جشنواره بین‌المللی فیلم برلین، برلیناله، شصت ساله شد. در میدان مارلنه دیتریش، در برابر "کاخ برلیناله" فرش قرمز برای ستارگان سینما پهن شده است. گرچه هنوز یخ و برف زیادی در اطراف سینماها و محل‌های برگزاری نشست‌های مطبوعاتی به چشم می‌خورد، اما مسئولان به شدت مشغول کار هستند.

در روز پنج‌شنبه، ۱۱ فوریه در ساعت هفت و نیم شب با برپایی جشن افتتاحیه، برلیناله کار خود را شروع می‌کند. فیلم «جدا باهم» اثر وانگ کوان آن، کارگردان چینی آغازگر رسمی برلیناله خواهد بود.

حضور ستارگان سینما در جشن افتتاحیه

مراسم افتتاحیه با شرکت دیتر کاسلیک، رئیس برلیناله، برند نویمان وزیر مشاور مسئول در امورفرهنگی آلمان، هیات داوران جشنواره به ریاست ورنر هرتسوگ و صدها مهمان داخلی و خارجی در "کاخ برلیناله" برگزار خواهد شد. گرچه در بخش‌های فرعی جشنواره در مجموع دو، سه فیلمی به نمایش گذاشته می‌شود، اما از روز جمعه، ۱۲ فوریه برلیناله با تمام قدرت در تمامی بخش‌ها به جریان خواهد افتاد.

از میان سینماگران آلمانی می‌توان به حضور تام تیکور، هانا شیگولا، یاسمین طباطبایی، آرمین مولر اشتال، فولکر شلوندورف‌، کاتیا ریمان و ده‌ها تن دیگر اشاره کرد. گرچه مهانان خارجی بتدریج و همزمان با اکران فیلم‌هایشان به برلین خواهند آمد، اما در مراسم افتتاحیه نام مهمانانی نظیر وانگ کوان آن، کارگردان فیلم افتتاحیه، مونیکا مو، لیزا لو، بازیگران فیلم "جدا باهم" به چشم می‌خورد. رنه زل‌وگر، بازیگر بنام هالیود نیز از جمله مهمانان شب نخست است.

در روز بعد ایوان مک‌گرگور، پیرس بروسنن، اولیویا ویلیامز بازیگران فیلم «نویسنده ناشناس» (The Ghost Writer) به برلین خواهند آمد. کارگردان این فیلم، رومن پولانسکی به علت "مشکلات قضایی" قادر به ترک سوئیس و حضور در جشنواره نخواهد بود.

در روزهای آتی چهره‌های سرشناس سینمای جهان نظیر شاهرخ خان، مارتین اسکوسیزی، لئوناردو دی‌کارپریو، بن کینگسلی، میشل ویلیامز، پنه‌‌لوپه کروز، دانیل دی لوئیس، بن استیلر در جمع مهمانان برلیناله خواهند بود.

استراتژی دوگانه برلیناله

نه تنها برلیناله در این سال شصمین سالگرد خود را جشن می‌گیرد، بلکه دیتر کاسلیک نیز دهمین سال ریاست خود بر جشنواره را پشت سر می‌گذارد. بی‌شک دیتر کاسلیک هم‌اکنون یکی از محبوب‌ترین مدیران هنری در آلمان به شمار می‌آید، اما انتقاد‌هایی به سیاست هنری وی نیز به گوش می‌رسد.

برلیناله در این ده سال کوشیده است که "بزرگ، نیرومند، شفاف، بین‌المللی و هوشمند" عمل کند. این اهداف مشخصاَ بدین‌گونه تحقق یافته‌اند، که کاسلیک از یک‌سو در صدد تامین سلیقه تماشاگران و از سوی دیگر جلب خشنودی سینماگران آلمانی بوده است.

کاسلیک هر ساله با مهارت زیاد توانسته است، چهره‌های سرشناس سینمای جهان را به برلیناله دعوت کند، اما در این راستا جشنواره برلین موفقیت جشنوارهایی نظیر کن و ونیز را نداشته است.

برلیناله که در گذشته به عنوان "جشنواره‌ای سیاسی" معروف شده بود، با تغییراتی در گزینش فیلم‌ها در جشنواره‌های رقیب، یعنی کن و ونیز، این وجه متمایز خود را به‌تدریج از دست می‌دهد.

به نظر برخی منتقدان حضور فیلم‌های کاملاَ آلمانی و یا فیلم‌هایی با مشارکت آلمان در سال‌های گذشته در جشنوار فزونی یافته و نقش بین‌المللی برلیناله را کم‌رنگ‌تر کرده است. البته با توجه با گستردگی برلیناله این پدیده در نگاه نخست به چشم نمی‌خورد. امسال در بخش اصلی ۲۶ فیلم شرکت دارند که ۶ فیلم خارج از رقابت‌ها هستند.

به گفته‌ی منتقدان ۲۰ فیلم دیگر یا اثر کارگردانی گمنام‌اند یا اینکه از سوی سینماگرانی تهیه شده‌اند که در سال‌های گذشته در برلیناله موفقیت‌های واقعی خود را جشن گرفته‌اند. از میان آنان می‌توان به برندگان خرس طلایی در سال‌های گذشته همچون وانگ کوان آن (در سال ۲۰۰۷)، یاسمیلا زبانیچ (در سال ۲۰۰۶)، پرنیله فیشر کریستنسن و رفیع پیتز اشاره کرد. هریک از این کارگردان با فیلم‌های جدیدی باردیگر در بخش اصلی امسال جشنواره حضور دارند.

برخی ناظران نیز انتقاداتی به ترکیب هیات داوران در سال‌های اخیر داشته و دارند. مهم‌ترین انتقاد حضور یک یا حداکثر دو چهره برجسته سینمایی در هیات داوران است. به گفته این منتقدان اکثر داوران چهره‌هایی گمنام بوده و بعضاَ با سینمای بین‌المللی بیگانه‌اند. مسلماَ این موارد برای یکی از بزرگترین جشنواره‌های جهان خوشایند نیست.

فیلم‌های ایرانی در جشنواره امسال

در جشنواره امسال نام دست‌کم شش فیلم به چشم می‌خورد که با مشارکت سینماگران ایرانی تهیه شده‌اند. در بخش اصلی رقابت‌ها فیلم «شکارچی» با کارگردانی و بازیگری رفیع پیتز، مهم‌ترین سهم ایران در سال ۲۰۱۰ به شمار می‌آید. آلمان در ساخت فیلم به یاری تهیه‌کنندگان ایرانی آمده است.

فیلم «سرخ، سفید و سبز» به کارگردانی نادر داودی در بخش پانوراما اکران خواهد شد. این مستند درباره مبارزه انتخاباتی در ایران است. فیلم «لباس جدید امپراطور» اثر رضا حائری درباره «لباس و سیاست» در ایران در بخش فروم به نمایش گذاشته خواهد شد. در بخش فیلم‌های کوتاه کار "بتین قبادی" با نام «از باد بپرس» عرضه خواهد شد. در بخش "آشپزی و سینما" نیز دو فیلم از ایران با نام «کتاب آشپزی ایرانی» اثر محمد شیروانی و «موش و گربه» کار بیژن زمان‌پیرا و ناهید قبادی به نمایش در خواهد آمد.

SI/SA