌كند.» و طبق اصل ۳۹ همین قانون اساسی «هتک حرمت و حیثیت کسی که به حکم قانون دستگیر، بازداشت، زندانی یا تبعید شده، به هر صورت که باشد ممنوع و موجب مجازات است.»

در فیلم‌های منتشر شده درباره درگیری مأموران پلیس با دختر جوان اما تنها چیزی که به چشم نمی‌آید توجه به این دو اصل است. از سوی دیگر دست کم در این فیلم‌ها نشانی از توجه به آنچه که پلیس در توضیحاتش "شئون اخلاقی" و "عرف جامعه" خوانده است، دیده نمی‌شود. کم نیستند کاربرانی که دست روی همین نکته گذاشته‌اند و نوع بغل کردن و "به زور کشان کشان بردن دختر" که هم موهایش و هم بدنش در فیلم دیده می‌شود را ارتکاب منکر برای نهی منکر خوانده‌اند.

نمایندگان مجلس چه می‌گویند؟

"خشونت پلیس" یکی از هشتگ‌هایی است که با آن می‌توان واکنش کاربران به انتشار فیلم درگیری پلیس با دختر پارک تهرانپارس را خواند. بازتاب پخش این فیلم در شبکه‌های مجازی به حدی بوده که نمایندگان مجلس را هم به واکنش واداشته است.

محمود صادقی، نماینده مجلس خواستار پاسخگویی نیروی انتظامی در این باره شده است.

پروانه سلحشوری نماینده دیگر مجلس هم در توییتر می‌نویسد که بالاترین مسئول مربوطه باید به مجلس پاسخگو باشد.

سلحشوری چندی پیش هم در اظهارنظر در مورد عملکرد گشت ارشاد و امر معروف و نهی از منکر، در مصاحبه با روزنامه شهروند، جامعه ایران را "جامعه‌ای ملتهب" نامیده بود و گفته بود "عده‌ای به عناوین مختلف کارهایی می‌کنند که این التهاب چند برابر شود."

اشاره سلحشوری به صحبت‌های سرپرست دادسرای ارشاد تهران بود که از شهروندان خواسته بود به محض مشاهده از جمله هرگونه کشف حجاب در خودرو یا سرو مشروبات یا برگزاری مراسم مختلط در کافه و ... موارد را به شماره تماس اعلامی دادسرا خبر دهند. این خبر انتقادات بسیاری را در پی داشت؛ انتقاداتی که شاید نقطه مشترک آنها امکان سوءاستفاده و آسانی انگ زدن به دیگران و در یک کلام مردم را به جان یکدیگر انداختن بود.

اما اکنون در ماجرای درگیری این دختر جوان با پلیس، برخی از کاربران خواستار مقابله با "خشونت نیروهای امنیتی – انتظامی" و گزارش مواردی از این دست شده‌اند.

سید علی مجتهدزاده، وکیل دادگستری، در توییتر از "معاونت نظارت بر ضابطین" نوشته است و امکان "شکایت از نیروی انتظامی و ضابطین به دادستان" که "کمترین تأثیر آن را جمع شدن حواس آقایان" دانسته است.

کاربر دیگری در توییتر با اعلام یک شماره تلفن، کاربران را به انتقاد از رفتار غیرانسانی پلیس فراخوانده است.

"مقاومت در برابر نیروی پلیس جرم است"

اما شماری از کاربران هم به درگیری دخترجوان و نیروهای پلیس از بعد "مقاومت در برابر پلیس" و "خدشه‌دار کردن اقتدار نیروی انتظامی" نگاه کرده‌اند. یکی از کاربران با مقایسه این فیلم با شرایطی مشابه در آمریکا و اروپا می‌نویسد: «اگر این جوان با پلیس وارد زد و خرد می‌شد، پلیس استخوان‌هایش را خرد می‌کرد.»

نگاهی که البته بدون واکنش نمانده است و در واکنش به این نگاه، دسته‌ای از کاربران دست روی تناقضی گذاشته‌اند که مقایسه با غرب را تنها در مواردی مفید می‌داند که به نفع حاکمیت است.

