حمله‌ی پنج‌شنبه‌ی گذشته (۳۰ مه/ ۹ خرداد) پلیس ترکیه به شماری از حامیان محیط زیست در مرکز استانبول موجی از خشونت و اعتراض را در شهرهای مختلف این کشور به دنبال داشته است.

در درگیری‌های چند روز اخیر که با اعتراض به سیاست‌های دولت همراه شده صدها نفر مجروح و عده‌ی زیادی بازداشت شده‌اند.

نهادهای بین‌المللی حقوق بشری و مقام‌های اتحادیه اروپا و آمریکا دولت رجب طیب اردوغان را به خاطر آنچه رفتار خشونت‌آمیز و نامتناسب پلیس با شهروندان معترض عنوان شده به شدت نکوهش کرده‌اند.

اعتراض به سلطه‌ی اسلام‌گرایی

گروه‌ها و تشکل‌های سیاسی مخالف حزب حاکم عدالت و توسعه، دولت اردوغان را متهم می‌کنند با سرکوب خشونت‌آمیز معترضان، سیاستی را ادامه می‌دهد که هدف آن سلطه‌ی اسلام‌گرایان و برچیدن پایه‌های دموکراسی در این کشور است.

برخی رسانه‌ها و محافل سیاسی جمهوری اسلامی می‌کوشند جنبش اعتراضی در ترکیه را به ناخشنودی از سیاست خارجی این کشور، به ویژه در رابطه با سوریه نسبت دهند.

احمد شوهانی، عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس ادعا می‌کند که "از مهمترین دلایل اعتراض مردم ترکیه دخالت دولت آنکارا در سوریه است."

به گزارش پایگاه اطلاع‌رسانی مجلس نماینده ایلام، ایوان و چرداول می‌گوید: «مشکلات اقتصادی، سیاست‌های دولت غربگرای ترکیه به خصوص نزدیکی بیش از اندازه و وابستگی‌اش به آمریکا و به خصوص موضع گیری‌های دولت آنکارا در مورد سوریه باعث ایجاد نارضایتی مردم شده است.»

"خروجی سیاست‌خارجی غرب‌گرایانه اردوغان"

عباسعلی منصوری‌‌آرانی، عضو دیگر کمیسیون یاد شده نیز به خبرگزاری مجلس گفت: «مقامات ایران همواره اعلام کرده‌اند که درگیری و بی‌ثباتی در منطقه به سایر کشور‌ها و به ویژه کشور‌هایی که در آتش‌افروزی در سوریه همدست غرب و آمریکا بودند، سرایت می‌کند.»

منصوری‌‌آرانی ضمن اعتراف به این که "بخشی از اعتراضات مردم ترکیه به دولت این کشور مباحث اقتصادی و سیاست داخلی است" می‌افزاید: «اما یکی از ریشه‌های بروز این اعتراضات دامنه‌دار را باید در سیاست و مواضع دولت آنکارا نسبت به بحران سوریه مشاهده کرد.»

ابراهیم نکو عضو فراکسیون اصولگرایان رهروان ولایت مجلس دوشنبه ۱۳ خرداد  در گفتگو با سایت خبری این فراکسیون ناآرامی‌های ترکیه را "خروجی سیاست‌خارجی غرب‌گرایانه اردوغان" عنوان کرد.

نکو در تشریح نظر خود می‌گوید: «سرسپردگی اردوغان به قدرت‌های غربی و اجرای فرامین‌ آنها مثل استقرار سامانه موشکی ناتو موسوم به پاتریوت در مرز ترکیه و سوریه، ملت مسلمان ترکیه را بر این داشت تا در برابر این نوع از اقدامات واکنش نشان دهند.»

انتقاد از "ذوق و شوق صدا و سیما"

پایگاه خبری آینده نیوز، ۱۲ خرداد در گزارشی با انتقاد از واکنش رسانه‌های حکومتی به حوادث ترکیه نوشت: «ناآرامی‌های اخیر که بیشتر ناشی از نارضایتی طیف لائیک این کشور است، با ذوق و شوق و پوشش قوی صداوسیما و دیگر رسانه‌های حکومتی روبرو شده که همچنان از موضع دولت این کشور در قبال سوریه ناراضی هستند.»

