حسن روحانی، رئیس‌جمهور جدید ایران روز سه‌شنبه (۱۵ مرداد، ۶ اوت) خط ‌مشی و اصول کلی برنامه دولت را اعلام کرد. او که در شعارهای انتخاباتی‌اش بارها بر واقع‌بینی، اعتدال و خردگرایی تاکید کرده بود، حالا سعی کرده بستر عملی ساختن این شعارها را نیز ترسیم کند.

رئیس‌جمهور جدید ایران با اشاره به "خساراتی که کشور در گذشته به دلیل ضعف در پایبندی به خرد متحمل شده است"، تاکید کرده که دولت او تلاش می‌کند از خرد جمعی در همه سطوح و به شکل سازمان‌یافته بهره ببرد.

حقوق و آزادی‌های مدنی، تکیه بر مردم

در برنامه یاد شده به تلاش برای تحقق اصول حکمرانی شایسته و مشتمل بر حاکمیت قانون اشاره شده است که «در پاسخگویی در برابر جامعه، شفافیت در مدیریت و عرضه اطلاعات، مبارزه با فساد، کنترل خشونت و مقابله با بی‌ثباتی سیاسی» است.

حسن روحانی در خطوط کلی برنامه‌اش گفته است که دولت وی می‌کوشد این مطالبه مردم را در بستر ظرفیت‌های موجود جامعه محقق سازد.

وی هم‌چنین به توسعه مدنی و کمک به تشکل یافتگی جامعه تاکید کرده است: «جاری شدن خرد جمعی در چارچوب رویه‌های دمکراتیک حاکم بر اشکال مختلف سازمان‌دهی مردمی، مجرایی مهم برای تجلی خرد جمعی در همه سطوح است.»

حسن روحانی در برنامه‌اش بر جمهوریت تاکید کرده که به نظر او «باید در همه عرصه های زندگی اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و فرهنگی محقق شود. تکیه دولت بر مردم بدان معناست که دولت به مطالبات و افکار عمومی و اقدام عمومی و جمعی مردم احترام می گذارد. هم چنین زمینه‌های قانونی واگذاری امور اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی به مردم را تسهیل می‌کند. در دولت تدبیر و امید، مشارکت مردم در همه عرصه ها، سرمایه اصلی دولت و تضمین‌کننده اعتدال است.»

وزارت اطلاعات حافظ حقوق شهروندان

برنامه دولت یازدهم در جایی که به امنیت ملی مربوط می‌‌شود «قانونمند کردن فعالیت ها برای حفظ حریم خصوصی افراد، جلوگیری از اقدامات متباین با قانون و ارتقای همسویی وزارت اطلاعات با اصول حکمرانی خوب» را در شمار اهداف خود قرار داده است.

برنامه از جمله وظایف وزارت اطلاعات را حفاظت از حقوق و امنیت شهروندان دانسته است: «وزارت اطلاعات عمیقا در تحقق مندرجات فصل سوم قانون اساسی در خصوص حقوق ملت نقش مثبت ایفا کند و برخلاف دستگاه های اطلاعاتی مرسوم در جهان، وزارت اطلاعات باید در دولت تدبیر و امید به مأمن و پناهگاه مردم تبدیل شود.»

رشد و توسعه، ارتقای کیفیت زندگی و عدالت

از جمله خطوط مهم برنامه روحانی تعهد به رشد و توسعه همه جانبه است. در برنامه او آمده است که نباید گذاشت عدم توازن ناشی از یک‌جانبه نگری مشکلات بیشتری را در آینده به وجود آورد: «شایسته است وضعیت اقتصادی، آرامش خاطر و وضع روانی، کیفیت زندگی زیست محیطی، منزلت و اقتدار جهانی، امیدواری و نشاط اجتماعی، و در نهایت رضایت ایرانیان از زندگی در همه ابعاد در چارچوب امکانات، محدودیت‌ها و منابع کشور، به صورتی پایدار بهبود یابد.»

در برنامه روی نهادینه کردن بنیان‌های عدالت تاکید شده است: «در این راستا، تلاش برای خلق ثروت ملی و تحقق توسعه متوازن و تأمین عدالت جغرافیایی، حمایت از اقشار آسیب‌پذیر و صداهای ناشنیده جامعه، تامین مسکن برای اقشار خاص، ایجاد نظام های فراگیر تأمین اجتماعی، و مبارزه با فساد برای جلوگیری از بی عدالتی‌ها در دستور کار دولت یازدهم خواهد بود.»

