شورای امنیت سازمان ملل سرگرم بررسی پیشنویس قطعنامهای در مورد محکومیت به رسمیت شناختن اورشلیم به عنوان پایتخت اسرائیل از سوی آمریکاست. پیشنویس این قطعنامه را مصر تنظیم و به شورای امنیت ارائه کرده است.
تبلیغات
مصر در واکنشی رسمی به تصمیم دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در مورد به رسمیت شناختن اورشلیم (بیتالمقدس) به عنوان پایتخت اسرائیل قطعنامهای تهیه و روز شنبه (۱۶ دسامبر / ۲۵ آذر) به شورای امنیت سازمان ملل متحد ارائه کرده است.
مصر با ارائه پیشنویس این قطعنامه بر آن است که هر گونه تلاش برای تغییر وضعیت اورشلیم فاقد اعتبار قانونی شناخته شود.
در پیشنویس ارائهشده از سوی مصر آمده است: «هر گونه تصمیم و عملی که بر آن است تا فضا، وضعیت و ترکیب جمعیتشناختی اورشلیم را تغییر دهد، از وجاهت قانونی برخوردار نبوده و به دلیل بیاعتبار بودن باید پس گرفته شود.»
مصر پیشنویس خود را جهت بررسی میان ۱۵ عضو شورای امنیت پخش کرده است. به گفتهی محافل دیپلماتیک زودترین زمان برای رأیگیری شورای امنیت در مورد این پیشنویس روز دوشنبه (۱۸ دسامبر) خواهد بود.
طبق ارزیابی این دیپلماتها، انتظار میرود که ایالات متحده آمریکا در جریان رأیگیری در باره این پیشنویس از حق وتوی خود استفاده کند، اما اکثریت ۱۴ عضو دیگر، اگر نه تمامی آنها به این پیشنویس رأی مثبت خواهند داد.
وضعیت حقوقی اورشلیم یکی از بزرگترین مسائل مورد مناقشه در مذاکرات اسرائیل و فلسطینیان بر سر صلح خاورمیانه است. در حالی که اسرائیل اورشلیم را "پایتخت ابدی و جداییناپذیر" خود میداند و بخشهای شرقی و غربی آن را از آن خود تلقی میکند، فلسطینیان بخش شرقی اورشلیم را پایخت کشور آتی خود میدانند.
دونالد ترامپ، رئیس جمهوری آمریکا در اوایل ماه دسامبر سال جاری میلادی علیرغم نگرانیها و هشدارهای بینالمللی اعلام کرد که اورشلیم را به عنوان پایتخت اسرائیل به رسمیت شناخته و سفارتخانهی ایالات متحده را از تلآویو به این شهر منتقل خواهد کرد.
اتحادیه اروپا در قبال مسئله اورشلیم از آمریکا فاصله گرفته است. سران ۲۸ کشور عضو اتحادیه اروپا پنجشنبه گذشته (۱۴ دسامبر) در جریان نشست خود تأکید کردند که نگاه و موضع این اتحادیه درباره وضعیت حقوقی اورشلیم تغییری نکرده است.
"تغییرات غیرقابل قبول"
یکی از آخرین برخوردهایی که خشم مقامات فلسطینی را برانگیخته، سخنان یکی از نمایندگان ارشد دولت آمریکاست که گفته است "هیچ سناریویی که دیوار ندبه در آن جزیی از مالکیت اسرائیل تلقی نشود، قابل تصور نیست".
یک سخنگوی محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین در واکنش به این اظهارات تصریح کرد: «ما هیچگونه تغییراتی در ارتباط با مرزهای شرق اورشلیم را که در سال ۱۹۶۷ میلادی اشغال شده، نخواهیم پذیرفت.»
به گفتهی او، اظهارات مقام آمریکایی بار دیگر نشان میدهد که ایالات متحده خود را به دست خود از مذاکرات صلح خاورمیانه خارج کرده است.
تصمیم ترامپ در مورد اورشلیم انتقادها و اعتراضهای گستردهای در جهان به ویژه در کشورهای اسلامی به دنبال داشت.
این اعتراضات به ویژه در مناطق فلسطینینشین با خشونت و خونریزی همراه بود.
