رئیس کل بانک مرکزی ایرن، در یک نشست خبری که روز دوشنبه (۲۷ تیر/ ۱۸ ژوئیه) برگزار شد، اعلام کرد که هند بابت خریدهای نفتی خود ۵ میلیارد دلار به ایران بدهکار است. به گفته محمود بهمنی، ایران مطالباتی هم از کشورهای دیگر دارد که هنوز وصول نشده‌اند.

پنج میلیارد دلار یا ۳ میلیارد دلار؟

حدود یک‌ماه پیش از رئیس‌کل بانک مرکزی، مدیر امور بین‌المللی شرکت ملی نفت ایران میزان بدهی‌های نفتی هند را فقط ۲ میلیارد دلار اعلام کرده بود. به این ترتیب، در روایت بانک مرکزی و شرکت نفت ۳ میلیارد دلار اختلاف وجود دارد که مقامات ایرانی، درباره علت آن توضیحی نداده‌اند. همزمان، "کی‌باسو" مدیرعامل شرکت پالایشگاهی مانگلور هند گفته است که هند تنها یک میلیارد دلار به ایران بدهکار است.

نشست خبری روز دوشنبه با حضور وزیر اقتصاد جمهوری اسلامی برگزار شد. در این نشست، رئیس‌کل بانک مرکزی تحریم‌های بین‌المللی را دلیل عدم وصول ۵ میلیارد دلار مطالبات ایران از هند دانست و گفت که سیستم بانکی نقشی در این امر ندارد.

فرصت طلائی برای عربستان سعودی

در شرایطی که وصول مطالبات نفتی ایران از هند با مشکل جدی روبرو شده، عربستان سعودی مذاکراتی را برای به دست گرفتن بازار نفت هند آغاز کرده است. مقامات عربستان سعودی پیش‌تر اعلام کرده‌اند که حاضرند با افزایش قابل توجه تولید نفت خود، جهان را از نفت ایران بی‌نیاز کنند.

ایالات متحده آمریکا، در ماه‌های اخیر بر کنترل نقل و انتقالات مالی جمهوری اسلامی افزوده است. همین فشار سبب شده که ایران نتواند مطالبات نفتی خود را از هند وصول کند.

بانک مرکزی هند، اواخر سال گذشته میلادی انجام دادوستد با ایران از طریق "اتحادیه پایاپای آسیائی" را ممنوع کرد و از همان زمان دریافت مطالبات نفتی ایران با مشکل روبرو شد. شرکت‌های هندی خریدار نفت ایران، تا پیش از آن، دادوستدهای خود با ایران را از طریق اتحادیه پایاپای آسیائی انجام می‌دادند. به‌گزارش رسانه‌های هندی، تصمیم بانک مرکزی‌هند زیر فشار ایالات متحده آمریکا اتخاذ شده است.

"صدور نفت رایگان به هند"

به‌گزارش خبرگزاری مهر، در حال‌حاضر مسئولان شرکت ملی نفت و بانک مرکزی ایران هیچیک مسئولیت وصول بدهی‌های هند را به دوش نمی‌گیرند. با این همه، در حالی که دریافت مطالبات پیشین با مشکل روبرو شده، ایران همچنان به هند نفت صادر می‌کند.

اواسط تیرماه در ایران گزارشی منتشر شد که نشان می‌داد شرکت ملی نفت ایران طی نامه‌ای پالایشگا‌ه‌های هندی را به قطع صدور نفت تهدید کرده است. اما احمد قلعه‌بانی مدیرعامل شرکت ملی نفت ایرن، این گزارش را تکذیب کرد. وی تاکید ورزید که صادرات نفت ادامه می‌یابد و مذاکره بر سر پرداخت بدهی‌های پالایشگاه‌های هندی ادامه دارد.

رسانه‌های ایرانی، در این شرایط از "صدور رایگان نفت به هند" می‌‌نویسند. حتی محمود بهمنی رئیس‌کل بانک مرکزی ایران نیز اخیرا گفته است:«نگه‌داشتن نفت در روی آب بهتر از فروش آن به صورت مجانی است.»

این اظهار نظرها، نشانه آن است که جمهوری اسلامی امید زیادی به وصول مطالبات نفتی خود از هند ندارد.

نقش مجلس در معاملات بین‌المللی

همزمان با بحث‌هائی که درباره عدم پرداخت بدهی‌های هند به راه افتاده، عباسعلی کدخدائی سخنگوی شورای نگهبان در یک نشست خبری اعلام کرده است که بر اساس قانون اساسی همه قراردادها و موافقت‌نامه‌های بین‌المللی باید در مجلس به بحث گذاشته شود و از تصویب نمایندگان بگذرد.

دولت ایران در سال‌های اخیر بدون تصویب مجلس قراردادهای نفتی زیادی با کشورهای دیگر بسته است. در دوران جنگ ۸ ساله ایران و عراق، شورای نگهبان تفسیری از اصل ۷۷ قانون اساسی ارائه داد که به موجب آن در عقد برخی قراردادها نیازی به تصویب مجلس نبود. دولت‌ها، تاکنون بر اساس همین تفسیر عمل کرده‌اند.

به‌گزارش خبرگزاری مهر، مجلس شورای اسلامی اخیرا در همین زمینه نامه‌ای به شورای نگهبان نوشته و خواستار تعیین تکلیف شده است. اما سخنگوی شورای نگهبان در نشست خبری اخیر خود از وجود چنین نامه‌ای ابراز بی اطلاعی کرده است.

براساس اصل ۷۷ قانون اساسی، دولت ایران برای عقد قراداد با بخش خصوصی نیازی به تصویب مجلس ندارد، اما به گفته کدخدائی قراردادها و موافقت نامه‌های بین‌المللی به استناد همین اصل حتما باید به تصویب مجلس برسند.

JT/SJ