بازگشایی دانشگاه‌ها در سایه تبعیض و فشار
۱۳۹۰ مهر ۲, شنبه
سال تحصیلی جدید در دانشگاه‌های کشور در شرایطی آغاز می‌شود که دانشگاه و دانشجویان با فشارهای امنیتی، تبعیض‌های جنسیتی و شرایط نامناسب تحصیلی و اقامتی مواجه هستند.
کامران دانشجو، وزیر علوم و تحقیقات و فن‌آوری کشور در پیام خود به مناسبت آغاز سال تحصیلی جدید در دانشگاه‌ها، سال ۱۳۹۰ را که از سوی آیت‌الله خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران، سال «جهاد اقتصادی» نام گرفته است، فرصتی مناسب برای جامعه‌ی دانشگاهی در جهت بسط و گسترش فعالیت‌های علمی و پژوهشی با ویژگی «جهادی» دانسته است.
وزیر علوم که ماه مهر را ماه «فضیلت، دانش و ارزش» دانسته، ابراز امیدواری کرده است که دانشجویان کشور در راه «مهرورزی، عدالت‌خواهی و معنویت‌گرایی به عنوان ارزش‌های والای جامعه اسلامی» بکوشند.
کامران دانشجو در شرایطی از بسط و گسترش فعالیت‌های علمی و پژوهشی صحبت می‌کند، که طرح‌هایی چون «بومی‌سازی علوم انسانی» در کشور و سهمیه‌بندی جنسیتی که حق بسیاری از دختران داوطلب ورود به دانشگاه‌ها را نقض می‌کند، همچنان ادامه دارند.
«چه ایرادی دارد در هر استان دانشگاهی دخترانه داشته باشیم؟»
سه ماه بعد از آن‌که محمود احمدی‌نژاد، رئیس دولت دهم، در پی اعتراض‌ها دستور توقف طرح تفکیک جنسیتی در دانشگاه‌ها را به وزارت علوم ابلاغ کرد، کامران دانشجو دوباره از تفکیک جنسیتی دانشگاه‌های کشورسخن می‌گوید.
او در مراسم امضای تفاهم‌نامه‌ی همکاری میان حوزه‌های علمیه و وزارت علوم با اشاره به مصوبه‌ی شورای عالی انقلاب فرهنگی کشور گفته است:«هرگاه از نظر آموزشی و امکانات مشکلی وجود نداشته باشد، کلاس‌های دانشجویان دختر و پسر طبق مصوبه‌ی شورای عالی انقلاب فرهنگی در سال ۱۳۶۶ باید جدا باشد.»
وزیر علوم و تحقیقات و فن‌آوری که جداسازی جنسیتی کلاس‌های درس را بخش مهمی از طرح «اسلامی کردن دانشگاه‌ها» دانسته، تاکید کرده است که «اسلامی کردن دانشگاه‌ها یک ریال هم بودجه نمی‌خواهد، تنها نیاز به مقداری اراده دارد.»
کامران دانشجو که گفته «چه ایرادی دارد تا در هر استان دانشگاهی دخترانه داشته باشیم؟»، از طرح «بومی‌سازی علوم انسانی» در کشور حمایت کرده و افزوده که محتوای غرب‌زده‌ی دروس دانشگاهی رشته‌های علوم انسانی، نه کاری سیاسی که کاری عقیدتی و اسلامی است.
جدایی جنسیتی دانشجویان به شکل رسمی در سال جاری با تفکیک جنسیتی دانشجویان دانشگاه علامه طباطبایی و تاسیس دانشگاه‌های دخترانه کلید خورده است. شش واحد دانشگاهی دانشگاه آزاد اسلامی نیز در سال جاری تفکیک جنسیتی شده‌اند و وزیر علوم تاکید کرده است که در هر دانشگاهی که امکانات برای اعمال جداسازی هنوز فراهم نیست، ردیف‌های صندلی دانشجویان دختر و پسر در کلاس‌ها جدا شود.
علی‌رغم ابلاغیه کتبی محمود احمدی‌نژاد خطاب به وزیر علوم، طرح جداسازی جنسیتی دانشگاه‌ها همچنان با جدیت دنبال می‌شود و نه رئیس‌جمهور و نه وزیر علوم، توضیحی درباره‌ی این روند که خلاف ابلاغ یاد شده است، ارائه نکرده‌اند.