در جریان این درگیریها چندین تن کشته و شمار زیادی زخمی شدهاند.
به ویژه کشته شدن یک فلسطینی که با صندلی چرخدار در تظاهرات علیه اسرائیل شرکت کرده بود، خشم گستردهای را در میان فلسطینیان در پی داشت.
این معترض فلسطینی که ابراهیم ابوثریا نام داشت، سالها پیش در جریان حملات اسرائیل به غزه هر دو پایش را از دست داده بود.
تلاش برای احیای فرایند صلح
در حالیکه اعتراضها و واکنشهای بینالمللی به تصمیم ترامپ ادامه دارد، واشنگتن اعلام کرده که در صدد احیای فرایند صلح خاورمیانه است.
مایک پنس، معاون رئیسجمهوری آمریکا در هفتهی آتی راهی منطقه خواهد شد و از جمله با مقامهای مصر و اسرائیل گفتوگو خواهد کرد. جیسون گرینبلات، کارگزار ویژه ترامپ در امور خاورمیانه او را در این سفر همراهی خواهد کرد.
محمود عباس، رئیس تشکیلات خودگردان فلسطین پیشاپیش اعلام کرده که بر خلاف قرار از قبل تعیینشده، با مایک پنس در جریان سفر او به خاورمیانه ملاقات و مذاکره نخواهد کرد.
روایتی تصویری از شهر پرماجرای اورشلیم در گذر تاریخ
اورشلیم (بیتالمقدس) از کهنترین شهرهای جهان است و از شهرهایی که بر سر آن جنگهای فراوانی در گذر تاریخ صورت گرفته است. یهودیان، مسیحیان و مسلمانان آن را شهری مقدس میدانند و مشاجره بر سر این شهر همچنان ادامه دارد.
عکس: picture-alliance/Zumapress/S. Qaq
اورشلیم (بیتالمقدس)، شهر داوود
آن گونه که در عهد عتیق روایت شده، داود، پادشاه قوم بنیاسرائیل اورشلیم را حدود یکهزار سال پیش از میلاد مسیح از دست یبوسیان (تیرهای از کنعانیان) آزاد ساخت. او اورشلیم را به مرکز حکمرانی و کانون دینی قلمرو خود بدل کرد. طبق روایت انجیل سلیمان، فرزند او، تلاشهای پدرش در راستای گسترش اورشلیم را ادامه داد و معبد مقدس یا هیکل سلیمان را که به معبد اول معروف است، در این شهر بنا کرد.
عکس: Imago/Leemage
بازگشت به اورشلیم در دوران کوروش کبیر
نبوکد نصر دوم (بخت نصر)، پادشاه بابل در سالهای ۵۹۷ و ۵۸۶ پیش از میلاد اورشلیم را تسخیر کرد و دست به نابودی معبد "هیکل سلیمان" در این شهر زد. او پس از فتح اورشلیم همچنین دستور حبس یهودیان را داد و بسیاری از آنان را آواره کرد. کوروش کبیر، پادشاه هخامنشی، پس از آنکه بابل را به تصرف خود درآورد به یهودیان اجازه داد که به بیتالمقدس بازگردند، معبد اول را بازسازی کنند و همچنین کنیسه بسازند.
عکس: picture-alliance/Mary Evans Picture Library
اورشلیم در دوران روم و بیزانس
اورشلیم از سال ۶۳ پس از میلاد مسیح تحت سلطه روم باستان بود. یهودیان در این دوران دست به مقاومت در برابر امپراتوری روم زدند. در سال ۶۶ میلادی بود که جنگ بین یهودیان و رومیان آغاز شد. این جنگ که چهار سال طول کشید، با پیروزی رومیان و نابودی دوباره معابد اورشلیم پایان یافت. حکومتهای روم و بیزانس در مجموع حدود شش قرن بر اورشلیم حکم راندند.
عکس: Historical Picture Archive/COR
فتح اورشلیم به دست اعراب
اعراب در جریان گسترش دین اسلام موفق به فتح اورشلیم شدند. به دستور عمر، خلیفه مسلمانان بود که اورشلیم در سال ۶۳۷ میلادی محاصره و در نهایت تسخیر شد. در دوران سلطه مسلمانان بر اورشلیم جنگ قدرت میان حکمرانان حاکم بود و چهرههای گوناگونی که با هم دشمنی داشتند، زمام امور در این شهر را به دست گرفتند.
