بسته شدن دوباره مرزهای عراق و سرگردانی زائران ایرانی
۱۴۰۱ شهریور ۱۸, جمعه
به گفته ستاد مرکزی اربعین، همه مرزهای منتهی به معابر خروجی زائران ایرانی به عراق به دلیل تقاضاهای مقامات عراقی مبنی بر کاهش تعداد زوار ایرانی تا اطلاع ثانوی بسته شده است و کلیه سفرهای اتوبوسی به عراق نیز لغو شدهاند.
تبلیغات
بنا به اعلام ستاد مرکزی اربعین، کلیه مرزهای منتهی به عراق به علت عدم آمادگی طرف عراقی در پذیرش زائران ایرانی تا اطلاع ثانوی مسدود شده است.
این ستاد، دلیل بسته شدن مرزهای عراق به روی زائران ایرانی را "نبود آمادگی و زمینهها و بسترهای طرف عراقی در سرعت عمل پذیرش زائران و نقل و انتقالات، ناکافی بودن امکانات در آن سوی مرز و همچنین کثرت جمعیت و هوای گرم" اعلام کرده است.
در همین راستا، ستاد مرکزی اربعین با اعلام اینکه که تمامی سفرهای اتوبوسی در مسیر عراق لغو شدهاند، از مسافران اربعین خواسته که برنامههای خود را تغییر دهند. این ستاد همچنین اعلام کرده که صدور گذرنامههای ویژه اربعین نیز متوقف خواهد شد.
مجید میراحمدی، رئیس ستاد مرکزی اربعین، با اشاره به آنچه که او ''خطرات جدی برای امنیت و سلامت زائران'' خوانده، اعلام کرد که این ستاد جلسهای فوقالعاده با مقامات عراقی برگزار کرده و با تجزیه و تحلیل وضعیت مرزها و در پی تقاضای مقامات عراقی مبنی بر کاهش تعداد زوار ایرانی به این جمعبندی رسیده که همه مرزهای منتهی به معابر خروجی به عراق، تا اطلاع ثانوی مسدود شود.
باز و بسته شدن مرزها در پی تحولات عراق
بسته شدن مرزها به روی زائران ایرانی اربعین موضوع تازهای نیست. روز دوشنبه هفتم شهریور و در پی آنکه مقتدی صدر با صدور بیانیهای اعلام کرد که به طور دائم از سیاست کناره خواهد گرفت و همچنین در پی بروز ناآرامیها در عراق، اعزام زائران ایرانی به عراق متوقف شد و مقامات ایرانی از توقف اعزام کاروانهای زیارتی به عراق خبر دادند.
در جریان تنشها و درگیریها در منطقه سبز بغداد، دهها نفر کشته و زخمی شدند و فرماندهی عملیات مشترک ارتش عراق در همه استانها و مناطق این کشور قانون منع تردد برقرار کرد.
ستاد اربعین در پی بروز ناآرامیها در عراق اعلام کرد که مرزهای زمینی و هوایی ایران و عراق بسته شده است و از زائران اربعین خواست تا اطلاع ثانوی از سفر به عراق خودداری کنند. پس از فروکش کردن این ناآرامیها، گزارشهای ضد و نقیضی در خصوص بازگشایی مجدد مرزها منتشر شد.
عصر روز نهم شهریور منابع عراقی از بازگشایی مرزها برای زائران خبر دادند و کمی پس از آن، مقتدی صدر در پیامی اعلام کرد که زائران ایرانی "که تعدادشان بیشتر است" به "نظم و قواعد عمومی و قوانین عراق پایبند باشند" و همچنین خواستار آن شد که امنیت کربلا به حشدالشعبی سپرده نشود.
مقامات حکومت ایران برای برگزاری مراسم راهپیمایی اربعین امسال، برنامههای گستردهای تدارک دیدهاند. رئیس ستاد مرکزی اربعین پیشبینی کرده بود که امسال حدود پنج میلیون نفر در این مراسم شرکت خواهند کرد.
