ادامه وضعیت بحرانی خشکسالی و کمآبی در ایران دستگاهها و نهادهای مختلف را وادار به همکاری و هماندیشی کرده است. دبیر شورای عالی امنیت ملی میگوید این شورا به طور مداوم بحران کمآبی را بررسی میکند.
تبلیغات
دوره خشکسالی در اغلب استانهای ایران از میانگین معمول در دهههای گذشته طولانیتر شده و از مرز ۱۵ سال گذشته است.
افزایش جمعیت، فرسایش خاک و از بین رفتن بخش بزرگی ار مراتع و جنگلها در کنار مصرف بیرویه و استفاده بیش از حد از منابع آب تجدیدشونده از مهمترین عواملی هستند که بحران کمآبی در ایران را فاجعهبار ساختهاند.
خبرگزاری ایسنا دوشنبه (۱۹مهر / ۱۰ اکتبر) به نقل از آمار رسمی گزارش داد که حجم روانآبها در سال آبی گذشته ۳۷ میلیارد و ۴۹۳ میلیون مترمکعب بوده در حالی که میانگین بلندمدت، ۸۰ میلیارد و ۵۹۵ میلیون متر مکعب ثبت شده است.
به این ترتیب میزان روانآبها در یک سال گذشته بیش از ۳۰ درصد کمتر از میانگین بلندمدت بوده و بسیاری از استانها را با تنش آبی روبرو کرده است.
مطابق بررسیهای سازمان ملل متحد مناطقی که بیش از ۴۰ درصد آبهای تجدیدشونده آنها مصرف شود دچار تنش آبی هستند و اگر این میزان به ۶۰ درصد برسد وضعیت بحرانی تلقی میشود.
به گزارش خبرگزاری دولتی ایرنا، حمید چیتچیان، وزیر نیرو، پنجم مرداد ماه در نخستین همایش ملی اقتصاد آب میزان مصرف آبهای تجدیدشونده در ایران را ۸۶ درصد اعلام کرد.
به عبارت دیگر میزان مصرف آبهای تجدیدشونده در ایران از مرز بحران بسیار فراتر رفته و به یک فاجعه ملی تبدیل شده که یکی از پیامدهای آن پائین رفتن سطح آبهای زیرزمینی است.
تصاویر خشکسالی شدید در سیستان
خشکسالی روی بافت جمعیت نقاط مختلف ایران از جمله سیستان در شرق ایران تاثیر گذاشته است. بسیاری از اهالی سیستان در سالهای اخیر به دلیل معضل کمبود شدید آب و خشکسالی، این منطقه را ترک کرده و به شهرهای دیگر رفتهاند.
عکس: Irna
سالهاست اهالی نقاط مختلف ایران از جمله در شرق ایران با مشکل خشکسالی شدید روبهرو هستند.
عکس: Irna
به گزارش خبرگزاریهای ایران، خشکسالی روی بافت جمعیت شرق ایران تاثیر گذاشته است.
عکس: Irna
خشکسالی در سیستان
عکس: Irna
بسیاری از اهالی سیستان در سالهای اخیر به دلیل معضل کمبود شدید آب و خشکسالی، این منطقه را ترک کرده و به شهرهای دیگر رفتهاند.
عکس: Tasnim
به گزارش خبرگزاری "ایرنا"، بخش قابل توجهی از زمینهای کشاورزی و باغها در سیستان از بین رفته است.
عکس: Irna
خشکسالی در سیستان
عکس: Tasnim
دامپروری نیز به دلیل کمبود آب در شرق ایران کم رونق شده است.
عکس: Tasnim
آخرین اهالی باقیمانده در روستایی در سیستان که روزانه با پدیده معضل کمآبی روبهرو هستند.
عکس: Irna
از جمله چالشهای بزرگی که ایران با آن روبهروست، بحران کمآبی است.
عکس: Tasnim
خشکسالی در سیستان
عکس: Tasnim
بنا بر پیشبینی سازمان ملل، ذخایر آب جهان در ۱۵ سال آینده ۴۰ درصد کاهش خواهد یافت.
عکس: Tasnim
بنا بر گزارشها، در ربع قرن گذشته ۶۵ درصد از روستاهای استان یزد بر اثر کمآبی تخلیه شدهاند و خشکشدن برخی از دریاچهها، از جمله به خالی شدن ۳۰۰ روستا در حاشیه دریاچه هامون منجر شده است.
عکس: Irna
خشکسالی در سیستان
عکس: Irna
به گفتهی کارشناسان امور محیط زیست، تغییرات جوی و بالارفتن دمای زمین به میزان ۶ دهم درجهی سانتیگراد در مدت ۲۰ سال، یکی از عوامل خشکشدن برخی از مناطق ایران است.
عکس: Irna
خشکسالی در سیستان
عکس: Irna
خشکسالی در سیستان
عکس: Tasnim
عکس 161 | 16
ظاهرا این وضعیت باعث شد که شورای عالی امنیت ملی به بررسی بحران کمآبی بپردازد و چنانکه دبیر این شورا، علی شمخانی، گفته است، این موضوع "با حضور دستگاههای مرتبط مورد بررسی مداوم قرار میگیرد".
به گزارش ایسنا شمخانی گفت: «رفع مشکلات موجود در ۴ محور آب شرب شهرهای پرجمعیت، آب شرب تهران، آبهای مرزی و آبهای زیرزمینی در دستور کار شورا امنیت ملی قرار گرفته است.»
کاهش سطح آبهای زیرزمینی، تامین آب شرب در برخی استانها را با مشکلات جدی روبرو کرده است. به گفتهی محمد حاج رسولیها، مشاور وزیر نیرو، به طور متوسط پنجاه درصد آب شرب مردم ایران از منابع زیرزمینی تامین میشود.