مبارزه با فساد

مبارزه با فساد، از جمله شعارهای تکراری محمود احمدی‌نژاد در هشت سال گذشته بود. فسادی که در دوره او ابعادی نجومی پیدا کرد و هیچ‌گاه مسببین آن مجازات نشدند. حالا حسن روحانی نیز مبارزه با فساد را از رئوس برنامه خود خوانده و گفته است که «به واسطه اتفاقاتی که در سال‌های اخیر رخ داده، ضرورت آن بیش از هر زمان دیگری احساس می‌شود.»

رئیس جمهور جدید وعده داده که مصمم است با به‌کارگیری روش‌های علمی و تجربه و دانش بشری، به دور از هیاهو و برخورد شعاری، به مقابله با علل و زمینه‌های بروز فساد بپردازد.

او تاکید کرده که در این راه مانند بسیاری اهداف دیگرش به "تعامل تنگاتنگ" با سایر قوا نیازمند است. او ابراز امیدواری کرده که این کار "آغازگر حرکت به سوی برقراری عدالت و تبعیض‌زدایی واقعی" باشد.

تنش زدایی از روابط بین‌الملل و بهبود وضع اقتصادی

حسن روحانی بارها یادآوری کرده که ایران شرایط دشواری را چه در سیاست خارجی و چه اوضاع اقتصادی می‌گذراند. از این رو یکی از اولویت‌های حسن روحانی در رقابت انتخاباتی گذر از این شرایط بود که در برنامه فعلی او نیز بر آن تاکید شده است:«این تعامل برای کاستن از رنج هایی که ملت ایران به ناحق تحمل می کند و هم چنین ارتقای جایگاه و منزلت ملت بزرگ ایران در عرصه بین المللی؛ حراست از منافع ملی؛ دفاع از حقوق ایرانیان در سراسر جهان؛ مقابله مبتنی بر قدرت نرم و هوشمند در برابر فزون طلبی بیگانگان؛ و معرفی واقع بینانه ایران در عرصه بین المللی است.»

در برنامه آمده اقتصاد ایران نیز باید «تعامل سازنده معطوف به تامین منافع متقابل با اقتصاد جهانی داشته باشد.» برنامه تاکید کرده است که هدف نهایی برنامه اقتصادی دولت یازدهم بهبود وضعیت رفاهی مردم (افزایش قدرت خرید خانوار و کاهش شکاف درآمدی) است. در ادامه، اهداف و اولویت‌های راهبردی حوزه اقتصادی در نقشه راه حوزه اقتصاد ترسیم و تشریح شده‌اند.

پایدارسازی محیط زیست

وضع خطرناک محیط زیست ایران از جمله چالش‌های پیش روی دولت جدید است. در رئوس برنامه دولت مبارزه با تخریب زیست محیطی منظور شده که «به مرز خطرناکی رسیده است.»

دولت یازدهم اعلام کرده که بر این باور است که بحران های زیست محیطی در صورتی که مدیریت نشوند و توازن زیست محیطی کشور احیا نشود، می توانند به تهدید امنیت ملی نیز بیانجامند. «از این رو، دولت تدبیر و امید برنامه توسعه اجتماعی خود را بر محور احیای توازن زیست‌محیطی گسترش خواهد داد.»

زنان، جوانان

اگرچه اولین و تنها وزیر زن در تاریخ سی ساله جمهوری اسلامی در کابینه قبلی برای مدتی وزارت کرد، اما به گفته فعالان زن، وضعیت اجتماعی و شغلی و سیاسی زنان در دوره هشت‌ساله محمود احمدی‌نژاد به شدت عقب‌گرد کرد.

اکنون حسن روحانی می‌گوید ارتقاء جایگاه زنان از اولویت‌های برنامه اوست: «دولت یازدهم ضمن اذعان به این که رفع صور مختلف بیعدالتی جنسیتی درجامعه نیازمند رشد و شکوفایی فرهنگ و جامعه بشری به صورت تاریخی است و فقط از کنش دولت‌ها ناشی نمی شود، اما تلاش برای رفع بی‌عدالتی‌های جنسیتی در همه عرصه‌ها را از مسئولیت‌های خویش تلقی می‌کند.»

حسن روحانی حمایت از جوانان را نیز در دستور کار گذاشته است که می‌تواند به باور او نیرویی برای سازندگی یا تخریب باشد:

«در صورت فراهم آمدن شرایط رشد اقتصادی و ایجاد محیط های مناسب برای رشد فکری، علمی، اخلاقی و جسمی جوانان، این نیروی جوانی به فرصتی بزرگ برای کشور بدل خواهد شد. در غیراین صورت، نیروی جوانی به انرژی مخربی بدل می‌شود که بنیان جامعه را تهدید می‌کند. از این رو، دولت وظیفه خود می‌داند بهبود وضعیت برای تعالی و زیست سالم جوانان و بهره‌مندی از این انرژی خدادادی در همه عرصه‌ها را از اهداف مهم خود قرار دهد.»