برنده نوبل صلح ۲۰۱۱؛ ویکی‌لیکس یا معترضان مصری؟
۱۳۸۹ بهمن ۱۵, جمعه
جنبش‌های اخیر جهان عرب، فعالان حقوق بشر در روسیه، یا بنیان‌گذار وب‌سایت جنجال‌برانگیز "ویکی‌لیکس"، کدام یک کاندیدای نهایی جایزه نوبل صلح ۲۰۱۱ خواهد بود؟ این سوال در حالی مطرح می‌شود که ابتدای فوریه هر سال آخرین مهلت پیشنهاد کاندیدا برای دریافت جایزه نوبل صلح است.
کاندیداهای پیشنهادشده سالانه بین ۱۵۰ تا ۲۰۰ نفر هستند و از سوی سوی سیاستمداران، فعالان سیاسی- اجتماعی، اساتید دانشگاه و ... از سراسر جهان به کمیته نوبل صلح پیشنهاد می‌شوند. امسال نیز با پایان گرفتن اول فوریه مقارن با سه‌شنبه، دوازدهم بهمن، کاندیداهای اولیه برای دریافت جایزه نوبل صلح مشخص شدند.
بر اساس قوانین کمیته نوبل صلح، این کمیته تنها پس از پنجاه سال می‌تواند اسامی کاندیداهای پیشنهاد شده را افشا کند. با این همه پیشنهاددهندگان کاندیداها از این حق برخوردارند که هویت فردی را که خود معرفی کرده‌اند، افشا کنند.
همین موضوع بود که باعث شد تا یک بار دیگر نام جولیان آسانژ، بنیان‌گذار وب‌سایت "ویکی‌لیکس"، وب‌سایتی که به افشای اخبار محرمانه‌ی دولت‌های دنیا خصوصاَ دولت ایالات متحده آمریکا شهرت دارد، به تیتر اخبار گره بخورد.
یکی از قانون‌گذاران نروژی که از پیشنهاددهندگان کاندیدا برای دریافت جایزه نوبل صلح ۲۰۱۱است، اعلام کرد که کاندیدای معرفی شده از سوی او وب‌سایت جنجال‌برانگیز "ویکی‌لیکس" است.
به گزارش مجله "تایم" اسنور والن، نماینده‌ی ۲۶ ساله‌ی حزب سوسیالیست نروژ، روز چهارشنبه از دلایل این انتخاب گفت: «انتشار اسناد محرمانه توسط ویکی‌لیکس، با پاسخگو کردن دولت‌ها به ترویج صلح در سطح جهان کمک کرده است.»
اسنور والن بیان کرد: «فکر می‌کنم برانگیختن بحث‌های جدی پیرامون آزادی بیان، در شرایط کنونی اهمیت بسیاری دارد و باید بر این نکته تاکید کرد که واقعیت، اولین قربانی جنگ است.»
به گفته‌ی این قانون‌گذار نروژی «ویکی‌لیکس می‌خواهد دولت‌ها پاسخگوی اقدامات غیرمسئولانه‌ی خود باشند و بدیهی است که تحقق این هدف، تحقق صلح را هم در پی خواهد داشت.»
مخالفان اعطای نوبل صلح به آسانژ
در حالی ویکی‌لیکس و مدیر استرالیایی آن، جولیان آسانژ، از سوی یک قانون‌گذار نروژی پیام‌آور صلح در جهان معرفی شده که این نظر مخالفان خود را نیز دارد، نه از میان سیاستمداران "زخم‌خورده" که در میان فعالان صلح.
این دسته از افراد انتخاب نهایی جولیان آسانژ را غیرممکن می‌دانند. موضوعی که یادآور انتخاب فرد سال مجله تایم است. مجله تایم در آستانه سال جدید میلادی فرد سال خود را مارک زاکربرگ، بنیان‌گذار فیس‌بوک، انتخاب کرد. انتخابی که با اعتراض طرفداران جولیان آسانژ همراه بود. آن‌ها جنجال‌برانگیز بودن اقدامات آسانژ را علت کنار گذاشته شدنش می‌دانستند.
