در هزار کیلومتری شهر باماکو، پایتخت کشور مالی، درست در وسط صحرا، می‌توان لاشه‌ی سوخته‌ای را دید که متعلق به یک هواپیمای بوئینگ ۷۰۷ یا شاید هم ۷۲۷ است. اوایل ماه نوامبر سال جاری میلادی بود که این هواپیما به طور مخفیانه در وسط صحرا فرود آمد، محموله‌اش را خالی کرد و دوباره به هوا بلند شد. هنوز چیزی نرفته بود که موتورها از حرکت بازایستادند و هواپیما سقوط کرد.

محموله‌ی این هواپیما هرگز پیدا نشد و قربانیان نیز شناسایی نشدند. در نهایت تنها چیزهایی که از لاشه‌ی سوخته به دست آمد، دستگاه جی‌پی اس و شماره‌ی سری آن بود. همین‌مدارک کافی بود تا بتوان فهمید این هواپیما از کشور ونزوئلا به پرواز در آمده است.

این مدارک به دست آمده برای الکساندر اشمیت، کارشناس سازمان ملل متحد در زمینه‌ی مواد مخدر و خشونت، هیچ تردیدی را باقی نگذاشت که این هواپیما در اصل حامل مواد مخدر به سمت اروپا بوده، زیرا مسیر ونزوئلا به مقصد غرب آفریقا راهی شناخته شده است. به گفته‌ی اشمیت یک چنین هواپیمایی گنجایش بار زدن ده تن کوکائین را دارد.

نکته‌ی قابل توجه اما در این میان استفاده‌ی قاچاقچیان از هواپیمای بوئینگ برای انتقال محموله است، چرا که تا پیش از این از کشتی یا هواپیماهای کوچک برای این منظور استفاده می‌شد. از همین رو هم الکساندر اشمیت از جنبه‌های تازه‌ی قاچاق مواد مخدر خبر می‌دهد.

استقلال آفریقایی‌ها

کشورهای آمریکای جنوبی یکی از صادرکننده‌گان عمده‌ی مواد مخدر در جهان هستند و هم‌اینک برای قاچاقچیان این کشورها غرب آفریقا به انبار بزرگی تبدیل شده است. سالانه ۲۵۰ تن کوکائین به ارزش صدها میلیون یورو به کشورهایی نظیر سیرالئون، گینه بیسائو یا موریتانی سرازیر می‌شوند؛ کشورهایی که شدیدا با فساد مالی، جنگ‌های خارجی یا درگیری‌های داخلی دست به گریبان هستند.

تا کنون بیش از همه باندهای قاچاق کلمبیایی بازار مواد مخدر در آفریقا را در دست داشتند، اما اکنون اوضاع تغییر کرده است. به گفته‌‌ی الکساندر اشمیت این‌بار خود آفریقایی‌ها وارد صحنه شده‌اند و طبق برنامه‌ریزی عمل می‌کنند: «امروزه شمار باندهای قاچاق از نیجریه افزایش پیدا کرده است. این افراد خودشان مواد مخدر را از برزیل تهیه می‌کنند و به آفریقا می‌آورند و بعد از آن هم محموله‌ها را راهی اروپا می‌کنند.»

بدیهی است که بازار رقابت در این میان بسیار داغ و خطرناک است. اشمیت می‌گوید: «نیجریه‌ای‌ها درحال حاضر در این زمینه قوی‌تر هستند و نیز بسیار سریعتر از کلمبیایی‌ها عمل می‌کنند. آنها مستقیما به سائوپائولو می‌روند و بعد از انتقال مواد به آفریقا‌‌، محموله‌ها را به اروپا می‌فرستند.»

صد هزار در مقابل صد میلیون

دانش ساخت و ترکیب مواد مخدر مدتهاست که در آفریقا جا افتاده است. در ماه ژوئیه نیروهای امنیتی سازمان ملل متحد موفق شدند، مقدار قابل توجهی مواد مخدر در چندین آزمایشگاه، واقع در پایتخت گینه بیسائو کشف کنند. نکته‌ی مهم در این میان این بود که تمامی این هفت آزمایشگاه توسط نیجریه‌ای‌ها و نه کلمبیایی‌ها، اداره می‌شد. اشمیت تخمین می‌زند که ارزش مالی مواد مخدر بدست آمده از این آزمایشگاه‌ها، مبلغی در حدود ۱۲۵ میلیون یورو بوده است، زیرا نیجریه‌ای‌ها نه تنها هروئین که مواد جدیدی همچون اکستازی هم در آنجا تولید می‌کرده‌اند.

تجارت مواد مخدر در آفریقا در حال دگرگونی است و دولت‌های آفریقایی تا کنون هیچ اقدام مؤثری در زمینه‌ی مبارزه با آن انجام نداده‌اند. پلیس و نیروهای امنیتی غالبا در این کشورها حقوق کمی دارند و تجهیزاتشان نیز بسیار اندک و عقب مانده است. در عوض چشم امید همه به حمایت‌کشورهای اروپایی است چرا که در نهایت مواد مخدر در این کشورها فرود می‌آید.

اما تا به اینجا هیچ کمک بزرگی از سوی اروپا صورت نگرفته است. تنها در این اواخر نیروهای پلیس اروپایی به همراه پلیس اروپا، موسوم به یوروپل، سوار بر کشتی‌های جنگی عازم غرب آفریقا شده‌اند تا به این ترتیب مانع انتقال مواد مخدر از راه دریا به اروپا شوند.

البته در این بین یک نکته همچنان به قوت خود باقی است؛ این پلیس‌ها هنوز قدرت مقابله با بارش "برف سفید" آفریقا را ندارند. محموله‌ی مواد مخدر هواپیمای سقوط کرده مدتهاست که به فروش رفته و اصولا خرید یک هواپیمای از رده خارج شده برای قاچاقچیان چندان خرجی بر نمی‌دارد، صد هزار یورو در مقابل چند صد میلیون‌یورو.

SN/SA