بنا بر آمار گمرک جمهوری اسلامی، در سه ماهه نخست سال ۱۳۹۲ واردات برنج به ایران از نظر وزن ۹۳ درصد و از نظر ارزش ۱۴۰ درصد افزایش داشته است. در این میان برنج هندی پیش‌تاز است.

واردات گسترده برنج از قرار معلوم با هدف كنترل بازار برنج و کاهش قیمت برنج داخلی صورت گرفته است.

خبرگزاری کار ایران (ایلنا) به نقل از قاسمعلی حسنی، رئیس اتحادیه بنکداران مواد غذایی، می‌نویسد: «توزیع گسترده برنج هندی با قیمت کیلویی ۱۷۰۰ تومان، با هدف مقابله با افزایش قیمت برنج ایرانی انجام شد [...] در حال حاضر برنج ایرانی کیلویی ۷ هزار و ۷۰۰ تومان عرضه می‌شود و عرضه برنج هندی از سوی مردم با استقبال خوبی مواجه شده است».

واردات تأثیری در کاهش قیمت ندارد

رئیس انجمن برنج ایران، در گفت‌وگو با خبرگزاری ایلنا، واردات برنج خارجی را "به دلیل وجود کسری ۶۰۰ هزار تنی" اجتناب‌ناپذیر ارزیابی کرده است.

به گفته جمیل علیزاده شایق، دهک‌های کم‌درآمد جامعه «به دلیل عدم درآمد کافی مجبور به مصرف برنج خارجی هستند، و واقعیت این است كه برنج هندی با وجود تردید در سلامت كامل وارد سفره‌های ایرانی شده است».

شایق در عین حال دلیل کاهش قیمت برنج در روزهای اخیر را نه واردات این محصول، بلکه شروع برداشت و تزریق برنج به بازار دانسته است؛ روندی که تا مهرماه ادامه خواهد داشت.

افزایش یا کاهش واردات؟

از سوی دیگر پایگاه اینترنتی "فرارو" از قول کیومرث کرمانشاهی، معاون کل سازمان توسعه تجارت ایران، از کاهش ۲۶ درصدی میزان واردات خبر داده و دلیل آن را "مشکل تخصیص ارز از سوی بانک مرکزی" دانسته است.

بر همین اساس، محمد حسین برخوردار، رئیس مجمع عالی واردات، نیز خبر داده که « از حدود ۲۰ روز قبل، عملیات ثبت سفارش برای واردات به شکل محسوسی کند و در برخی مواقع متوقف شده است».

برخی از ناظران اقتصادی می‌گویند دولت محمود احمدی‌نژاد برای کاهش خروج ارز از کشور، مقابله با کمبود دلار در بازار و حفظ بهای آن در مرز ۳۰۰۰۳ هزار تومان، در ماه‌های اخیر از حجم واردات به‌طور چشمگیری کاسته است.

عدم تخصیص ارز، به نوشته فرارو، موجب انباشت بيش از يک ميليون تن كالاي اساسي در بنادر شده است.

سایه "مافیای برنج" بر بازار

منابع خبری داخلی اوایل خردادماه ۱۳۹۲ به نقل از حسن تامینی، عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، در مورد برنج‌های وارداتی آلوده نوشتند: «این موضع را به وزارت بهداشت و جهاد کشاورزی تذکر دادیم. اما مسئولان این وزارتخانه تاکنون اقدامی انجام نداده‌اند و هم‌اکنون این برنج‌ها در بازار به فروش می‌رسند».

در ادامه خبر یادشده آمده بود: «این اولین باری نیست که دولت اقدام به ورود محصولات بی‌کیفیت می‌کند، در سال ۸۹ هم واردات برنج‌های آلوده صورت گرفت».

تأمینی "مافیای برنج" را مسئول وضعیت جاری دانسته بود که «اجازه نمی‌دهد برنج سالم به کشور وارد شود. واردات برنج برای برخی از آقایان سود بالایی دارد. آن‌ها برنج درجه سه را از کشورهای پاکستان و هند خریداری کرده و در ایران با قیمت بالاتر به مردم می‌فروشند».

"نهضت ویلاسازی"

فعالان بازار برنج حمایت از تولید داخلی را یکی از عوامل مؤثر در کاهش بهای برنج می‌دانند؛ تولیدی که به زعم یک نماینده مجلس به سود ویلاسازی کاهش یافته است.

پایگاه اینترنتی "فرارو" به نقل از یکی از اعضای کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی، از واردات "برنج آلوده به آرسنیک" به ایران انتقاد کرده است. قاسم احمدی‌لاشکی در بخشی از سخنان خود گفته که شعار "حمایت از تولید ملی برای کشت برنج ایرانی" به "پشتیبانی از ساخت ویلا"‌ تبدیل شده است.

مدت‌هاست که زمین‌های کشاورزی در مناطق خوش آب‌وهوای شمالی ایران برای ساخت ویلا و مجتمع‌های تفریحی و تجاری مورد استفاده قرار می‌گیرند.