فیلیپ هموند، وزیر دفاع بریتانیا، روز پنجشنبه (۵ ژانویه/ ۱۵ دی) با لئون پانتا، همتای آمریکایی خود در پنتاگون دیدار کرد. وی پس از آن هم در یک اتاق فکر در واشنگتن سخنرانی کرد و به پرسش حاضران پاسخ داد. بستن تنگه‌ی هرمز و برنامه‌ی هسته‌ای ایران از موضوعات سخنان فیلیپ هموند بودند.

وزیر دفاع بریتانیا هر اقدامی برای بستن آبراه هرمز را «غیرقانونی و ناموفق» خواند و تأکید کرد که حضور نیروی دریایی ایالات متحده و بریتانیا در خلیج فارس تأمین‌کننده‌ی امنیت تنگه هرمز است. او اطمینان داد که هم نیروهای ایالات متحده و هم نیروهای بریتانیا پاسخی «بسیار سنجیده» به هرگونه تحریک از سوی جمهوری اسلامی می‌دهند تا «از وخامت ناخواسته‌ی اوضاع» پیش‌گیری شود: «آنچه ما نمی‌توانیم مسئولیت‌اش را بپذیریم این است که آیا طرف دیگر برنامه‌ای برای بحرانی‌شدن شرایط دارد».

غرب در حال گسترش دامنه‌ی تحریم‌های اقتصادی خود علیه صادرات نفت ایران است تا در سیاست‌های هسته‌ای جمهوری اسلامی تغییر ایجاد کند. معاون اول رئیس جمهور ایران ششم دی‌ماه (۲۷ دسامبر) در سومین همایش بین‌المللی "ارتقا توان داخلی" هشدار داده بود: «اگر بنا باشد نفت ایران را تحریم کنند یک قطره نفت از تنگه هرمز عبور نخواهد کرد». ارتش جمهوری اسلامی هم همزمان با این تهدیدها رزمایش ده روزه‌ی "ولایت ۹۰" را در آب‌های خلیج فارس برگزار کرد و از "آزمایش چند موشک جدید" خبر داد.

پرویز سروری، رئیس کمیته امنیت داخلی مجلس شورای اسلامی، در آذرماه از برگزاری این مانور خبر داده و افزوده بود که تمرین برای بستن تنگه هرمز، بخشی از مانور برنامه‌‌ریزی شده نیروی دریایی ایران خواهد بود. البته محمود موسوی، معاون عملیات نیروی دریایی ارتش ایران، بعدها گفت که «برای تردد از تنگه هرمز ممانعتی ایجاد نمی‌كنیم و به دنبال این مسئله نیستیم.»

واکنش‌ها به تهدید

بریتانیا پیش از این هم به تهدیدها به بستن تنگه‌ی هرمز واکنش نشان داده بود. وزارت خارجه بریتانیا این تهدیدها را ترفندی برای دور شدن از موضوع کوشش جمهوی اسلامی برای دست‌یابی به سلاح‌های هسته‌ای دانسته بود. یک سخنگوی وزارت خارجه بریتانیا هشتم دی‌ماه در لندن در این باره گفته بود: «سیاست‌مداران ایرانی از این نوع ترفندها استفاده زیادی می‌کنند، تا به موضوع اصلی برنامه‌های هسته‌ای نپردازند.»

این سخنگو در ادامه افزوده بود: «ما برای یافتن راه حلی در مورد برنامه هسته‌ای ایران دو روش در پیش گرفته‌ایم: یکی فشار به ایران و دیگری بازگذاشتن مسیر گفت‌و‌گو تا این کشور بتواند در صورت تمایل جهانیان را متقاعد کند که در برنامه‌های اتمی‌اش مقاصد نظامی را دنبال نمی‌کند.»

فرانسه نیز یک روز پیش از اظهارات سخنگوی وزارت خارجه بریتانیا از ایران خواسته بود به حقوق بین‌المللی آزادی کشتی‌رانی در تنگه هرمز احترام بگذارد. برنارد والرو، سخنگوی وزارت خارجه این کشور، تنگه هرمز را «تنگه‌ای بین‌المللی» خوانده و گفته بود که «بر اساس کنوانسیون ۱۹۸۲ سازمان ملل متحد، تمامی کشتی‌ها صرف نظر از اینکه به چه کشوری تعلق دارند از حقوق کشتی‌رانی در این تنگه برخوردار هستند.»

در این میان ناوگان پنجم نیروی دریایی ارتش آمریکا که در منطقه مستقر است اعلام کرد که اجازه اختلال در رفت و آمد کشتی‌‌ها از تنگه هرمز را نخواهد داد. این ناوگان در پاسخ کتبی خود به پرسش رویترز، «عبور آزاد کالا و خدمات در تنگه هرمز برای رفاه منطقه و جهان» حیاتی دانسته و اضافه کرده بود: «هر کس آزادی رفت و آمد کشتی‌ها در یک تنگه بین‌المللی را تهدید کند خارج از جامعه بین‌المللی شناخته شده و این اختلال تحمل نخواهد شد».

خبرگزاری "سی‌ان‌ان" از قول یک استاد دانشگاه و کارشناس ترابری دریایی نوشته بود که ایران از بستن تنگه هرمز ناتوان است و حداکثر می‌تواند ترابری دریایی در منطقه خلیج فارس را دچار مشکل کند، آن هم نه برای مدتی طولانی.

ترجیح با بالا بردن هزینه‌های جمهوری اسلامی است

وزیر دفاع بریتانیا در سخنان پنجشنبه (به وقت محلی) در واشنگتن گفت که به اعتقاد او تنها راه تغییر در سیاست‌های اتمی تهران بالابردن حداکثری هزینه‌هاست. فیلیپ هموند در سخنان خود در یک اتاق فکر افزود، بریتانیا تحریم نفت، بانک مرکزی و اقتصاد ایران را به حمله‌ی نظامی به تأسیسات اتمی این کشور ترجیح می‌دهد.

او در پاسخ به پرسشی پیرامون همین مسئله ادعا کرد: «به اعتقاد من آنها [جمهوری اسلامی] با حداکثر سرعت ممکن» به سوی ساخت سلاح اتمی پیش می‌روند. او تأکید کرد که غرب با گسترش تحریم‌ها به صادرات نفت، فعالیت‌های بانک مرکزی و اساسا اقتصاد جمهوری اسلامی به معنای عام، برای بازداشتن تهران از رسیدن به این هدف تلاش می‌کند.

سخنان هموند یک روز پس از آن ایراد می‌شوند که اعلام شد اتحادیه‌ی اروپا بر سر تحریم واردات نفت از ایران به توافق رسیده است. چند تن از دیپلمات‌های این اتحادیه روز چهارشنبه (۴ ژانویه/ ۱۴ دی) در بروکسل خبر دادند که اعضای اتحادیه اروپا درباره‌ی تحریم واردات نفتی از ایران اساسا به توافق رسیده‌اند و فقط جزئیات این تصمیم‌و نیز زمان آغاز تحریم مورد بحث است. در پی انتشار این خبر، بهای نفت اندکی افزایش یافت.

PB/JF