آیت‌الله خمینی، بنیانگذار جمهوری اسلامی وقتی وارد ایران شد گفت که "طلبه‌ای بیش نیستم"، اما به او لقب امام داده شد. او بر ساده‌زیستی اصرار داشت و می‌گفت "یک موی کوخ نشینان" را به "همه کاخ نشینان" ترجیح می‌دهد. او بود که در سخنرانی‌هایش واژه‌"مستضعف" را به فرهنگ سیاسی ایران وارد کرد. اما حالا مقبره‌اش به گران‌ترین مقبره جهان تبدیل شده است.

در مسیر مقبره بنیان‌گذار جمهوری اسلامی، هتل‌۵ ستاره، تالارها،‌ پاساژها، فروشگاه‌ها، گل‌دسته‌ها، گنبدهای کوچک و بزرگ و سایر ساخت و سازهای پرزرق و برقی دیده می‌شود که در مجموعه‌ای با عنوان "حرم امام خمینی" ساخته شده‌اند.

کار ساخت آرامگاه آیت‌الله خمینی پس از دفن او و با محوریت جهاد سازندگی و سپاه پاسداران آغاز شد و همچنان ادامه دارد.

در سال نخست، ۲ میلیارد دلار بودجه برای احداث آرامگاه آیت‌الله خمینی و مراکز فرهنگی و زیارتی کنار آرامگاه اختصاص یافت. اما هزینه‌های صورت گرفته در طی سال‌های بعد اصلا روشن نیست.

روزنامه اطلاعات در سال ۱۳۷۱ نوشت: «مرقد و مصلای امام خمینی در بهشت زهرا بنایی شامل ۶۰۰ هزار متر مربع بنای سر پوشیده، مساحت مسقفی بطول یک کیلومتر و عرض بیش از نیم کیلومتر است که نظیر آن در هیچ یک از دیگر بناهای مذهبی جهان چه اسلامی چه مسیحی چه یهودی و چه مذاهب غیر توحیدی نمی‌توان یافت.»

سازه اصلی، دارای مقاومت در برابر زلزله‌ای به قدرت ۱۰ ریشتر است و به گفته مدیر کل مقبره، از برج میلاد نیز مقاوم‌تر است. اسکلت فولادی ساخته شده برای گنبد ۳۴۰ تن وزن دارد و روکش آن هم ۴۰ تا ۵۰ تن وزن خواهد داشت که در مجموع به ۴۰۰ تن می‌رسد.

در اطراف حرم، چهار گلدسته طلاکاری شده به بلندی ۹۱ متر ساخته شده‌ است.این آرامگاه همچنین مجموعا دارای پنج گنبد است که گنبد اصلی، فلزی و چهار گنبد دیگر کاشی‌کاری شده‌اند. گنبد اصلی در سال ۱۳۸۶ طلاکاری شد. همچنین ۵ ورودی اصلی در صحن‌های شرقی و غربی وجود دارد.

موزه آرامگاه به مساحت ۱۵ هزار متر مربع حاوی آثار مربوط به آیت‌الله خمینی است. دکتر عطاالله امیدوار که از همراهان آیت‌الله خمینی در پاریس بوده، می‌گوید: در بازدید از موزه متوجه شدم که این بخش از حرم چه عمارت گرانقیمت و پرخرجی است.

به گفته دکتر امیدوار که در پاریس همراه آیت‌الله خمینی بوده است: «در موزه آرمگاه تعداد زیادی اتاق می‌بینید که سنگ‌های گران قیمت تا سقف آن را پوشانده و روی هر دیوار، خط نوشته یا حجاری و ... قرار دارد. این موضوع به حدی به چشم می‌آید که خود بنای موزه بدل به موزه شده؛ دیوارهایش دیگر جایی برای نصب یک اثر هنری ندارد، هر جا که بخواهید تابلویی آویزان کنید، روی آینه یا کتیبه‌ای قرار می‌گیرد.»

برنامه تاسیس دانشگاه‌های آزاد اسلامی، دانشگاه شاهد، بیمارستان آرامگاه، پارکینگ، زائرسرا، هتل ۵ ستاره، فروشگاه‌های زنجیره‌ای، شهربازی، شهرک سلامت، شهر آفتاب و بسیاری دیگر از سازه‌ها یا به اتمام رسیده‌اند یا در حال تکمیل هستند.

در دوران شهرداری محمود احمدی نژاد و اصرار او برای انتقال نمایشگاه بین‌المللی تهران، با مصوبه شورای دوم شهر تهران در سال ۱۳۸۴ ساخت مجموعه جدیدی بنام شهر آفتاب به مرکزیت مقبره آیت‌الله خمینی آغاز شد. زمان احداث شهر آفتاب دو سال و بودجه آن ۸۰۰ میلیارد تومان برآورد شد که تا کنون افتتاح نشده‌ است. شهر آفتاب همچنین بعنوان شهری حوزوی و علمی عنوان شده ‌است.

در کنار بخش تجاری، امکانات دیگری از جمله فروش زمین برای قبر هم درنظر گرفته شده تا با مجموع این درآمدها مخارج تعمیر و نگهداری، حقوق کارمندان حرم و سایر نیازهای مالی آن تامین شود.

چند سال پس از اینکه آیت‌الله خمینی گفت: "یک موی کوخ نشینان" را به "همه کاخ نشینان" ترجیح می‌دهد، محمد علی انصاری دبیر ستاد بزرگداشت مراسم "ارتحال آیت‌الله خمینی" می‌گوید: «یکی از خدمات حرم به تهران و به پایتخت این است که هزاران هکتار زمین را از خطر توسعه بی‌برنامه از قبیل آلونک‌ها و زاغه نشینی حفظ کرده است.»

محمد علی انصاری در جواب منتقدان زرق و برق آرامگاه می‌گوید:«یک تصوری بود که می‌گفت امام (ره) ساده‌اندیش بوده است و خانه‌اش محقر بوده و کجای زندگی ایشان زرق و برق داشته و تجملاتی بوده. همچنین زهد، دنیاگریزی و فرار از تجملات و تقید به بیت‌المال نیز از دیگر ویژگی‌های امام بوده است. همچنین تصور و تفکر دیگری وجود داشته مبنی بر این که حرم امام با خانه ایشان متفاوت است.

محمد علی انصاری، آیت‌الله خمینی را هم‌‌سطح "حضرت ابراهیم"، "امیرالمومنین" و "امام رضا" قرار می‌دهد و می‌گوید: «حرم امام خانه مردم و خانه تکریم و تعظیم مردم است. حال باید پرسید مگر حضرت ابراهیم زاهد نبود، چرا انبیا در طول تاریخ متولی آب و نظافت و کلیدداری آن خانه بودند و همچنین باید پرسید چرا حرم امیرالمومنین(ع) آن ایوان‌های طلا و آن صحن‌ها را دارد و چرا حرم امام رضا (ع) مجلل است».

چندی پیش هم در محلی که آیت‌الله خمینی اولین سخنرانی‌اش را در بهشت‌زهرا انجام داد جایگاه مخصوصی تحت عنوان "جایگاه جلوس حضرت امام خمینی" ساخته شد.