او فروردین امسال به خبرگزاری مهر گفته بود: «در حوزه مرکزی در استانهای اصفهان، یزد و چهارمحال و بختیاری برای تأمین آب نگرانیهایی وجود دارد. در کرمان نیز چون هنوز سدهای بزرگ برای تأمین آب به بهرهبرداری نرسیده، دغدغه تأمین آب شرب داریم و بیشتر به آب زیرزمینی متکی هستیم.»
مشاور وزیر نیرو میگوید در استان خراسان جنوبی نیز از آنجا هیچ منبع آب سطحی برای تامین آب شرب وجود ندارد وضعیت نگرانکننده است.
یکی از علتهای پرداختن شورای عالی امنیت ملی به بحران کمآبی میتواند نگرانی از پیامدهای این وضعیت باشد که به باور کارشناسان به مهاجرتهای گسترده درونمرزی و کشمکش و درگیری بر آب منجر میشود.
محسن رنانی، عضو هیئت علمی دانشگاه اصفهان چندی پیش ضمن هشدار نسبت به افزایش درگیریها بر سر آب گفته بود: «در آینده، این نه آمریکا و عربستان و فرقههای مذهبی تندرو و...، بلکه آب خواهد بود که بیشترین ضربه را به این نظام وارد خواهد کرد.»
رحیم میدانی، معاون وزیر نیرو نیز زمانی با اشاره به احتمال بروز "مناقشه و منازعات و حتی جنگ" بر سر آب یکی از پیامدهای وضعیت تنش آبی را درگیری و "تعارضات اجتماعی" دانست که به گفتهی او میتواند بین ۲ استان و یا داخل یک استان بین شهرستانها و روستاها اتفاق بیفتد.
پیروزی ایزدِ باران بر دیو خشکسالی در باور اقوام و ادیان ایرانی
در باور نیاکان ایرانیان، آمدن باران خارج از اراده بشر و در حیطه قدرت خدایان است. آنها آمدن باران را نتیجه پیروزی خدایان بر دیو خشکسالی میدانستند. گزارش تصویری و توضیحات پورچیستا درباره دعای باران را ببینید و بخوانید.
عکس: Privat
در باور نیاکان ایرانیان آمدن باران کاری خارج از دست بشر و در حیطه قدرت خدایان است. نیاکان ما آمدن باران را در نتیجه پیروزی خدایان بر دیو خشکسالی میدانستند. آنها باور داشتند برای اینکه ایزد باران بر دیو خشکسالی پیروز شود باید مردم، ایزد باران را در نیایشهای روزانه خود یاد کنند و از او درخواست باران داشته باشند.
عکس: Privat
یکی از سرودهای کتاب اوستا به نام تیشتر ایزد باران است که اشاره به نبرد ایزد باران با دیو خشکسالی دارد. او در این نبرد ابتدا به دلیل اینکه مردم ایزد باران را خوب ستایش نکردند شکست میخورد وسپس با ستایش مردم به پیروزی می رسد و باران را به زمین فرو میفرستد.
عکس: Privat
در ایران در مناطق مختلف آیینهای ویژهای برای طلب باران وجود دارد.
عکس: Privat
مراسم بارانخواهی با نامها و شیوه های مختلفی انجام میشود که بعضی از آنها مشترک با دیگر مناطق است. مانند دعا کردن در مسجد و خواندن نماز و پختن غذای نذری و تقسیم کردن بین شرکتکنندگان در مراسم.
عکس: Privat
در مناطق شمالی و مرکزی ایران اگر مدت زیادی باران نبارد، مراسم باران به این شیوه است که مردم در محلی جمع می شوند و هر یک دو سنگ در دست می گیرند و در حال زدن سنگها به در خانهها می روند. به در هرخانهای که میروند صاحبخانه به روی آنها آب میپاشد و سپس مقداری آرد جمع کرده و و نان میپزند و بین مردم تقسیم میکنند.
عکس: Privat
مازندرانیها همچنین هر ساله پس از برداشت محصول مراسمی همراه با نیایش برای داشتن سالی پر از باران انجام میدهند.
عکس: Privat
در خراسان مراسمی انجام میدهند به نام "چولی قزک" که درست کردن عروسکی است . این مراسم را بچهها انجام می دهند. زنان عروسک را با پارچه و چوب درست میکنند و سپس آن را به دست کودکان می دهند. کودکان آوازخوان در روستا راه میروند و مردم بر روی عروسک و کودکان آب میپاشند که نمادی است از آمدن باران و درپایان مراسم نان میپزند و مردم تقسیم میکنند.
عکس: Privat
در جنوب ایران در شهر قشم این مراسم قبله باران نامیده میشود. قبله باران را در قشم در کنار "برکه بیبی" و در پای درخت سرو کهنسال انجام میدهند .در روز مراسم اهالی با لباسهای سفید و پاکیزه در محل قبله باران جمع می شوند و نماز میخوانند و برای آمدن باران دعا میکنند.
عکس: Privat
مردم قشم گاهی در سال دو بار مراسم دعای باران را انجام میدهند.
عکس: Privat
یکی از مراسمی که زرتشتیان هر ساله انجام میدهند دعا برای آمدن باران است که درجشن تیرگان که برابر با ۲۰ اردیبهشت است، انجام میشود. موبدان دراین روز بخشی از کتاب اوستا را در کنار آب میخوانند وبرای داشتن سالی پر از باران دعا میکنند.
عکس: Privat
جشن تیرگان روزستایش تیشتر ایزد باران وروز نیایش و دعا برای داشتن سالی پر از باران است.