ادامه‌ی سهیمه‌بندی جنسیتی در دانشگاه‌های سراسری
اعلام نتایج آزمون ورودی دانشگاه‌های کشور در تابستان سال جاری، حیرت بسیاری از داوطلبان ورود به دانشگاه‌ها و فعالان دانشجویی را به دنبال داشت. در واقع طرح سهمیه‌بندی جنسیتی در دانشگاه‌ها از چند سال قبل و به‌ویژه در رشته‌های پزشکی و برخی شاخه‌های مهندسی اعمال می‌شد، اما امسال این سیاست در تقریبا همه دانشگاه‌های سراسری و در رشته‌های بیشتر اجرا شده است.
آمارها نشان می‌دهند که ۶۸ درصد داوطلبان مجاز به انتخاب رشته، دختران و تنها ۳۲ درصد داوطلبان پسران بوده‌اند. با این‌حال در لااقل ۴۰ دانشگاه کشور داوطلبان پسر با نمره‌های پایین‌تر از رقبای دختر پذیرش شده‌اند و در برخی دیگر از دانشگاه‌ها پذیرش تنها به شکل تک جنسیتی و از میان داوطلبان پسر صورت گرفته است.
با وجود اعتراض داوطلبانی که به‌رغم کسب نمره‌ی لازم از ورود به دانشگاه‌ها باز مانده‌اند، مسئولان برخی واحدهای دانشگاهی منکر اعمال سهمیه‌بندی جنسیتی می‌شوند. عبدالله فلاح شجاعی، معاون آموزشی دانشگاه گیلان در گفت‌وگو با خبرگزاری «ایسنا» اعلام کرده که هیچ سهمینه‌بندی جسنیتی در پذیرش دانشجو در این دانشگاه صورت نگرفته است.
این ادعای شجاعی در شرایطی مطرح می‌شود که دفترچه آزمون انتخاب رشته و پذیرش دانشجویان نشان می‌دهد که در گروه علوم تجربی این دانشگاه، در رشته‌هایی چون مهندسی شیمی، مهندسی منابع طبیعی و مهندسی کشاورزی پذیرش داوطلبان مرد دوبرابر داوطلبان زن بوده است. در گروه رشته‌های فنی این دانشگاه نیز رشته‌ی مهندسی کشاورزی تنها برای داوطلبان مرد ارائه شده و در همه‌ی رشته‌های فنی دیگر نیز تعداد داوطلبان مرد پذیرش شده، بیشتر از داوطلبان زن با نمره‌های یکسان یا بالاتر است.
دانشجویان ممنوع‌التحصیل
فشارهای مسئولان امنیتی و کمیته‌های انضباطی علیه دانشجویان فعال و منتقد همچنان ادامه دارد. در آستانه‌ی سال تحصیلی جدید، مجید توکلی، فعال دانشجویی که در زندان رجایی‌شهر دوران حبس خود را می‌گذراند، در حکمی بی‌سابقه به محرومیت مادام‌العمر از تحصیل محکوم شد.
این حکم که از سوی قاضی صلواتی، رئیس شعبه‌ی ۱۵ دادگاه انقلاب اسلامی صادر شده است، بنا به درخواست وزارت علوم و تحقیقات و فن‌آوری به پرونده‌ی سابق این فعال دانشجویی اضافه شده است. در قوانین کیفری ایران بند و ماده‌ای برای محروم کردن شهروند از حق ادامه‌ی تحصیل برای همه‌ی عمر وجود ندارد و این اولین بار است که چنین حکمی برای یک دانشجو صادر می‌شود.
از سوی دیگر دانشجویان دانشگاه صنعتی شریف در پیامی که در وب‌سایت‌های دانشجویی منتشر شده، اعلام کرده‌اند که روز سه‌شنبه، ۵ مهرماه، در اعتراض به حکم ۶ سال حبس تعزیری علی‌اکبر محمدزاده و بازداشت غیرقانونی کوهیار گودرزی که هر دو از دانشجویان این دانشگاه هستند، دست به تجمع اعتراضی خواهند زد.
در آستانه سال تحصیلی جدید، اعتراض فعالان صنفی دانشگاه‌ها به کیفیت نامناسب امکانات رفاهی خوابگاه‌ها و غذای سلف سرویس‌های دانشگاه‌ها شروع شده و برخی از مسئولان را وادار به موضع گیری کرده است.
روح‌االه طالبی، معاون دانشجویی دانشگاه علم و صنعت در واکنش به اعتراض نسبت به افزایش نرخ غذا در این دانشگاه گفته که اقدامات کارشناسی لازم توسط صندوق رفاه دانشجویی صورت گرفته است تا به دانشجویان فشار مالی وارد نشود. وی توضیحی درباره چگونگی این اقدامات ارائه نکرده است.
فرناز سیفی
تحریریه: مهیندخت مصباح