بحران افغانستان؛ چالشی که جو بایدن را به سادگی رها نمی‌کند
۱۴۰۰ شهریور ۸, دوشنبه
با پایان گرفتن ماه اوت (نهم شهریور) دوران بیست ساله حضور نظامی آمریکا در افغانستان خاتمه می‌یابد؛ دورانی که طولانی‌ترین زمان حضور نظامیان ایالات متحده در درگیری‌های جنگی در یک کشور خارجی به شمار می‌رود.
حدود چهار ماه و نیم پیش (میانه ماه آوریل) جو بایدن، چهل و ششمین رئیس جمهوری آمریکا برنامه خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان را مشخص و قطعی کرد.
او آن زمان گفته بود: «به جای ادامه جنگ با طالبان باید بر چالش‌هایی متمرکز شویم که پیش روی ما قرار دارند.» اکنون به نظر می‌رسد که افغانستان دقیقا یکی از همین چالش‌های پیش‌رو باشد و به خصوص به دلیل همان تصمیم در مورد بیرون کشیدن نظامیان.
کاترین برند، گزارشگر دفتر واشنگتن کانال یک تلویزیون آلمان به بررسی این چالش پرداخته و می‌گوید جو بایدن در سخنان ماه آوریل خود به این که خارج کردن نظامیان از افغانستان مشکل‌آفرین باشد هیچ اشاره‌ای نکرد.
فقدان یک استراتژی کارآمد
بایدن از جمله گفته است آمریکا به لحاظ دیپلماتیک و از نظر کمک‌های انسان‌دوستانه همچنان در افغانستان فعال خواهد مانند. او در عین حال تاکنون یک استراتژی کارآمد برای دوران پس از خروج نیروهای آمریکایی از افغانستان ارائه نکرده است.
جو بایدن وعده داده بود، حمایت از دولت و نیروهای مسلح افغانستان پس از خروج نظامیان آمریکایی ادامه می‌یابد. او همچنین به طور خاص به زنان و دختران افغان وعده داده که از حقوق‌شان حمایت شود.
به کانال دویچه وله فارسی در تلگرام بپیوندید
از این وعده‌ها و امکان تحقق آنها خبری نیست. هنوز یک روز تا پایان حضور نظامیان آمریکایی در افغانستان مانده که اسلامگرایان طالبان پخش موسیقی و حضور زنان مجری در برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی دست‌کم در ولایت قندهار را ممنوع اعلام کردند.
افزون بر این "دولت افغانستان" دیگر وجود ندارد و نیروهای مسلح نیز تقریبا در تمام مناطق بدون مقاومت در برابر شبه‌نظامیان طالبان مضمحل شده‌اند. سفارت آمریکا در افغانستان نیز تعطیل شده و کمک‌های مالی خارجی فعلا متوقف شده‌اند.
ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا هفته پیش گفته بود او انتظار دارد که ایالات متحده همچنان "سخاوتمندانه" از مردم افغانستان پشتیبانی کند.
او افزود، امکاناتی وجود دارد که با دور زدن طالبان پول به افغانستان منتقل شود و جو بایدن به تازگی یک کمک ۵۰۰ میلیون دلاری برای آوارگان درون‌مرزی افغان را آزاد کرده است.
ضربه‌ای بر مبارزه با تروریسم
با خروج نظامیان و دیپلمات‌های آمریکایی از افغانستان این پرسش نیز مطرح است که تکلیف برنامه‌های مقابله و مبارزه با تروریسم و گروه‌های تروریستی چه می‌شود؟
جو بایدن در ماه آوریل گفته بود، آمریکا با بازسازماندهی توانایی‌های خود در زمینه مبارزه با تروریسم در منطقه با بازگشت تهدیدهای تروریستی مقابله خواهد کرد.
طالبان وعده داده بود افغانستان پس از خروج نیروهای آمریکایی به پناهگاه امنی برای گروه‌های تروریستی مانند شبکه القاعده و "دولت اسلامی" (داعش) تبدیل نشود.
نظامیان آمریکایی هنوز کابل را ترک نکرده‌اند که شاخه افغانستان داعش موسوم به "خلافت خراسان" با یک انفجار انتحاری در نزدیکی فرودگاه کابل حمام خونی به راه انداخت که در آن ده‌ها نفر از جمله ۱۳ آمریکایی کشته شدند.
اعتراف رئیس سیا
ویلیام برنز، رئیس سازمان اطلاعات مرکزی آمریکا (سیا) در همان ماه آوریل تاکید کرده بود، این یک واقعیت است که با خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان توانایی دولت ایالات متحده برای جمع‌آوری اطلاعات و واکنش به موقع به تهدیدهای تروریستی کاهش می‌یابد.
بر همین پایه برای جو بایدن دشوار خواهد بود که وعده روز پنجشنبه خود مبنی بر مجازات مسئولان حمله تروریستی نزدیک فرودگاه کابل را عملی کند. امکانات آمریکا برای هدایت عملیات علیه تروریست‌ها در خاک افغانستان، از جمله از طریق پهپاد محدود است.
آمریکا پس از حمله به فرودگاه کابل در دو عملیات چند عضو شاخه افغانستان داعش را هدف گرفته است. آدام کینزینگر، نماینده جمهوری‌خواه مجلس به کنایه می‌گوید با این عملیات شاید "کمی تلافی‌جویی" شده باشد.
دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید
این نظامی سابق در گفت‌وگو با شبکه سی‌ان‌ان می‌افزاید: «اما اگر مبارزه موفقیت‌آمیز آمریکا علیه داعش در عراق و سوریه را در نظر بگیریم در آنجا افرادی در میان نیروهای نظامی محلی نفوذ یافته بودند.»
این دقیقا همان چیزی است که در افغانستان در اختیار آمریکا نیست، زیرا نیروهای نظامی و انتظامی این کشور که ۲۰ سال تجهیز شده و آموزش دیده بودند طی چند روز فروپاشیدند.
ظاهرا یکی از انگیزه‌های جو بایدن برای خاتمه دادن به طولانی‌ترین حضور نظامی آمریکا در یک منطقه جنگی این بوده که ایالات متحده بهتر بتواند با حمله‌های سایبری چین و روسیه مقابله کند.
اگر این برنامه هم تحقق یابد، به نظر نمی‌رسد که چهل و ششمین رئیس جمهوری آمریکا بتواند به زودی از تبعات خروج نظامیان آمریکایی از افغانستان خلاص شود.
در همین حال از شرق سوریه نیز خبر می‌رسد، تروریست‌های داعش که رئیس جمهوری پیشین آمریکا، دونالد ترامپ دو سال و نیم پیش از شکست کامل آنها سخن گفته بود، دوباره فعال شده و مشغول تقویت نیروهای خود هستند.