دکتر آراز محمد سارلی، استاد دانشگاه، صاحب انتشاراتی «فراغی» و مدیر مسئول فصلنامه «فراغی» است در گفت‌وگویی با دویچه وله از کم و کیف برگزاری مراسم سخن می‌گوید.

دویچه وله : در ایران و ترکمنستان کنگره بین المللی "تبیین اندیشه‌های شاعر ترکمن مختومقلی فراغی" برگزار شد و الآن برای دومین بار در ایران برگزار می شود. خواهش می‌کنم در خصوص محتوی و اهمیت این کنگره کوتاه به ما توضیح دهید!

دکتر آراز محمد سارلی: برگزاری تبیین اندیشه های مختومقلی فراغی ، ما فکر می کنیم که می تواند برای شناخت و بازشناسی افکار مختومقلی در ایران بویژه برای هموطنان غیر ترکمن ما خیلی موثر و مفید باشد. ضمن اینکه مشارکت اندیشمندان از کشور های مختلف همچون ترکیه، ازبکستان، تاجیکستان و ترکمنستان می تواند جهانی شمولی افکار بلند مختومقلی را به اثبات برساند.

کنگره بین‌المللی مختومقلی در ترکمنستان هم برگزار شد و اکنون قرار است در ایران برگزار شود. آیا این دو کنگره با هم تفاوتی دارند؟

من فکر می کنم که تفاوت ماهوی ندارند و ماهیتا هر دو کنفرانس در خدمت اشاعه اندیشه های مختومقلی فراغی هست. ممکن است تفاوت هائی به نگاه و اندیشه ها و افکار شاعر باشد یعنی در ترکمنستان بخشی از اندیشه های مختومقلی برجسته بشود و در ایران هم بخش های دیگر از این اندیشه ها برجسته شود. فی المطلوب جمع کردن این دوتا خیلی جالب تر باشد، زیرا هر دو در خدمت اشاعه فکر، اندیشه مختومقلی و نهایتا معرفی ترکمن ها در سطح بین المللی خواهد بود.

اولين کنگره بين المللي مختومقلي فراغي چه نتايج و ثمره اي داشته؟

نتایج کنگره اول مختومقلی در سطح ایران شناخت مردم ایران نسبت به قوم ترکمن و فرهیختگان ترکمن بوده که آنها شخصیت های بزرگی چون مختومقلی فراغی، دولت محمد آزادی را دارند.

جالب توجه است یکی از مهمانان شرکت کننده در کنگره ترکمنستان وقتی من در عشق آباد با وی صحبت می کردم، می گفت که افکار مختومقلی به زبان فارسی دارد شایع می شود و این یک موفقیت بزرگی برای قوم ترکمن است.

کلا این شاعر در بین ایرانیان شناخته شده هست؟ نقش این شاعر را شما در ادبیات ایران چگونه ارزیابی می کنید و بنظر شما مختومقلی فراغی در ادبیات ایران چه جایگاهی دارد؟

این یک مقوله جدیدی هست. به هر حال علاقمندان مختومقلی در دهه های اخیر به این مسئله پرداخته اند و کوشیدند که مختومقلی را در سطح مجموعه ایران ببینند. در ادبیات و تاریخ ادبیات ایران و در واقع جایگاه او در تاریخ ادبیات ایران و تدریس آن را در دانشگاههای ایران ببینند. اساس این خواسته ای بود که ما داشتیم درباره مختومقلی و جایگاه او در مجمع علمی بهای بیشتری داده شود و این کنگره می تواند در این راستا خیلی مفید باشد که ما بتوانیم در سال های آتی اشعار مختومقلی را در کتاب های تحصیلی هم داشته باشیم.

با توجه به سفر امروز محمود احمدی نژاد به استان گلستان، آيا آقاي احمدي نژاد در برنامه هاي مراسم بزرگداشت مختومقلي فراغي حضور خواهد داشت؟

من البته در جریان برنامه های آقای احمدی نژاد نیستم که آیا مدت سفر ایشان اینقدر طول خواهد کشید که مثلا شنبه در این کنگره شرکت بکند و یا در مراسم آق توقای که جمعه برگزار می شود مشارکت داشته باشند یا خیر؟

ولی فکر می کنم که جزو برنامه های وزیر فرهنگ ارشاد اسلامی باشد که در این مراسم بتواند شرکت بکند.

در ترکمن صحرا بنيادی بنام بنياد مختومقلي فراغي بصورت رسمي ثبت و فعاليت مي کند، چرا برگزاري کنگره به چنين موسساتي واگذار نمي شود، تا بصورت علمي تر و تخصصي تر برگزار شود؟

بنظر می آید که منافاتی ندارد که این کنگره به این شکل که الآن دارد برگزار می شود به بنیادها و مجامع خصوصی واگذار شود، یعنی اینها در ردیف هم هستند. برای همین هم این یک گزینه ای است که می توان روی آن فکر کرد که اساسا برگزاری مراسم مختومقلی را به این بنیادها واگذار کرد. چرا که الآن هم در ترکمنصحرا اشخاص و گروههای مختلف حتی مبادرت به مراسم تجلیل از مختومقلی می کنند و این کار در همه ترکمنصحرا قابل مشاهده هست و فکر می کنم جمع کردن این دوتا امکانپذیر باشد. کمااینکه همکاری خوبی فی مابین کسانیکه در امور مختومقلی فعالیت می کنند و کسانیکه متولی کنگره هستند فکر می کنم وجود دارد و همکاری و تعاون خوبی بین آنها هست.