عکس: Selva/Leemage
جنگهای صلیبی
گسترش سلطه و قلمرو سلجوقیان از سال ۱۰۷۰ میلادی به بعد نگرانی پادشاهان قلمروهای مسیحی را برانگیخت و سبب شد که پاپ اوربان دوم، مسیحیان را به جنگ صلیبی فراخواند. مسیحیان در طی ۲۰۰ سال دست به پنج جنگ صلیبی زدند تا اورشلیم را فتح کنند. تلاشهای آنان گاه نتیجهبخش بود، اما در سال ۱۲۴۴ میلادی مسلمانان بار دیگر توانستند این شهر مقدس را به تصرف خود درآورند و بر آن حکم برانند.
عکس: picture-alliance/akg-images
عثمانیان و سلطه بریتانیا
عثمانیان پس از فتح عربستان و مصر اورشلیم را در سال ۱۵۳۵ میلادی به یکی از مراکز دستگاه اداری خود بدل کردند. این شهر در نخستین دهه پس از تصرف عثمانیان شاهد شکوفایی و رونقی اقتصادی بود. در سال ۱۹۱۷ و در پی فروپاشی امپراتوری عثمانی، قلمرو فلسطین و به این ترتیب اورشلیم تحت کنترل بریتانیا قرار گرفت.
عکس: Gemeinfrei
شهری دو پاره
بریتانیا پس از پایان جنگ جهانی دوم به حکمرانی خود بر فلسطین پایان داد. سازمان ملل متحد به تقسیم فلسطین رأی مثبت داد تا بازماندگان هولوکاست وطنی جدید بیابند. شماری از کشورهای عربی در پی این تصمیم علیه اسرائیل وارد جنگ شدند و بخشی از اورشلیم را به تصرف خود درآورند. تا سال ۱۹۶۷ اورشلیم به بخش غربی (اسرائیلی) و بخش شرقی (اردنی) تقسیم شده بود.
عکس: Gemeinfrei
تصرف اورشلیم توسط اسرائیل
اسرائیل در سال ۱۹۶۷ و در جریان جنگ شش روزه علیه مصر، اردن و سوریه موفق شد شبهجزیره سینا، نوار غزه، کرانه باختری رود اردن، بلندیهای جولان و اورشلیم شرقی را به تصرف خود درآورد. چتربازان اسرائیلی توانستد به بخش قدیمی اورشلیم رخنه کنند و برای نخستین بار از سال ۱۹۴۹ به این سو جلوی دیوار ندبه بایستند. اسرائیل به این ترتیب اداره بخش شرقی اورشلیم را برعهده گرفت.
اسرائیل از آن زمان به مسلمانان اجازه داده که به کوه زیتون، واقع در بخش شرقی اورشلیم برای زیارت بروند و از مسجد الاقصی بازدید و در آنجا عبادت کنند. مجموعه مسجد الاقصی اکنون در منطقهای قرار دارد که اداره آن را مسلمانان عهدهدار هستند و زیر نظر مفتی اورشلیم اداره میشود. مسجدالاقصی سومین زیارتگاه مهم مسلمانان پس از مسجدالحرام و مسجدالنبی در مکه و مدینه است.
عکس: Getty Images/AFP/A. Gharabli
وضعیت نامشخص
اورشلیم تا به امروز یکی از موانع میان اسرائیل و فلسطین در راه رسیدن به صلح است. اسرائیل در سال ۱۹۸۰ اعلام کرد که اورشلیم "پایتخت ابدی و تقسیمناپذیر" این کشوراست. پس از آنکه اردن در سال ۱۹۸۸ از حق مالکیت کرانه باختری و اورشلیم شرقی چشم پوشید، دولت فلسطین اعلام موجودیت کرد و بخش شرقی اورشلیم را پایتخت خود دانست. وضعیت حقوقی اورشلیم یکی از مهمترین موضوعات در مناقشه اسرائیل و فلسطینیان محسوب میشود.