آینده با اشاره به آنچه "انواع روش‌های قانونی و شبه قانونی" اردوغان برای یکه تازی در ترکیه خوانده، او را متهم می‌کند که "دائما با آشکارسازی نشانه‌های دینی در فضای عمومی جامعه لائیک ترکیه قصد استفاده ابزاری از دین را برای ادامه حکومت دارد."

در این گزارش با انتقاد از پخش مصاحبه با "هواداران احزاب لائیک" که به سیاست‌های دولت ترکیه در مورد سوریه معترضند از مسئولان صدا و سیما سوال شده: «آیا تصور نمی‌شود با ضربه خوردن سران کنونی ترکیه، بار دیگر لائیک‌ها سکان‌دار همسایه شمال غربی کشورمان شوند؟»

"نگاه اخوانی دولت اردوغان"

ظاهرا ناخشنودی مسئولان جمهوری اسلامی بیشتر به خاطر افزایش اهمیت و جایگاه ترکیه در منطقه و تبدیل شدن آن به الگوی یک کشور اسلامی پیشرفته است؛ جایگاهی که به اعتقاد ناظران، ایران ادعا و حسرت آن را دارد.

حرکت‌های اعتراضی در شهرهای مختلف ترکیه سویه‌ای ضد دولتی یافته که در آن سیاست‌های حزب حاکم عدالت و توسعه مورد انتقاد قرار می‌گیرد.

در این میان خبرگزاری فارس، که به نیروهای امنیتی و نظامی نزدیک است ۱۳ خرداد یادداشتی زیر عنوان "اعتراضات ترکیه، تخریب وجهه اردوغان و آثار آن" منتشر کرد که در آن تاکید شده: «اگرچه برخی از احزاب مخالف با سیاست‌های حزب عدالت و توسعه در سوریه در بین معترضین هستند اما این الزاما به‌معنای آن نیست که اعتراضات مزبور در سیاست خارجی ترکیه ریشه دارد.»

در این یادداشت ریشه ناآرامی‌های اخیر به "نگاه اخوانی دولت اردوغان" نسبت داده می‌شود: «نگاهی که محدودیت‌هایی را در کشوری آغاز کرده که پس از آتاتورک، در اعطای آزادی‌های لیبرالی به شهروندان خود تردید نمی‌کرد.»

اعتراف اردوغان، نرمش عبدالله گل

برخی از تحلیلگران معتقدند تبدیل شدن اعتراض به تخریب یک پارک کوچک، به یک جنبش اعتراضی سراسری نشان از وجود نگرانی‌های عمیق نسبت به محدود شدن حریم خصوصی توسط دولت اسلام‌گرای اردوغان دارد که به خاطر موفقیت‌های داخلی و خارجی او و محدودیتی که به رسانه‌ها تحمیل کرده مجال بروز نمی‌یافت.

اردوغان روز یک‌شنبه ضمن تاکید بر ادامه‌ی پروژه ایجاد یک مرکز تجاری در نزدیک میدان تقسیم استانبول اعتراف کرد که پلیس در برخورد با معترضان در مواردی "افراط" کرده است.

به گزارش خبرگزاری فرانسه عبدالله گل، رئیس جمهور ترکیه دوشنبه (۱۳ خرداد/ ۳ ژوئن) برخلاف اردوغان احتمال نرمش دولت در برابر خواسته‌های معترضان را منتفی ندانست.
رئیس جمهور ترکیه می‌گوید "دموکراسی فقط به معنای شرکت در انتخابات نیست." او وعده می‌دهد "پیام‌هایی که با حسن نیت فرستاده می‌شوند شنیده خواهند شد."

عبدالله گل تاکید کرد: «من ازهمه‌ی شهروندان می‌خواهم قانون را رعایت کنند و مانند گذشته انتقاد و نظرات خود را از راه‌های مسالمت‌آمیز بیان کنند.» او به تظاهرکنندگان هشدار داد مواظب سوءاستفاده "تشکل‌های غیرقانونی" از حرکت‌های اعتراضی باشند.