راه مقابله با قانون بد چیست؟ خشونت؟

اما کاربرانی هم هستند که در بحث شکل گرفته معتقدند "راه مقابله با قانون بد، قانون‌شکنی نیست." کاربری با اشاره به "مقدس بودن قانون" و "لازم‌الاجرا بودن" قانون و اینکه سرپیچی از دستور پلیس در همه کشورها جرم است، می‌نویسد: «دانشجو بودن، خبرنگار بودن، معلم بودن، آقازاده بودن، وزیر و وکیل بودن، و حتا حتا حتا دختر بودن(!)، توجیهی برای قانون‌شکنی نیست!»

اما راه مقابله با قانون بد، چیست؟ کاربری با اشاره به راه‌کارهای قانونی مطالبه و ایجاد تغییر در "قوانین بد" که در سال‌های گذشته در ایران، پیوسته با مانع روبرو بوده‌اند، به موضوع فرهاد میثمی اشاره می‌کند که به جرم داشتن چند نشان مخالفت با حجاب اجباری به اتهام توهین به یکی از مقدسات ضروری اسلام تحت محاکمه است.

مجید توکلی، کنشگر و پژوهشگر اجتماعی و سیاسی در توییتر معتقد است باید مقابل قانون بد ایستاد.  او می‌نویسد، در جنبش‌های اجتماعی از خشونت استفاده نمی‌شود اما از هر ابزاری برای رسواکردن خشونت بهره گرفته می‌شود.

جیغی که سلاح شده است

گشت ارشاد و مقابله با پوشش به ویژه زنان که با خوانش حاکمیت از پوشش همخوان نیست، مقابله با بدحجابی حتی در خودروی شخصی، حمایت از آمران به معروف و ناهیان از منکر که می‌توانند "آتش به اختیار" جلوی هر کسی را که به زعم‌شان مرتکب "منکری" شده است بگیرند و اعلام شماره تماس که هر کس می‌تواند با هر پیشینه و دشمنی‌ای به دیگری انگی بزند و شهروندی را دچار دردسر کند و حالا هم که خشونت نیروی انتظامی در برخورد با جوانانی که گفته می‌شود آب‌بازی می‌کرده‌اند و به گفته پلیس "پوشش و شوخی‌هایشان به دور از شئون اخلاقی و عرف جامعه" بوده است، ابزار مردم عادی برای مقابله با این خشونت و این فشارها چیست؟

طیبه سیاوشی، نماینده مجلس و عضو کمیسیون فرهنگی، خرداد ماه امسال نسبت به ورود غیر اصولی جمعیتی به مسئله حجاب هشدار داده بود و در اظهارنظری دیگر در مورد گشت ارشاد گفته بود که این گشت‌ها فقط باعث بلند شدن جیغ و داد مردم شده است.

صدای جیغ مردم بلند شده. صدای این جیغ را می‌توان در فیلم درگیری دختر جوان و پلیس در تهران شنید و در صدها ویدیوی دیگر. جیغی که هرچند برخی از کاربران معتقدند این جیغ" سلاح مجرم" شده است و برخی با جوسازی راه فرار از دست ضابطین قانون را می‌جویند، حتی اگر در مواردی این گفته درست باشد، خشونت در برخورد با شهروندان، بی‌توجهی به قانون در این برخوردها و ناروشن بودن این مسئله که بسیاری از برخوردکنندگان مورد اعتماد کدام دستگاه هستند باعث شده، گوش‌ها در فضای مجازی و جامعه برای شنیدن این جیغ‌ها تیزتر شود.

ایسنا از قول حسین رحیمی، رییس پلیس تهران، از دستگیری و عزل دو مامور متخلف، جانشین کلانتری و یکی از مأموران کلانتری در ماجرای درگیری با دختری در پارک تهرانپارس خبرداده است. رحیمی جرم سه مرد و دو زن جوان بازداشت شده را خودداری از عمل به دستور پلیس، هنجارشکنی و درگیری با مأمور و نیز کشف حجاب عنوان کرده است. 

شاید مسئولان و قانونگذاران هم باید این جیغ‌ها را بشنوند چرا که به گفته نماینده مجلس ایران، پروانه سلحشوری، "شدت خشونت هر روز در حال افزایش است و باید از این وضع ترسید."