این همه در حالی است که بودجههای دولتی و هزینههایی که صرف این مراسم میشود، چندان مشخص نیست.
راهپیمایی اربعین، تلاش برای قدرتنمایی جمعیت شیعه
مراسم راهپیمایی اربعین که با سقوط حکومت صدام حسین در سال ۲۰۰۳ میلادی به تدریج رونق گرفت، از سوی بسیاری از کارشناسان اغلب به عنوان یکی از اهداف سیاسی حکومت ایران برای قدرتنمایی در برابر رقبای منطقهای به خصوص عربستان سعودی و مراسم سالانه حج تفسیر میشود.
این مراسم با گذشت چند سال از سقوط حزب بعث عراق، به آئین پیادهروی چند میلیونی تبدیل شده و مقامات حکومت ایران اغلب از آن با تعاببری همچون قدرتنمایی محور مقاومت یاد میکنند. محور مقاومت اصطلاحی است که حکومت ایران در توجیه دخالتهای منطقهای خود در عراق و سوریه و یمن و سایر کشورها از آن استفاده میکند و معمولا به گروههای نظامی و شبهنظامی متحد حکومت ایران از جمله در لبنان و یمن که در برابر نفوذ عربستان سعودی صفآرایی کردهاند و یا دست به اقدامهایی علیه اسرائیل میزنند، اطلاق میشود.
اربعین؛ هم استراتژی، هم تاکتیک
زائران مراسم اربعین در حال بازگشت به ایران هستند. مراسمی که در سالهای اخیر و با صرف هزینه کلان و مدیریت "حکومتی" به یک "اَبَر رویداد" برای قدرتنمایی "شیعه" در مقابل "عربستان وهابی" تبدیل شده است.
عکس: ILNA
زائرین مراسم اربعین در حال بازگشت به ایران هستند. اربعین در لغت به معنی چهلم است و در اصطلاح به بیستم صفر ۶۱ هجری قمری، چهلمین روز کشتهشدن حسین بن علی فرزند علی بن ابی طالب و فاطمه زهرا، امام سوم شیعیان اطلاق میگردد. این مراسم در سالهای گذشته به صورت مدیریت شده به یک "اَبَر رویداد" تبدیل شده است.
عکس: ILNA
سند متقنی درباره دیرینگی و رسم و رسومی مبنی بر پیادهروی اربعین وجود ندارد. مهدیه بُد (عکس به همراه محمدحسن ایمانیخوشخو، استاد راهنما) دانشجوی دکتری گردشگری دانشگاه علم و فرهنگ در حال تدوین رساله دکترای خود در زمینه "پیادهروی اربعین" است. پایه مطالعات این پژوهش، گردشگری مذهبی است. این پیادهروی در چند سال اخیر "مد" شده است.
عکس: ISNA
محمدحسن ایمانیخوشخو، رییس دانشگاه علم و فرهنگ و استاد راهنمای رساله "پیادهروی اربعین" میگوید:«در بیشتر رویدادهای دنیا مخصوصا اَبَر رویدادها، دولتها سهم عمدهای در مدیریت جریان دارند، اما در اربعین دولتها کمترین نقش را دارند و بار اصلی بر دوش بخشهای غیر دولتی و مردمی است.»
عکس: IRNA
برخلاف این ادعا که دولتها نقشی در اربعین ندارند، در اعلامیه وزارت کشور جمهوری اسلامی آمده است:« بر اساس تقسیم کار به عمل آمده در ستاد مرکزی اربعین نهادهای متکفل از جمله؛ ستاد بازسازی عتبات، سپاه پاسداران، جمعیت هلال احمر، شهرداری تهران، تولیت آستان قدس رضوی و چندین استانداری، در مناطق مختلف حضور زائران از جمله مرز مهران به تناسب امکانات موجود ارائه شده است.»
