«برای توقف اعدام‌ها، کمپین در فضای مجازی کافی نیست»
۱۳۸۹ بهمن ۱۴, پنجشنبه
در این زمینه دویچه وله گفت‌وگویی داشت با دکتر بهرام بیگدلی، فعال حقوق بشر
دویچه‌وله: شورای حقوق بشر سازمان ملل در رابطه با اعدام‌ها در ایران به شدت فعال شده است. ایران اما به نظر نمی‌آید توجه زیادی به اعتراض‌های سازمان‌های حقوق بشری کند. فکر می‌کنید که جامعه جهانی چه قدمی باید در این رابطه بردارد که تأثیرگذار باشد؟
بهرام بیگدلی: فشار جدی بر جمهوری اسلامی فقط از طریق پیوند دادن مسئله‌ی اتمی با مسئله‌ی حقوق بشر و تحریم‌ها و از طریق وسائل ارتباط جمعی اروپایی‌ـ آمریکایی وارد می‌آید و فشار به دول اروپایی‌ـ آمریکایی تا آنها مسئله را به شکلی مطرح کنند که در مورد خانم سکینه آشتیانی مطرح کردند. فقط از این راه می‌شود در مورد این مسئله تأثیر گذاشت.
به مسئله‌ی تحریم‌ها اشاره کردید. بعضی‌ها معتقدند که تحریم‌های سیاسی می‌تواند مؤثرتر از تحریم‌های اقتصادی باشد. ولی چرا اتحادیه اروپا این قدر در این زمینه کند حرکت می‌کند، بالاخره الان بیش‌تر از یکماه است که اعدام‌ها به حادترین مسئله حقوق بشری در ایران تبدیل شده است؟
مسئله بر سر این است که دول اروپایی و آمریکایی امیدشان به این است که با سکوت در مورد مسئله‌ی نقض حقوق بشر، با عدم تحریم‌های سیاسی و غیره، بتوانند جمهوری اسلامی را به نرمش در مورد مسئله‌ی اتمی وادار کنند. اتفاقا جمهوری اسلامی مسئله‌ی اتمی را برای همین روزها مطرح کرده بود.
ولی می‌شود تعداد اعدام‌ها را کم کرد. به طور مثال اعدام خانم زهرا بهرامی، شهروند ایرانی‌ـ هلندی یک نمونه است که اگر ایرانیان خارج از کشور به‌خصوص فعالیت‌های خودشان را تنها به فعالیت‌های فضای مجازی اختصاص نمی‌دادند، جمهوری اسلامی تا اینجا به خودش اجازه نمی‌داد که جلو رود و در عین حال دول اروپایی و آمریکایی هم روی این مسائل حساس‌تر می‌شدند.
سازمان‌های ایرانی حقوق بشر الان تلاش‌های زیادی می‌کنند که مناقشه اتمی در صدر قرار نگیرد و مسئله‌ی حقوق بشر پشت سرش بیاید. مثلا همین کمپینی که برای توقف اعدام درست شده است. با این حال وقتی می‌گویید باید فعالیت گسترده‌تری کرد، منظورتان چیست، یعنی چه کارهایی می‌شود کرد تا اذهان بیش‌تر متوجه ایران شود؟
اگر کمپین این باشد که در فضای مجازی نامه‌ای نوشته شود و تعدادی اسم‌شان را آن زیر بنویسند، هیچ تأثیری ندارد. راحت‌و آسوده! من ۲۲ سال است که تجربه‌ی این کار را دارم که خدمت‌تان عرض می‌کنم. امروز مسئله‌ی ما مثل تمام اروپایی‌ها و آمریکایی‌ها که وقتی مسئله‌ای برایشان پیش می‌آید به خیابان‌ها می‌آیند. اگر غیر از این باشد در اروپا و آمریکا هم می‌شود با نوشتن نامه از طریق اینترنت برای رئیس جمهور و وزرا حقوق خودشان را ببرند بالا یا این که تقاضای افزایش حقوق کنند. چنین چیزی وجود ندارد. مخالف اگر وجود دارد، بدنش وجود دارد و حضور فیزیکی دارد. مدافع حقوق بشر هم به همچنین. مدافع حقوق بشر در حکومتی که رکوردار اعدام است، به همچنین. باید حرکت‌های ضد اعدام در جمهوری اسلامی، در واکنش به هر اعدام در خارج از کشور بسیار بیش‌تر از این باشد که هست. ما در خارج از کشور روزهایی را داشتیم که وقتی در تهران تظاهرات بود، دهها هزار نفر در خارج از ایران تظاهرات می‌کردند. کجا رفتند این‌ها؟ کجا رفتند که مسئله‌ی اعدام در این حد، در حد تظاهراتی جواب داده می‌شود که ما می‌بینیم. به طور مثال واکنش به اعدام شیرین ، فرزاد کمانگر و سه زندان سیاسی دیگر آنچنان قوی بود که جمهوری اسلامی در حقیقت مجبور شد برای مدتی دست نگه دارد. در این دوره تازه نه تنها در خارج از کشور عکس العمل بسیار ضعیف بوده است. سرکار خانم شیرین عبادی بسیار بهتر می‌توانند نیروها را سازماندهی کنند، که متأسفانه در این زمینه کم کاری شده است. ولی در داخل کشور آقایان موسوی و کروبی تازه پریروز به صدا درآمده‌اند و مسئله‌ی اعدام‌ها را در حد یک شهروند خواسته‌اند متوقف شود.
اگر آقایان موسوی و کروبی با اعدام زندانیان سیاسی با هر عقیده‌ای، زندانیان سیاسی که حتی پرونده‌ی مسلحانه هم ندارند، مخالفت صریح نمی‌کنند، پس به مردم به ایران بگویند که اصولاً با چه چیز مخالف‌هستند! از این نظر در همه‌ی عرصه‌ها، در عرصه‌ی حقوق بشر ما کمبود داریم. ببینید، حتی در کشورهایی مثل فرانسه که اعدام لغو شد در دهه‌ی ۶۰ بیش از نیمی از مردم موافق اعدام بودند، در همین قلب اروپا، ولی بخش نخبگان جامعه این مسئله را به پیش برد. از این نظر خودمان را با این تسکین ندهیم که گویا اکثر مردم ایران موافق اعدام هستند و وقتی عده‌ای را اعدام می‌کنند در خیابان‌های تهران تعدادی جمع می‌شوند و نگاه می‌کنند. در هر کشوری ممکن است این اتفاق بی‌افتد. آن الیت، آن بخش پیشرو جامعه است که به‌ویژه مسئله‌ی اعدام و به‌ویژه مسئله‌ی اعدام زندانیان سیاسی، زنان و کودکان را، حتی جدا از مجرمینی که جرائم بسیار سنگین دارند، باید روی آن عکس‌العمل نشان دهد. زندانیان سیاسی که در یکماه اخیر اعدام شده‌اند، هیچ کدام پرونده‌ی مسلحانه نداشتند و حتی جمهوری اسلامی برای این‌ها چنین پرونده‌ای درست نکرده بود.
مصاحبه‌گر: مریم انصاری
تحریریه: داود خدابخش