سایه‌ی بحران اقتصادی سال ۲۰۰۸ میلادی همچنان بر سر ایالات متحده سنگینی می‌کند. بدهی‌های دولت ابعادی بی‌سابقه یافته و اصلاحاتی که تا کنون در دستور کار قرار گرفته ظاهرا جوابگوی معضلات مالی امریکا نیست. باراک اوباما خبر از یک برنامه‌ی "ضربتی" برای کاهش کسری بودجه و بدهی دولت داده که گمان نمی‌رود به شکل کنونی به تصویب برسد.

کاهش بودجه نظامی، افزایش مالیات ثروتمندان

رئیس جمهور ایالات متحده قصد دارد حداکثر تا دوازده سال دیگر چهار هزار میلیارد دلار از بدهی‌های کشور بکاهد. اوباما در سخنرانی خود در دانشگاه جرج واشنگتن که به تشریح سیاست‌های اقتصادی دولت اختصاص داشت، گفت: «این شیوه برخوردی است که هر گونه هزینه‌ای را با پرسش مواجه می‌کند، اما شیوه‌ای است که قشر متوسط، سالمندان و سرمایه‌گذاری را در آینده مورد حمایت قرار می‌دهد.»

بودجه‌ی نظامی، هزینه‌های درمانی و هزینه‌های جاری دولت مهمترین بخش‌هایی هستند که قرار است در آنها صرفه‌جویی شود. برنامه‌ی اوباما همچنین اصلاحات گسترده‌ای را در سیستم مالیاتی ایالات متحده در بر می‌گیرد. رئیس دولت آمریکا قصد دارد تمام راه‌های ثروتمندان برای فرار از مالیات را مسدود کند و معافیت‌های مالیاتی کنونی را مورد تجدید نظر قرار دهد.

مخالفت جمهوری‌خواهان

راه‌های استفاده از معافیت‌های مالیاتی حدود ده سال پیش و در زمان ریاست جمهوری جورج دبلیو بوش به تصویب رسید. اوباما دسامبر سال گذشته‌ی میلادی این قوانین را برای یک سال دیگر تمدید کرد. موافقت اوباما با تمدید این قوانین برای جلب رضایت جمهوری‌خواهان و گرفتن امتیاز از آنها در بخش‌های دیگر انجام شد.

باراک اوباما می‌گوید: «ما دیگر توان دادن امتیازهای مالیاتی به تمام میلیاردرها و میلیونرها را نداریم و من از تمدید این قوانین خودداری خواهم کرد.» انتظار می‌رود رئیس جمهور آمریکا برای پیشبرد برنامه‌های صرفه جویی خود با مشکلات و مخالفت‌های جدی روبرو شود. جمهوری‌خواهان که اکثریت کرسی‌های مجلس نمایندگان را در اختیار دارند با هر گونه افزایش مالیاتی مخالف‌اند.

۱۶۰۰ میلیارد دلار کسری بودجه امسال

اوباما پیش از این با رهبران جمهوری‌خواهان در کاخ سفید دیدار و در مورد برنامه‌ی صرفه‌جویی خود با آنها گفتگو کرده بود. جان بینر، رئیس فراکسیون جمهوری‌خواهان، می‌گوید که آنها نظر خود را به روشنی و صراحت با اوباما درمیان گذاشته‌اند. او می‌گوید: «اگر قرار باشد اختلاف‌نظرها را کنار بگذاریم و کار معقولی برای کاهش کسری بودجه انجام دهیم، افزایش مالیات نقشی در آن نخواهد داشت.»

جمهوری‌خواهان برنامه‌های اوباما را تبلیغات انتخاباتی می‌خوانند و تهدید کرده‌اند مانع تصویب آن شوند. به این ترتیب دور تازه‌ای از رویارویی میان دولت و اپوزیسیون آغاز می‌شود. پنج روز پیش اختلاف بر سر بودجه‌ی سال جاری دولت ایالات متحده را تا آستانه‌ی تعطیلی و ورشکستگی کشاند. اوباما و رهبران حزب جمهوری‌خواه شامگاه جمعه پس از چند روز مذاکره‌ی فشرده در آخرین فرصت باقیمانده بر سر کاهش برخی از هزینه‌ها به توافق رسیدند. بودجه‌ی سال جاری ایالات متحده یک بیلیون و ششصد میلیارد دلار کسری دارد.

"آمریکا را قربانی نمی‌کنیم"

ظاهرا هیچ یک از دو حزب اصلی آمریکا با صرفه‌جویی مخالف نیست. اختلاف اصلی بر سر راه‌های کاهش کسری بودجه و بدهی‌های دولتی است. محافظه‌کاران هفته‌ی گذشته در اقدامی که تحلیلگران یکی از هدف‌های آن را تحت فشار قرار دادن اوباما تفسیر می‌کنند، برنامه‌ی خود را برای صرفه‌جویی منتشر کردند.

جمهوری‌خواهان ادعا می‌کنند خواستار صرفه‌جویی بیشتر و سریع‌تری هستند. در برنامه‌ی ارائه شده از سوی این حزب صرفه‌جویی شش بیلیون دلار در طول ده سال پیش بینی شده است. افزایش هزینه‌ی بیمه پزشکی برای سالمندان و قشرهای کم درآمد، کاهش بودجه‌ی آموزشی و انرژی‌های تجدیدپذیر جزیی از این برنامه است که اوباما به شدت با آن مخالفت می‌کند.

اوباما می‌گوید برای غلبه بر مشکلات کنونی باید دست به اصلاحات بزنیم. او می‌افزاید: «همه‌ی‌ما باید قربانی بدهیم، اما این به معنای قربانی کردن آمریکایی که به آن اعتقاد داریم نیست.» رئیس جمهور ایالات متحده تاکید می‌کند، تا زمانی که من در این مسئولیت هستم چنین کاری نخواهیم کرد.

بیش از ۱۴ هزار میلیارد دلار بدهی

ناظران معتقدند کاهش بدهی‌های دولت و صرفه‌جویی گرچه ضروری است، برنامه‌های اعلام شده از سوی اوباما و محافظه‌کاران نمی‌تواند بی‌ارتباط با انتخابات آینده‌ی ریاست جمهوری باشد. نظرسنجی‌های مختلف نشان می‌دهد که اکثریت شهروندان ایالات متحده کسری بودجه و بدهی دولت را یکی از مهمترین مشکلات کشور تلقی می‌کنند.

دور بعدی انتخابات ریاست جمهوری نوامبر سال ۲۰۱۲ برگزار خواهد شد. جمهوری‌خواهان توانسته‌اند صرفه‌جویی را به عنوان یکی از شعارهای محوری خود معرفی کنند. به نظر می‌رسد اوباما تلاش می‌کند با برنامه‌ی صرفه‌جویی‌اش این موضوع را از انحصار رقیب درآورده و نظر مساعد قشر متوسط را جلب کند. به همین دلیل ناظران پیش بینی می‌کنند درگیری بر سر برنامه‌ی صرفه‌جویی اوباما بسیار شدیدتر از مناقشه‌ی اخیر بر سر بودجه باشد. ایالات متحده بیش از ۱۴ بیلیون دلار بدهی دارد.

BK/KG