عکس: IRNA
در سالهای اخیر هزینههای نهادهای متکفل ستاد مرکزی اربعین که شامل ستاد بازسازی عتبات، سپاه پاسداران، جمعیت هلال احمر، شهرداری تهران، تولیت آستان قدس رضوی و استانداریها هستند، بهطور کامل و شفاف اعلام نشده است.
عکس: IRNA
بسیاری از تاسیسات و امکانات از شهرهای مختلف ایران فقط به مناسبت این چند روز به عراق فرستاده شدهاند و پس از آن دوباره برچیده میشوند.
عکس: TASNIM
منتقدان میگویند این امکانات جوابگوی حضور چند میلیون نفر نیست و باید سرمایهگذاریهای زیربنایی بیشتری در این عرصه صورت گیرد.
عکس: IRNA
در کنار هزینههای مستقیم برگزاری مراسم اربعین، هزینههای غیر مستقیم و جنبی چون تبلیغات و تهیه گزارش از این مراسم نیز وجود دارند. برای نمونه تنها خبرگزاری مهر ۵۲ گزارش تصویری از این مراسم (بدون احتساب گزارش مراسم اربعین در داخل کشور) منتشر کرده است.
عکس: IRNA
مقامات حکومتی علاقه زیادی از خود نشان میدهند تا اربعین انعکاس رسانهای جهانی داشته باشد، اما تاکنون عملا به این "مراسم مذهبی" توجهی نشان داده نشده است.
عکس: IRNA
ابراهیم رئیسی، تولیت آستان قدس رضوی با اشاره به "بایکوت راهپیمایی اربعین در رسانههای غربی" میگوید رسانههای غربی و رسانه وابسته به "رژی"های برخی کشورهای منطقه هیچ اشاره به بزرگترین تجمع بشری در عراق نکردند اما مردم دنیا به خوبی میدانند که پیام مردمی که در راهپیمایی اربعین شرکت کردند، استکبار ستیزی و مقاومت در مقابل دشمنان اسلام است.
عکس: MEHR
کنترل آنچه که از عراق باقی مانده عملا در دست جمهوری اسلامی ایران است. روزنامه شرق در گفتوگویی با سردار نقدی از او میپرسد: « اگر اشکال امنیتی ندارد، بگویید چه کسانی در سپاه بدر بودند که الان در عراق مسئولیت دارند؟ نقدی پاسخ میدهد: «خیلی از مسئولان طرازاول عراق بودند. همین آقای هادی العامری، الان رئیس "بدر" است. یا آقای "ابومهدی" که رئیس "حشد الشعبی" است.»
عکس: IRNA
روزنامه شرق از سردار نقدی میپرسد از سیاسیون عراقی چه کسانی در سپاه بدر بودند؟ او در جواب میگوید:« مثلا وزیر کشور عراق، مسئول نیروی انسانی لشکر ما بود. الان نمیدانم، جابهجا میشوند. بیشتر استانداران عراق پس از خروج آمریکاییها، حدود ٩ نفر از آنها، از کادر ما بودند. الان هم چند تا از وزيران و مقامات هم از کادرهای سابق ما هستند.»
عکس: TASNIM
قدرتنمایی چند میلیونی شیعیان که از ایران، عراق، بحرین، سوریه، لبنان، آذربایجان، افغانستان، پاکستان و حتی کشورهای آفریقایی برای شرکت در مراسم اربعین خود را به کربلا رساندهاند در واقع به نوعی قدرتنمایی و صفبندی در مقابل عربستان و متحدان آن است.
عکس: IRNA
به گفته تحلیلگران، عراق و سوریه در حفظ "عمق استراتژیک" جمهوری اسلامی ایران که جنوب لبنان و شیعیان حزبالله در این کشور است، از جایگاه ویژهای برخوردار هستند.
عکس: Irna
بررسی و مقایسه تصاویر سالهای گذشته زائران نشان میدهد که هر سال بر حجم وسائل و چمدانهای آنها به هنگام بازگشت افزوده شده است. اجناس وارداتی موسوم به "چمدانی" از "شهر مقدس کربلا" طرفداران خاص خود را دارد.