مدیر موسسه مطالعات صلح در اسلو درباره احتمال اعطای نوبل صلح به آسانژ نیز به موضوعی مشابه اشاره دارد. او به وب‌سایت خبری نروژی "فارینر" گفت: «قطعاَ آسانژ یکی از کاندیداهاست اما برنده‌ی نهایی نخواهد بود. آسانژ بسیار جنجال‌برانگیز است.»
او البته به توضیح این مساله از وجهی غیرسیاسی پرداخت: «انتشار اسناد توسط ویکی‌لیکس نیز به طرح سوال‌هایی دامن زده که هنوز جوابی به آن داده نشده است. سوال‌هایی در زمینه امنیت مرتبط با اطلاعات، و همچنین شک درباره لزوم دسترسی به اطلاعاتی که می‌تواند بالقوه آسیب‌رسان باشد.»
کریستین برگ-هارپویکن همچنین به پرونده‌ی قضایی آسانژ اشاره کرد و آن را نیز مانع دیگری در راه اهدای جایزه صلح به وی دانست.
کاندیداهای احتمالی دیگر نوبل صلح ۲۰۱۱
از فوریه تا اکتبر هر سال، زمانی‌ست که کمیته نوبل صلح در نروژ درباره پیشنهادهای دریافت شده تحقیق می‌کند تا در نهایت برنده نوبل صلح سال را معرفی کند. پنج عضو کمیته نوبل صلح در اولین جلسه‌ی خود در ۲۸ام فوریه هر سال، می‌توانند به لیست اولیه کاندیداها اضافه کنند. معمولاَ اخبار روز و وضعیت رخدادهای جهان هم بر کاندیداهای معرفی‌شده از سوی پیشنهاددهندگان و هم بر پروسه‌ی انتخاب برنده‌ی نهایی تاثیرگذار است.
از این رو بسیاری با توجه به خیزش‌های اخیر در جهان عرب خصوصاَ در کشورهای تونس و مصر، از احتمال راه یافتن نماینده‌ای از این اعتراضات به دل کاندیداهای نهایی جایزه‌ی نوبل صلح سخن می‌گویند.
این چیزی‌ست که اصله سوین، کارشناس نوبل و تاریخ‌شناس، به خبرگزاری فرانسه گفت: «این یک احتمال است.»
البته در این میان شک و شبهاتی نیز وجود دارد. سوین در این‌باره گفت: «با این همه هنوز در جنبش‌های کنونی جهان عرب هیچ اسم برجسته‌ای برای انتخاب وجود ندارد. جنبش مصر به نظر بسیار خودبه‌خودی می‌رسد و کسی هم که ممکن است رهبر آن به نظر برسد، محمد البرادعی‌ست که پیش از این در سال ۲۰۰۵ یک بار برنده‌ی نوبل صلح بوده است.»
سوین همچنین از احتمال مطرح شدن اسامی جدید از میان فعالان روسی حقوق بشر سخن به میان آورد. او گفت که اگر روسیه بخواهد حمله‌ی تروریستی ۲۴ ژانویه را که در آن ۳۵ نفر کشته شدند با دور جدیدی از فشار بر فعالان حقوق بشر در قفقاز پاسخ بدهد، از میان آن فعالان طبیعتاَ کسی در میان کاندیداهای نوبل صلح جای خواهد گرفت.
این کارشناس امور نوبل صلح همچنین انتخاب یکی از دو زن کاندیدای سال گذشته را که اگرچه از کاندیداهای محبوب محسوب می‌شدند اما برنده‌ی نهایی نشدند، دور از ذهن نمی‌داند: «با توجه به این‌که سال‌هاست برنده‌ی نوبل صلح زن نبوده است، احتمال دارد که سونتلانا گانوشکینا، فعال حقوق بشر روس، و یا سیما ثمر از افغانستان برنده شود.»
برنده‌ی نوبل صلح ۲۰۱۰، لیو شیائوبو از چین بود. شیائوبو استاد ادبیات و نویسنده‌ی چینی است که به اتهام تلاش برای "تضعیف نظام" در چین به ۱۱ سال زندان محکوم شده است. دولت چین لیو شیائوبو را جنایتکار خوانده و از اهدای جایزه به وی انتقاد کرده بود.
مریم میرزا