کمیاب و نایاب شدن برخی از داروها و تجهیزات پزشکی از ماه‌ها پیش به یکی از دغدغه‌های اصلی شهروندان ایران تبدیل شده است. مهمترین علت این وضعیت اختصاص نیافتن ارز کافی برای واردات دارو و کالاهای پزشکی عنوان می‌شود.

در روزها و هفته‌های گذشته نسبت به آنچه تعلل و کوتاهی بانک مرکزی در اختصاص ارز به حوزه سلامت خوانده می‌شود انتقادهای شدیدی وارد شده است. اظهارات روز شنبه، ۲۵ آذر یکی از نمایندگان مجلس را می‌توان از صریح‌ترین و تندترین انتقادها به بانک مرکزی تلقی کرد.

اختلاف نهادهای دولتی مانع تامین دارو

حسینعلی شهریاری، رئیس کمیسیون بهداشت و درمان مجلس می‌گوید، در حال حاضر "بانک مرکزی بزرگترین مانع اختصاص ارز به حوزه سلامت است."

به گفته‌ی شهریاری در ارتباط با اختصاص ارز لازم به واردات دارو میان مسئولان بانک مرکزی و دیگر اعضای دولت ناهماهنگی و اختلاف‌های شدیدی وجود دارد. خبرگزاری مجلس روز شنبه از قول شهریاری نوشت: «اگرچه دو وزارتخانه بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و صنعت، معدن و تجارت تمام تلاش خود را برای اختصاص ارز به دارو انجام داده‌اند، اما هم‌اکنون بانک مرکزی در اختصاص اعتبار کوتاهی می‌کند.»

تاکنون هیچ یک از تحریم‌های سازمان ملل و تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اتحادیه اروپا محدودیتی برای فروش دارو و تجهیزات پزشکی به ایران در نظر نگرفته است. با این همه ظاهرا تحریم‌های بانکی و مالی علیه جمهوری اسلامی به اختلال‌هایی در این حوزه منجر شده است.

تامین کمتر از یک چهارم ارز لازم

وزیر بهداشت، مرضیه وحید دستجردی در تاریخ ۱۸ آذر تحریم‌ها را در کمبود دارو بی‌تاثیر خواند و گفت: به هیچ وجه واردات داروها و ملزومات پزشکی که مورد نیاز کشور باشد ممنوع نشده است و نمی‌شود.

وحید دستجردی بانک مرکزی را به تعلل در اختصاص ارز مورد نیاز حوزه سلامت متهم کرد و گفت نقل و انتقال ارز در خارج از کشور را می‌شود "از طرق غیر رسمی" دور زد ولی "مشکل تخصیص ارز توسط بانک مرکزی در داخل کشور را نمی‌توانیم دور بزنیم."

وزارت بهداشت میزان ارز مورد نیاز برای واردات دارو در سال ۱۳۹۱ را حدود دو و نیم میلیارد دلار اعلام کرده و گلایه می‌کند: «از این مبلغ تنها ۶۰۰ میلیون دلار ارز تاکنون از سوی بانک مرکزی به واردکنندگان دارو اختصاص داده شده است.»

میزان ارزی که بانک مرکزی در حدود نه ماه گذشته به حوزه سلامت اختصاص داده از سوی منابع مختلف بسیار متفاوت گزارش شده اما در هیچ مورد با نیاز دارویی کشور تناسب ندارد.

کاهش شدید ذخایر دارویی

خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) در گزارشی که روز جمعه ۲۴ آذر منتشر شد نوشت، سخنگوی مرکز مبادلات ارزی ادعا می‌کند که بانک مرکزی از ابتدای امسال تا ۲۲ آذر ماه معادل یک میلیارد و ۴۰۰ میلیون دلار برای واردات دارو و اقلام دارویی به نرخ مرجع پرداخت کرده است.

به گزارش ایسنا احمد شیبانی رئیس سازمان غذا و دارو و معاون وزیر بهداشت گفته است: «کمیته تدابیر ویژه وزارت بهداشت از اسفند ماه سال ۱۳۹۰ پیگیر تامین و ذخیره‌سازی داروهای حیاتی و موردنیاز کشور بود اما متاسفانه با وجود پیگیری‌ها و مکاتبات فراوان تاکنون فقط یک سوم ارز موردنیاز برای تامین دارو در اختیار حوزه سلامت قرار گرفته است.»

رئیس کمیسیون بهداشت مجلس ۲۵ آذر می‌گوید وزارت بهداشت در سه ماهه‌ی اخیر یک میلیارد دلار برای تامین ذخیره دارویی کشور اختصاص داده در حالی که یک ذخیره‌ی شش ماهه نیازمند دو و نیم میلیارد دلار است.

وزارت بهداشت در ردیف ۱۱ اعتبارات دولتی

بنابر گزارش‌ها بخشی از ارز مرجع (به قیمت رسمی هر دلار ۱۲۲۶ تومان) که به دارو و تجهیزات پزشکی اختصاص داشته صرف واردات کالاهای دیگر شده است.

خبرگزاری ایسنا در گزارشی زیر عنوان "واردات خودروهای لوکس با ارز مرجع تائید شد" نوشت احمد شیبانی ضمن انتقاد از بانک مرکزی گفته "به جای این که ارز مرجع را به داروهای حیاتی و مورد نیاز و برخی تجهیزات پزشکی که امروز از مهمترین اولویت‌های کشور هستند، اختصاص بدهند، آن را برای واردات لوازم آرایشی و خودروهای لوکس در نظر گرفته‌اند."

وزیر بهداشت نیز می‌گوید: «ما تلاش زیادی برای اختصاص ارز مرجع به شرکتهای واردکننده دارو و مواد اولیه دارویی طی شش ماه گذشته انجام دادیم اما موفق نشدیم و نمی‌دانیم این ارز در کجا مصرف شده است.»

در حالی که اختلاف بانک مرکزی و دیگر بخش‌های دولت بر سر ارز هر روز آشکارتر می‌شود رئیس کمیسیون بهداشت به خبرگزاری مجلس گفته است: متأسفانه دولت بین وزارتخانه‌های خود نیز تفاوت قائل می‌شود، که هم‌اکنون شاهد این هستیم که وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از نظر میزان اعتبارات در رده یازدهم قرار دارد.