فقط یک روز پس از این که سایمون شرکلیف، کار خود را به عنوان سفیر جدید بریتانیا در تهران آغاز کرد انتشار عکس مشترکی از او با سفیر روسیه جنجال برانگیز شد و واکنش‌های تندی از شخصیت‌های جناح‌های مختلف حکومت جمهوری اسلامی به دنبال داشت.

سفارت فدراسیون روسیه در تهران روز چهارشنبه ۲۰ مرداد (۱۱ اوت) در صفحه رسمی خود در توئیتر عکسی از لوان جاگاریان در کنار همتای بریتانیایی او منتشر کرد که یادآور کنفرانس تهران در سال ۱۳۲۲ (۱۹۴۳ میلادی) در دوران جنگ جهانی دوم و اشغال ایران توسط نیروهای متفقین است.

این عکس بازسازی دیدار وینستون چرچیل، تئودور روزولت و ژوزف استالین، سران وقت بریتانیا، آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی است که در آن صندلی روزولت خالی است.

آمریکا غایب، روسیه و برتانیا حاضر؟

کنفرانس تهران در فاصله ۲۸ نوامبر تا اول دسامبر ۱۹۴۳ (ششم تا نهم آذر ۱۳۲۲) در محل ساختمان سفارت شوروی سابق برگزار شد که اکنون نمایندگی دیپلماتیک فدراسیون روسیه در آن مستقر است.

محمد جواد ظریف، وزیر خارجه دولت دوازدهم تصویر منتشر شده سفیران بریتانیا و روسیه را "به شدت ناپسند" خواند و در تویئتر نوشت: «باید به همگی یادآوری کنم که اوت ۲۰۲۱، نه اوت ۱۹۴۱ است و نه دسامبر ۱۹۴۳. مردم ایران از جمله در طی مذاکرات برجامی نشان‌داده‌اند که تقدیرشان هیچ‌گاه به تسلط قدرت‌های خارجی درنخواهد آمد و توسط تصمیمات داخل سفارت‌های خارجی تعیین نخواهد شد.»

 درخواست قالیباف؛ عذرخواهی و واکنش قاطع دیپلماتیک

رئیس مجلس شورای اسلامی هم به تندی از "اقدام دور از ادب دیپلماتیک و نامناسب سفرای دو کشور روسیه و انگلستان" انتقاد کرد و از وزارت خارجه خواست این موضوع را به سرعت پیگیری کند.

محمدباقر قالیباف در صفحه شخصی خود در توئیتر نوشت: «هر دو سفیر باید فوراً به طور رسمی بابت اقدام انجام‌شده عذرخواهی کنند، در غیر اینصورت واکنش قاطع دیپلماتیک ضروری خواهد بود.»

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

رئیس مجلس درباره "واکنش قاطع دیپلماتیک" در صورت عدم عذرخواهی سفیران بریتانیا و روسیه توضیح بیشتری نداده است. سفیر روسیه روز پنج‌شنبه در رشته توئیتی واکنش‌ها به عکس مشترک با همتای بریتانیایی خود را "مبهم" خواند و تاکید کرد که این عکس هیچ زمینه ضد ایرانی‌ای ندارد و هدف آن جریحه‌دار کردن احساسات ایرانیان نبوده است.

لوان جاگاریان در ادامه پیام خود نوشت: «تنها معنایی که این عکس دارد گرامیداشت تلاش مشترک متفقین علیه رژیم نازی‌ها در جریان جنگ جهانی دوم است.»

"دعوت" سفیر روسیه به وزارت خارجه

وزارت خارجه جمهوری اسلامی روز پنج‌شنبه ۲۱ مرداد (۱۲ اوت) در بیانیه‌ای خبر داد که دستیار وزیر و مدیرکل اوراسیای این وزارت‌خانه سفیر فدراسیون روسیه را برای "ادای توضیحات در خصوص عکس منتشر شده" به وزارت خارجه دعوت کرده است.

بر پایه این بیانیه سفیر روسیه در این‌ ملاقات تاکید کرده که قصد او از انتشار این عکس صرفا یادآوری اتحاد روسیه با بریتانیا بر علیه ارتش نازی در طول جنگ جهانی دوم بوده و "به هیچ وجه هیچ انگیزه و منظور ضد ایرانی پشت انتشار این عکس وجود ندارد".

وزارت خارجه در بیانیه خود نوشت: «سفیر روسیه ضمن تاکید بر روابط راهبردی دو کشور ایران و روسیه و مراودات عمیق و دوستانه بین دو کشور تصریح کرد: از اینکه انتشار این عکس باعث سوءتفاهم و رنجش خاطر مردم کشور دوست، ایران شده اظهار تاسف می‌نمایم.»

در جستجوی پیام عکس جنجالی

واکنش‌های انتقادی به عکس سفیران بریتانیا و روسیه بر روی پله‌های تاریخی کنفرانس تهران، در میان فعالان هر دو جناح اصلی حکومت جمهوری اسلامی، اصولگرایان و اصلاح‌طلبان تقریبا یکسان است.

عبدالله گنجی، مدیر مسئول روزنامه جوان، از رسانه‌های نزدیک به سپاه پاسداران، می‌پرسد سفیران بریتانیا و روسیه با گرفتن "عکس یادگاری" در همان محلی که کنفرانس تهران بدون اطلاع ایران برگزار شد و با خالی گذاشتن صندلی آمریکا "چه پیامی را می‌خواهند منتقل کنند؟"

آذر منصوری، فعال سیاسی اصلاح‌طلب هم با انتشار تصویر مورد مناقشه و عکسی از سران متفقین در تهران نوشته است: «آنها که تاریخ خوانده‌اند، معنی این تصویر را خوب می‌فهمند. اینجا ایران است و این گستاخی نباید بدون پاسخ بماند.»

واکنش وزیر خارجه پیشنهادی رئیسی

شاید خالی ماندن صندلی روزولت در عکس بازسازی‌شده با این واقعیت قابل توجیه باشد که پس از اشغال سفارت آمریکا در تهران در آبان ۵۸ و گروگان‌گیری کارمندان سفارت، ایالات متحده سفیری در ایران ندارد.

به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید

با این همه واکنش‌های مخالفت‌آمیز به اقدام سفیر روسیه در انتشار عکس مشترک همچنان ادامه دارد. حسین امیرعبداللهیان، گزینه پیشنهادی ابراهیم رئیسی برای وزارت خارجه دولت سیزدهم در یک پیام توئیتری از "اقدام غیردیپلماتیک دو سفیر خارجی در تهران" انتقاد کرد.

امیرعبداللهیان ۲۱ مرداد در پیام خود نوشت، این اقدام افکار عمومی را در ایران مکدرکرده، "نشان دهنده بی‌توجهی به آداب ديپلماتيک  و غرور ملی مردم غیور ایران" است و "اصلاح و جبران سریع اين خطا ، ضرورت دارد".

نیروهای متفقین شهریور ۱۳۲۰ با وجود اعلام بی‌طرفی تهران در جنگ دوم جهانی، ایران را اشغال کردند و نشست محرمانه در سفارت شوروی بدون اطلاع مقام‌های محلی و برای توافق بر سر گشایش جبهه جدیدی علیه نازی‌های آلمان در غرب اروپا برگزار شد.