بشار اسد، رئیس‌جمهور فراری سوریه روز دوشنبه ۱۶ دسامبر ۲۰۲۴ (۲۶ آذر ۱۴۰۴) در نخستین اظهارات خود پس از سقوط دمشق و برکناری‌اش توسط شورشیان، اعلام کرد که تنها پس از سقوط پایتخت سوریه، از این کشور خارج شده است. او در بیانیه‌ای، رهبران جدید کشور را "تروریست" خواند.

یک ائتلاف شورشی به رهبری اسلام‌گرایان، از ۲۷ نوامبر حمله‌ای برق‌آسا را از پایگاه خود در شمال غرب سوریه آغاز کرد و به سرعت شهرهای مهم را از کنترل دولت خارج و در ۸ دسامبر (۱۸ آذرماه) پایتخت را تصرف کرد.

اینترنت بدون سانسور با سایفون دویچه‌ وله

به گزارش خبرگزاری فرانسه، اسد در بیانیه‌ای که در کانال تلگرامی دفتر ریاست‌جمهوری برکنار شده منتشر شد، گفت: «خروج من از سوریه نه برنامه‌ریزی شده بود و نه در ساعات پایانی نبردها، همان‌طور که برخی ادعا کرده‌اند، رخ داد.»

در حالی که بشار اسد ادعا می‌کند، خروج او "برنامه‌ریزی‌شده نبود"، اما پیش از خروج او از کشور، بر اساس گزارش‌های منتشرشده، همسر و فرزندانش پیشاپیش به مسکو منتقل شده بودند.

او افزود: «من تا ساعات اولیه روز یکشنبه، ۸ دسامبر، در دمشق باقی ماندم و به وظایف خود عمل می‌کردم.»

بیشتر بخوانید: وزیر خارجه ترکیه: امیدواریم ایران از تحولات سوریه درس بگیرد

اسد در بیانیه خود می‌افزاید: «زمانی که نیروهای تروریستی به دمشق نفوذ کردند، من با هماهنگی با متحدان روسی‌مان به لاذقیه رفتم تا بر عملیات‌ نظامی نظارت داشته باشم.» او تأیید کرد که صبح همان روز به پایگاه حمیمیم رسیده است.

در این بیانیه آمده است: «با وخامت مداوم وضعیت میدانی در منطقه، خود پایگاه نظامی روسیه نیز تحت حملات فشرده پهپادی قرار گرفت و مسکو درخواست کرد که فرماندهی پایگاه، ترتیب خروج فوری به روسیه را در شب ۸ دسامبر بدهد.»

نزدیک‌ترین افراد اسد از خروج او اطلاع نداشتند

پنج مقام سابق پیش‌تر به خبرگزاری فرانسه گفته بودند که ساعاتی پیش از آنکه نیروهای شورشی دمشق را تصرف و دولت اسد را سرنگون کنند، رئیس‌جمهور سابق سوریه از کشور خارج شده بود.

به گزارش رویترز، طبق گفته یکی از دستیاران نزدیک به اسد، او به مدیر دفتر ریاست‌جمهوری خود گفت که پس از پایان کار در روز شنبه به خانه خواهد رفت، اما به جای آن به فرودگاه رفت.

همچنین، او با مشاور رسانه‌ای خود، بثینه شعبان، تماس گرفت و درخواست کرد، به کاخ ریاست جمهوری بیاید تا یک سخنرانی برایش بنویسد. اما هنگامی که او به کاخ رسید، هیچ‌کس آنجا نبود.

ندیم حوری، مدیر اجرایی اندیشکده منطقه‌ای "ابتکار اصلاحات عربی" می‌گوید: «اسد حتی آخرین ایستادگی را هم انجام نداد. او حتی نیروهای خودش را گرد هم نیاورد. او طرفدارانش را به سرنوشت خودشان واگذار کرد.»

رویترز می‌گوید، نتوانسته با اسد در مسکو، جایی که به او پناهندگی سیاسی داده شده، تماس بگیرد. مصاحبه این خبرگزاری با ۱۴ نفر که از روزها و ساعات پایانی حکومت او مطلع بودند، تصویری از یک رهبر ارائه می‌دهد که در تلاش برای یافتن حمایت خارجی برای تمدید حکومت ۲۴ ساله‌اش بود و سپس با استفاده از فریب و پنهان‌کاری، طرح فرار خود از سوریه را در ساعات اولیه صبح روز یکشنبه ۸ دسامبر عملی کرد.

بیشتر بخوانید: مجموعه مطالب درباره تحولات سوریه

بشار اسد در بیانیه خود می‌گوید: «وقتی کشور به دست تروریسم می‌افتد و توانایی ایفای نقش مؤثر از بین می‌رود، هر موقعیتی بی‌هدف می‌شود.»

