یکی از خصیصه‌ها‌ی بارز بحران اقتصادی فعلی این است که در تعیین ژرفا و دامنه و پیامدهای آن بحران وجود دارد. ارزیابی‌ها متفاوت‌اند. از همان زمانی که بحران آغاز شد، اقتصاددانان و سیاستمداران به دو دسته تقسیم شدند، آنانی که می‌توانستند آخر خط را ببینند و از وجود نوری در انتهای تونل خبر می‌دادند و آنان که می‌گفتند هنوز ما در حال فرو رفتن در ظلمت‌ایم و نمی‌توان آینده‌ی روشنی را پیش‌بینی کرد.

تصویر تونل و نوری در انتهایش

هفته‌ای یا حتا روزی نیست که دو برآورد متضاد از بحران اقتصادی پیش گذاشته نشود. در هفته‌ی گذشته رسانه‌ها گزارش صندوق بین‌المللی پول را با گزارش سه ماهه‌ی بانکهای آمریکا مقایسه می‌کردند. گزارش نخست ناامیدکننده بود، گزارش دوم وضع را رو به بهبود نشان می‌داد.

در روز اول ماه مه، میشائل زُمر (Michael Sommer)، رئیس اتحادیه‌ی سندیکاهای آلمان، در سخنرانی‌ای در اجتماع مرکزی اتحادیه در شهر برمن گفت که وضع بسیار خرابتر از آن است که گمان می‌رود، امید ندارد که دوره‌ی رونق به زودی شروع شود، «هنوز هیچ نوری در انتهای تونل دیده نمی‌شود».

استفاده از تصویر تونل این روزها پررونق است. در ارزیابی‌هایی که از گزارش دیروز کمیسیون اقتصادی اتحادیه‌ی اروپا انجام گرفت، مدام از این تصویر استفاده شد. دیروز (۴ مه) گفتند که نوری در انتهای تونل دیده می‌شود.

پیش‌بینی سال آینده

خوآکین آلمونیا (Joaquin Almunia) ، کمیسر اقتصادی اروپا، از کسانی است که نور را دیده است، آن هم در حال که گزارشی ظلمانی از وضعیت عرضه می‌کند. گزارش اخیر او حاکی از کاهش ۴ درصدی تولید ناخالص داخلی، هشت و نیم میلیون بیکار بیشتر در کشورهای عضو اروپا و نقض قرارداد ثبات مالی ماستریشت از سوی بسیاری از کشورهای عضو است.

آلمونیا می‌گوید وضع خوب نیست، اما چندان هم بد نیست، یه این اعتبار که دارد بهتر می‌شود و می‌توان نوری را در انتهای تونل دید. به باور او پایان سال ۲۰۰۹ بحران متوقف شده و از سال بعد می‌توان از رشد صحبت کرد، رشدی که در ابتدا کند خواهد بود، اما به تدریج شتاب خواهد گرفت.

وضع در آلمان

بر پایه‌ی گزارش کمیسیون اقتصادی اتحادیه‌ی اروپا پیش‌بینی می‌شود که اقتصاد آلمان در سال آینده از سقوط به صعودی آرام بگرود. در سال جاری درجه‌ی سقوط اقتصاد آلمان ۵/۵ درصد است. رشد منفی در کل اتحادیه‌ی اروپا ۴ درصد است و به این اعتبار آلمان جزو کشورهایی است که از بحران اقتصادی به شدت آسیب دیده است. علت این امر وابستگی اقتصاد آلمان به صادرات است. خریداران محصولات آلمان بحران‌زده شده‌اند و از این رو آلمان نمی‌تواند به میزان گذشته صادرات داشته باشد.

اقتصاد غرب آلمان در مقایسه با شرق آلمان بیشتر به صادرات وابسته است. به خاطر این، بحران اقتصادی در غرب ثروتمند نسبت به شرق پرنمودتر است.

پیامدهای اجتماعی بحران در اروپا

نخست‌وزیر لوکزامبورگ و مقام ارشد امور مالی اتحادیه‌ی اروپا، ژان-کلود یونکر (Jean-Claude Juncker) در مورد پیامدهای اجتماعی بحران در اروپا هشدار داده است. بنابر ارزیابی‌ای که او دیروز ارائه کرد، بحران زندگی میلیون‌ها اروپایی را نامطمئن می‌سازد و به دلیل بیکاری توده‌ای امکان ناآرامی‌های اجتماعی وجود دارد.

یونکر گفته است که نباید خطر تبدیل بحران اقتصادی به بحران اجتماعی را دست کم گرفت. توصیه‌ی او به بنگاه‌های اقتصادی خودداری از اخراج وسیع و استفاده از امکان به‌کارگماری کوتاه‌مدت است، از طریق ساعات کاری کمتر و دوره‌های کوتاه و متناوب اشتغال.

RN/KG