۲۸‌ سال متوالی است که کنشگران ایرانی در برلین یادمان تابستان ۶۷ را برگزار می‌کنند. امسال این مراسم همراه بود با نمایشگاهی از عکس‌های ارسالی از ایران، پوسترهای قدیمی یادمان‌های گذشته، تصاویر خانواده‌ها از گورستان خاوران به علاوه کتاب‌هایی که خاطرات زندان در آنها شرح داده شده‌اند.

پوسترها و عکس‌هایی از مادران و نزدیکان جان‌ باختگان در راهروی منتهی به سالن مراسم قرار داشتند. حمید نوذری، مسئول کانون دفاع از پناهندگان سیاسی برلین، می‌گوید که کشتار ۶۷ برای مسئولان مسائل ایران در خیلی از احزاب آلمانی مشخص است اما این که به طور علنی اقدامی نکرده‌اند، بیشتر به روابط اقتصادی و سیاسی دو کشور باز می‌گردد و کشتار ۶۷ به خلاف ترور میکونوس جایگاهی جدی در مناسبات آنها ندارد.

تصاویری از مادران جان باختگان در سالن "کارگاه فرهنگ‌ها" در ادای احترام به آنها. اکثر این مادران درگذشته‌اند بی آن که شاهد محاکمه عاملان و آمران کشتارها بوده باشند. در نمایشگاه، مشخصات جان به در بردگان نیز به معرض دید گذاشته شده بود. کتاب‌ها هم در راهروی محل مراسم و هم سالن و جلوی سن قرار داشتند.

مسئول کانون پناهندگان سیاسی در برلین در سخنان آغازین مراسم اشاره کرد که جنایات جمهوری اسلامی به دهه شصت و ترور میکونوس محدود نمی‌شود بلکه حذف سیستماتیک افراد با اعدام‌ها و دستگیری‌ها، بدرفتاری با زنان مخالف حجاب اجباری، سرکوب فعالان صنفی، حمله نظامی به احزاب کرد و ... در طول عمر جمهوری اسلامی تداوم داشته است.

میلا مسافر، مسئول کمیته دفاع از زندانیان سیاسی ایران در برلین، به نقش خانواده‌ها و اهمیت دادخواهی آنها پرداخت. او گفت در ایران صدای کشتار ۶۷ بیشتر توسط خانواده‌ها و بازماندگان منعکس می‌شود و جامعه و قشرهای مختلف خودشان را به طور علنی با این رویداد همخوان نکرده‌اند. میلا مسافر اضافه کرد که این صدا در خارج از ایران به همت خاطرات و یادمان و تلاش زندانیان سیاسی سابق تا حدود گسترده‌ای انعکاس یافته است.

منصوره بهکیش که هفت عضو خانواده‌اش در اعدام‌های دهه شصت جان باخته‌اند، قرار بود در این مراسم سخنرانی کند. او که به دلیل پیگردها از ایران خارج شده و از ایرلند تقاضای پناهندگی کرده است، امکان سفر به آلمان را نیافت. منصوره بهکیش به کمک اسکایپ با مراسم همراه شد و با خواندن سرود خاوران، حاضران را غافلگیر کرد؛ سرودی که خانواده‌ها و مادران بر سر مزار جان باختگان می‌خوانند.

همایون ایوانی، زندانی سیاسی دهه شصت و از جان به در بردگان اعدام‌های ۶۷، به چرایی و چگونگی برنامه‌ریزی برای اعدام‌ها اشاره کرد و یادآور شد که تدارک کشتار را از سال ۶۵ دیده بودند. او گفت صلح از سال ۱۳۶۶ در دستور کار بود و جمهوری اسلامی می‌خواست بحران پس از پذیرش قطعنامه را با حذف کسانی مدیریت کند که سازمان‌دهنده و رهبران بالقوه سیاسی بودند.

محور سخنرانی رها بحرینی، حقوقدان و از پژوهشگران سازمان عفو بین‌الملل، این بود که با چه تعریف‌های حقوقی و بین‌المللی می‌توان کشتار ۶۷ را صورت‌بندی و دنبال کرد. او گفت بازماندگان امکان پیگیری این قتل‌عام در مجامع بین‌المللی را در چارچوب قوانین مرتبط با "ناپدید شدن قهری" دارند.

رها بحرینی به مکاتباتی اشاره کرد که در سال‌های ۱۹۸۸ تا ۱۹۹۲ بین گالیندوپل و جمهوری اسلامی در جریان بود و گفت که ایران یا نامه‌های نماینده ویژه سازمان ملل را جواب نمی‌داد یا اطلاعاتی نادرست و دروغ به او منتقل می‌کرد. خانم بحرینی خبر داد که در ماه نوامبر، مدارک مربوط به این مکاتبات در گزارش ویژه عفو بین‌الملل به مناسبت قتل‌عام ۶۷ منتشر خواهد شد.

حمید نوذری مراسم بزرگداشت یاد جان‌باختگان ۶۷ را از معدود مواردی می‌داند که حلقه‌های دیگری خارج از فعالان سیاسی و خانواده‌ها و نزدیکان جان باختگان در آن شرکت می‌کنند. به گفته او نیمی از حاضران در یادمان برلین، نسل جوان و از کسانی بودند که در پی رویدادهای ۸۸ از ایران خارج شده‌اند. نوذری تاکید می‌کند که همین نسل در تدارک برنامه کمک زیادی کرد.

مراسم برلین با هنرنمایی میثاق جولایی، آهنگساز و نوازنده کمانچه، همراه بود ؛ هنرمندی که در شهر هانوفر آلمان زندگی و در "انستیتوی موسیقی شرق و غرب" تحصیل می‌کند. حمید نوذری می‌گوید حدود ۲۰۰ نفر در این یادمان حضور داشتند و به دلیل خراب بودن دستگاه‌ ترجمه همز‌مان، این شب از اندک مراسمی بود که بدون حضور آلمانی‌ها برگزار شد.

کانون پناهندگان سیاسی ایران در برلین به طور معمول، یادمان کشتار ۶۷ و ترور میکونوس را همزمان برگزار می‌کند و این بار تمرکز برنامه‌ بر تابستان ۶۷ بود. ساعاتی قبل از این مراسم، به دعوت حزب دمکرات کردستان ایران گروهی مقابل لوح یادبود میکونوس گرد آمدند و یاد قربانیان تروریسم دولتی را گرامی داشتند. این لوح در برابر رستوران میکونوس بنا شده که اینک رستوران سایگون نامیده می‌شود.