او همچنین گفت: «در هیچ مرحله‌ای از این وقایع به استعفا یا پناهندگی فکر نکردم و هیچ فرد یا گروهی چنین پیشنهادی به من نداد. تنها راه موجود، ادامه مبارزه با یورش تروریستی بود.»

رویترز به نقل از سه تن از دستیاران بشار اسد می‌نویسد، او حتی برادر کوچکترش، ماهر، فرمانده یگان نخبه چهارم زرهی ارتش، را از طرح خروج خود مطلع نکرده بود. یکی از این افراد گفت، ماهر با هلیکوپتر به عراق و سپس به روسیه پرواز کرد.

به گفته یک دستیار سوری و یک مقام امنیتی لبنانی، پسرخاله‌های مادری اسد، ایهاب و ایاد مخلوف، نیز در حالی که دمشق به دست شورشیان سقوط کرد، جا ماندند. به گفته این منابع، این دو تلاش کردند با خودرو به لبنان فرار کنند، اما در مسیر توسط شورشیان کمین خوردند. شورشیان ایهاب را به ضرب گلوله کشتند و ایاد را زخمی کردند.

رویترز می‌نویسد، هیچ تأیید رسمی از مرگ وجود ندارد و این خبرگزاری نتوانسته این حادثه را به طور مستقل تأیید کند.

خانواده اسد در فرودگاه مسکو منتظر او بودند

به گزارش رویترز به نقل از دو دیپلمات منطقه‌ای، خود اسد در روز یکشنبه، ۸ دسامبر، از دمشق با هواپیما فرار کرد. او با رادار خاموش پرواز کرد و فرستنده هواپیما خاموش بود، در حالی که شورشیان در حال تصرف پایتخت بودند. این خروج دراماتیک به حکومت ۲۴ ساله او و نیم‌قرن قدرت بی‌وقفه خانواده‌اش پایان داد و جنگ داخلی ۱۳ ساله را به طور ناگهانی متوقف کرد.

او به پایگاه هوایی حمیمیم روسیه در شهر ساحلی لاذقیه سوریه پرواز کرد و از آنجا به مسکو رفت.

به گفته سه تن از دستیاران نزدیک پیشین و یک مقام ارشد منطقه‌ای، خانواده نزدیک اسد، همسرش اسماء و سه فرزندشان، قبلاً در پایتخت روسیه منتظر او بودند.

بیشتر بخوانید: نگرانی در جمهوری اسلامی؛ امکان "غافلگیری" و "درس تلخ سوریه"

اسد که مدت‌ها مخالفان حکومت خود را "تروریست" می‌نامید، در بیانیه خود گفت که هیئت تحریر شام (HTS)، گروهی که به سرنگونی او کمک کرد، نیز از سوی ایالات متحده و سایر دولت‌های غربی به عنوان یک سازمان تروریستی شناخته شده است.

هیئت تحریر شام که ریشه در یکی از شاخه‌های سابق القاعده در سوریه دارد، در سال ۲۰۱۶ از این گروه جدا شد و تلاش کرده است تا چهره‌ای معتدل‌تر از خود نشان دهد.

در روزهای اخیر، ایالات متحده و بریتانیا ارتباطاتی با این گروه برقرار کرده‌اند.

جولانی: کشورها فراریان وابسته به رژیم اسد را تحویل دهند

ابومحمد جولانی، رهبر هیئت تحریر شام، از دیگر کشورها خواست، فراریان وابسته به رژیم بشار اسد را تحویل دهند. او گفت: «ما کسانی را که فرار کرده‌اند در سوریه تعقیب خواهیم کرد.»

این رهبر مخالفان سوریه اعلام کرد، افرادی که در شکنجه و کشتار زندانیان در زمان حکومت بشار اسد دست داشته‌اند، در دولت جدید عفو نخواهند شد.

دویچه وله فارسی را در اینستاگرام دنبال کنید

جولانی که چهره اصلی نیروهای حاکم بر سوریه است در بیانیه‌ای در کانال تلگرام تحریر شام نوشت که این افراد در سوریه تحت تعقیب قرار خواهند گرفت و مجازات خواهند شد.

روسیه اسد را تحویل نخواهد داد

سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه چند روز پیش در گفت‌وگو با شبکه آمریکایی "ان‌بی‌سی نیوز" در پاسخ به پرسشی در مورد استراداد بشار اسد به دیوان کیفری بین‌المللی لاهه، گفت: «روسیه عضو کنوانسیون تأسیس دادگاه کیفری بین المللی نیست».

او بدین گونه استرداد بشار اسد را منتفی دانست.