اژدهای زرد تقریبا همه چیز تولید و صادر می‌کند. در میان کشورهای واردکننده کالا از چین، ایران وضعیت ویژه‌ای دارد. آگاهان معتقدند واردات کالاهای چینی به ایران، نه فقط به دلیل قیمت تمام شده پایین یا دیگر عوامل اقتصادی بلکه وضعیت ویژه ایران در عرصه دیپلماسی و تحریم‌های بین‌المللی باعث شده روابط اقتصادی ایران و چین شرایط ویژه‌ای پیدا کند.

در این زمینه دکتر حسن منصور، اقتصاددان، در گفت و گو با دویچه‌وله از آمار واردات ۳۹ میلیارد دلاری ایران از چین در سال گذشته خبر می‌دهد. با این رقم چین در مقام بزرگترین کشور صادر کننده به ایران جای گرفته است.

حسن منصورمی‌گوید: «صادرات چین به ایران آنچنان بوده که تقریبا تمامی زمینه‌های تولیدات داخلی به ویژه تولیدات سنتی را گرفته و این در شرایطی است که دولت ایران با فقدان سیاستی مشخص که عملا دروازه ها را باز کرده و واردات چینی تمام تولیدات ایران را به ورشکستگی تهدید می کند. به این نکته یک امر مهم دیگر را هم اضافه کنید که چین، پول خود یعنی یوآن را به صورت مصنوعی ارزان نگه داشته است. طبق محاسبات، واحد پول چین در حدود شصت در صد ارزان‌تر از قدرت واقعی خودش است. این سبب می شود که صادرات چین به ایران افزایش پیدا کند. در مقابل ایران ریال خودش را به صورت مصنوعی گران نگه داشته است. در نتیجه صادر کنندگان ایران دستشان بسته است و وارد کنندگان ایران که عموما در دست مافیاهای دولتی قرار گرفته از این بابت برای خودشان جیب می‌دوزند. در چنین شرایطی است که چین عملا به تهدیدی برای منافع ملی اقتصادی ایران تبدیل شده است.»

زیر تأثیر کشمکش اتمی

به نظر دکتر حسن منصور، اقتصاددان، روابط اقتصادی ایران و چین تحت تاثیر ماجراجویی‌های هسته‌ای ایران قرار گرفته است.

او در این مورد می‌گوید: «ایران برای این که بتواند دفاعی در عرصه جهانی برای خودش داشته باشد متوسل شده به کشورهایی که احیانا بتوانند این صف تحریم را بشکنند و عمده‌ترین آن‌ها کشورهای چین و روسیه هستند. برای این‌که این دو کشور جزو کشورهای دارنده حق وتو هستند. از این نظر است که این همه امکانات در صنایع نفت و گاز ایران، در اختیار چین قرار گذاشته می شود. برای این که احیانا آن ها محاصره را بشکنند.»

اجناس نامرغوب

اما تجار و صنعت‌گران ایرانی چه نظری دارد. حسن شریعتمداری که در زمینه کالاهای صنعتی فعالیت دارد معتقد است فقط کالاهای بی‌کیفیت چینی به ایران صادر می‌شود. او به دویچه‌وله می‌گوید: «چین کالاهای خودش را به چهار درجه A B C D تقسیم کرده و معمولا به ایران فقط کالاهای درجه C وارد می‌شود که کالاهای مرغوبی نیستند.»

شریعتمداری در توضیح بیشتر این موضوع می‌گوید: «در حیطه کار ما که کالاهای صنعتی است این به خوبی مشهود است. در ابتدا مصرف کنندگان کالاهای صنعتی مانند کالاهای برقی و الکتریکی خیلی شدید از کالاهای چینی استقبال کردند، چون قیمت‌ها گاهی اوقات به یک سوم کالای مشابه آلمانی می‌رسید ولی هم درجه حساسیت و دقت این کالاها در مقابل کالاهای آلمانی بسیار پایین بود و هم دوام آن‌ها کمتر بود، در نتیجه به تدریج مصرف‌کننده‌ها دریافتند که با وجود ارزانی قیمت، خرید کالاهای چینی به صرفه نیست.»

کفش‌ چینی در رقابت با کفش ایرانی

اما نظر فروشندگان و خریداران خرده‌پای بازار ایران درباره کالاهای چینی متفاوت است.

نیکان مهمان‌نواز فروشنده کفش‌های چینی به دویچه‌وله می‌گوید: «در مملکتی که در آن زندگی می‌کنیم، زمینه صنعت یا هر چیز دیگری، مثل کفش کتانی، وقتی خوب آن وجود ندارد مسلما یک جوانی هم سن و سال من هیچ وقت نمی آید یک کتانی که بر فرض مثال تولیدایران باشد را بپوشد و نوع چینی اش را صد در صد ترجیح می دهد. اصولا الان یک همچین طرز تفکری در ایران وجود دارد که کیفیت یک کالای چینی را خیلی ها ترجیح می دهند به کیفیت یک کالای ایرانی. یعنی اکثر آدمهایی که الان من اطراف خودم می بینم، نظر مثبت‌شان راجع به یک کالاهای چینی خیلی بیشتر است.»

همه چیز به چین ختم می‌شود

اما شیدا دانشجوی معماری ساکن تهران نظر متفاوتی دارد و احساس‌اش را درباره چین و کالاهای چینی چنین ابراز می‌کند:

« این که در چین می خواهند در همه‌چیز اول باشند و می‌خواهند همه چیز را تولید کنند و همه نیازهای مردم را برطرف کنند، پشتکاری است که برای خودشان خوب است، ولی فکر می‌کنم یک‌ذره هم به ما ربط دارد که از همه چیز آن ها استفاده کنیم یا نه. اصالتی داشته بشیم یا نداشته باشیم. همه چیز ختم شود به چین و کالاهای چینی. این به خودمان برمی‌گردد، به چینی‌ها خیلی ربط ندارد. فکر کن در کشور خودت، همه چیز برای کشور دیگری باشد.»

عدم ورود تکنولوژی

نظرات افرادی که در ایران با کالاهای چینی مستقیما ارتباط دارند متفاوت است. صدرا عبدالهی، کارگردان سینما در مورد مشاهدات خود در بازار به دویچه‌وله می‌گوید: «من الان می روم بازار؛ گردوی چینی وجود دارد، بادام چینی وجود دارد. یعنی کشاورزی ایران که یک زمانی صاحب خشکبار درجه یک عالی بود، عملا با این رویه واردات، نابود شده. چیزهایی وارد می‌شود که اصلا این‌جا لازم نیست. چیزهایی که وارد می‌کنیم از چین اسباب بازی است، لباس و چیزهای خنزر و پنزر است که وارد بشود یا نشود هیچ تفاوتی نمی کند.»

صدرا عبداللهی اشکال بزرگ در این می‌بیند که از چین تکنولوژی گرفته نمی‌شود. او می‌گوید: « اگر مثلا در ارتباط با صنایع سنگین چین یک برسی کنیم، می‌بینیم عملا هیچ چیز وارد نمی شود. هیچ تکنولوژی‌ای از چین وارد نمی شود، هیچ موضوع صنعتی وارد نمی شود. احساس من این است که ۳۹ میلیارد دلار یا صد میلیارد دلار، این همان پولی است که از فروش نفت بدست آمده و حالا باید به نوعی به داخل ایران به شکل تومان وارد شود. دولت هم به طریقی آن پول را تبدیل به تومان می‌کنند.»

HK/RN