مدتی است فرم تهعدنامه‌ای در فضای اینترنتی منتشر شده که در آن دانشجویان دختر پذیرفته شده برای بورسیه دکترا متعهد می‌شوند تا شش ماه بعد از دریافت مقرری بورسیه، عقدنامه خود را به امور دانشجویان تحویل دهند.

حسن مسلمی نائینی، مديركل اداره بورس و امور دانشجويان خارج از کشور به روزنامه بهار گفت: «اداره کل بورس دانشجویان خارج کشور، دخالتی در این فرم تعهد ندارد».

در سایت وزارت علوم، تحقیقات و فناوری نیز در هیچ‌یک از بندهای تعهدات دانشجویان بورسیه خارج از کشور چنین شرطی نیامده است. البته شرایطی مثل سپردن سند تعهد ملكی و تضمين یا تعویض سند وجود دارد ولی بندی در مورد ازدواج و تاهل به چشم نمی‌خورد.

این شرط یک بار در مجلس پنجم تصویب و مدتی هم اجرا شد اما به دلیل مخالفت‌های زیاد توسط نمایندگان مجلس ششم لغو شد.

رئیس سازمان امور دانشجویان وزارت علوم در گفت‌وگو با ایسنا تنها از بهتر بودن تاهل دانشجویان دکترا گفته اما اشاره‌ای به قانونی شدن این شرط نکرده است. وی تاکید کرد: «تا به حال مقرری هیچ دانشجوی بورسیه‌ای به دلیل مجرد بودن قطع نشده است اما همچنان ترجیحا باید متاهل باشند».

اما روزنامه بهار هفته گذشته به نقل از دختری که در آزمون بورسیه دکترا شرکت کرده نوشته بود: «چند روز پیش پیامکی از وزارت علوم با این محتوا دریافت کردم که در پذیرش بورس دکترا رد شده‌اید. زمانی که پیگیری کردم و با سازمان تماس گرفتم، در پاسخ گفتند علت این است که مجرد هستم».

رئیس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، عباسپور تهرانی، به روزنامه بهار می‌‌گوید: «عدم تاهل نباید مانع ادامه تحصیل شود چرا که دانشجویان بورسیه، از جمله دانشجویان زبده کشور هستند و نباید چنین دانشجویی از تحصیل در خارج کشور منع شود».

استفاده از فضای انتخابات برای محدودتر کردن زنان

رضوان مقدم فعال حقوق زنان به دویچه‏ وله می‏گوید که صدور بخشنامه‌هایی مغایر قوانین در جمهوری اسلامی مسبوق به سابقه است و معمولا هم چنین بخشنامه‌هایی به صورت محرمانه صادر می‏شوند.

وی می‏گوید تنها مجلسی که سعی کرد در لوایح مربوط به زنان تغییرات مثبتی ایجاد کند، مجلس ششم بود. او می‌افزاید قوانین دست و پاگیر برای دخترانی که قصد ادامه تحصیل در خارج از کشور را دارند در مجلس پنجم تصویب شد اما فراکسیون زنان مجلس ششم تلاش کرد تا محرومیت‌های زنان را در این زمینه کمتر کند.

خانم مقدم صدور این بخشنامه را ترویج نوعی ازدواج اجباری می‌‏داند و معتقد است این دستورالعمل قطعا با مخالفت دختران داوطلب بورسیه روبرو خواهد شد.

وی به سخنان رئیس سازمان امور دانشجویان اشاره کرده و می‏گوید: «این که می‌بینیم رئیس سازمان امور دانشجویان وزارت علوم در مورد شرط تاهل داوطلبان بورس دکترا می‌گوید بر اساس قانون، دانشجویان مقطع دکترا که بورسیه وزارت علوم هستند، بهتر است که متاهل باشند و نمی‏گوید حتما باید متاهل باشند آیا به این معنی نیست که نمی‏‌توانند توجیهی برای این تبعیض فاحش پیدا کنند؟».

به عقیده این فعال حقوق زنان، "بنیادگرایان" معمولا از موقعیت‌هایی چون انتخابات که مردم سرگرم امور سیاسی هستند استفاده کرده و چنین دستورالعمل‌هایی را صادر می‌کنند.

خانم مقدم می گوید این بخشنامه ها شاید در کوتاه مدت بتواند بدون سر و صدا اجرا شود اما قطعا در درازمدت با مقاومت مدنی مردم و به ویژه زنان روبرو خواهد شد.