بانک مرکزی در برابر قدرت موسسه‌های مالی بدون مجوز
۱۳۹۳ دی ۱۲, جمعه
وعده ساماندهی بازار غیرمتشکل پولی و رسیدگی به وضعیت موسسه‌های اعتباری و مالی که بدون مجوز فعالیت می‌کنند، در سال‌های پایانی دولت دهم آغاز شد و در دولت یازدهم ادامه یافت.
اسحاق جهانگیری، معاون اول رئیس جمهوری چند روز پیش در نشست ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی گفت: «اگر در برخورد با اشخاص و موسسات اعتباری متخلف و فاقد مجوز جدیت و اراده لازم وجود نداشته باشد، افراد سوءاستفاده‌گر، جسورتر شده و دیگر مبارزه با متخلفین اقتصادی کارآمدی لازم را نخواهد داشت.»
در حالی که هزاران موسسه مالی در ایران فعالیت می‌کنند بانک مرکزی در فهرستی در پایگاه اطلاع‌رسانی خود تنها سه موسسه اعتباری توسعه، کوثر مرکزی و عسکریه را دارای مجوز اعلام کرده است.
هزاران موسسه مالی خارج از نظارت
ظاهرا یکی از معضلات برخورد با موسسه‌های پولی غیرمجاز وابستگی آنها به مراکز مختلف قدرت و افراد و تشکل‌های بانفوذ است.
معضل دیگر تعلق برخی از این موسسه‌ها به نهادهای زیر نظر مقام رهبری جمهوری اسلامی است که خارج از نظارت دستگاه‌های مسئول قرار دارند.
خبرگزاری ایسنا در گزارشی که جمعه، ۱۲ دی منتشر شد، شمار موسسه‌های مالی و اعتباری غیرمجاز را "تکان‌دهنده و تامل‌برانگیز" خوانده و از اوج گرفتن اعتراض به فعالیت آنها خبر می‌دهد.
بنابر این گزارش و به نقل از حمید تهرانفر، معاون نظارت بانک مرکزی، در ایران نزدیک به ۷ هزار موسسه مالی و اعتباری وجود دارد که اغلب آنها خارج از نظارت بانک مرکزی فعالیت می‌کنند.
تهرانفر برآورد می‌کند که در ایران بین ۴ تا ۵ هزار صندوق قرض‌الحسنه و ۱۷۰۰ تا ۱۸۰۰ تعاونی اعتباری فعال باشند. او می‌افزاید بیشتر این تعاونی‌ها کارمندی، کارگری و صنعتی هستند و بیرون از محیط خود حضور ندارند.
جذب نقدینگی‌ها به موسسه‌های اعتباری
مشکل اصلی بانک مرکزی با موسسه‌های مالی و اعتباری پرقدرتی است که با دادن سودی بیشتر از مصوبه‌های این بانک به سپرده‌ها، بخش قابل توجهی از نقدینگی را جذب کرده‌اند.
بانک مرکزی ماه گذشته با انتشار بیانیه‌ای از تمام بانک‌ها و موسسه‌های مالی و اعتباری خواست از ابتدای دی‌ماه برای سپرده‌های مدت‌دار یک‌ساله سود بیش از ۲۲ درصد پرداخت نکنند.
بانک مرکزی در بیانیه‌ای که نهم دی‌ماه منتشر شد، موسسه‌هایی را به رعایت میزان سود بانکی ابلاغ شده دعوت می‌کند که مجوز آنها هنوز صادر نشده است. به عبارت دیگر مهمترین نهاد نظارت بر فعالیت‌های پولی در عمل بر فعالیت موسسه‌های بدون مجوز مهر تائید می‌زند.
در این بیانیه آمده است: «تمامی موسسات متقاضی اخذ مجوز فعالیت از این بانک شامل آرمان، نور، ثامن، تعاونی‌های اعتبار میزان و افضل‌توس و همچنین بانک در شرف تاسیس مهر اقتصاد که تاکنون موفق به اخذ مجوز فعالیت از بانک مرکزی نشده‌اند، مکلف به رعایت نرخ‌های سود علی‌الحساب به انواع حساب‌های سپرده سرمایه‌گذاری مدت دار در چارچوب مورد توافق نظام بانکی کشور هستند.»
بیشتر بخوانید: رقابت بانک‌های ایران برای جذب نقدینگی با افزایش سود سپرده‌ها
از قرض‌الحسنه بسیجیان تا بانک مهر
موسسه اعتباری و تعاونی مهر که قرار است پس از طی کردن روند قانونی زیر عنوان "بانک مهر" فعالیت کند، پیشتر "صندوق قرض‌الحسنه بسیجیان" نام داشت و نهادی وابسته به "سازمان بسیج مستضعفان" است.
مطابق آنچه در وب‌سایت این موسسه نوشته شده، صندوق قرض‌الحسنه بسیجیان در سال ۱۳۷۲ با یک میلیون تومان سرمایه اولیه که هدیه آیت الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی بود، کار خود را آغاز کرد.
این موسسه مالی برای دریافت مجوز فعالیت به عنوان بانک، سرمایه خود را به ۴۱۰ میلیارد تومان افزایش داده و در سراسر ایران بیش از ۷۳۰ شعبه دارد.
شماری از موسسه‌های مالی بدون مجوز در کنار ارتباط با مراکز قدرت، در سال‌های گذشته با پرداخت سودهایی بیشتر از بانک‌های دولتی به سپرده‌ها، موفق به جذب نقدینگی قابل ملاحظه‌ای شده‌اند.
نقش این موسسه‌ها در بازار پولی ایران می‌تواند یکی از علت‌های برخورد محتاطانه مسئولان دولتی و بانک مرکزی با آنها باشد.
خبرگزاری دولتی ایرنا، ۸ دی‌ماه به نقل از علی کمیجانی، قائم مقام بانک مرکزی نوشت که ۶ موسسه مالی غیرمجاز حدود ۹۴ هزار میلیارد تومان از سپرده‌های مردم را در اختیار دارند.
به گفته‌ی کمیجانی گرچه این رقم تنها حدود ۱۵ درصد از کل نقدینگی موجود است "اما به تنهایی می‌تواند نقش برهم زننده‌ای در بازار پولی کشور داشته باشد".