روابط تجاری ایران و چین با چالش‌های فراوانی روبروست. این کشور در دوران ریاست جمهوری محمود احمدی‌نژاد از جایگاه پنجم کشورهای صادرکننده کالا به ایران به مکان دوم ارتقاء یافت.

این جایگاه با روی کار آمدن دولت حسن روحانی به خطر افتاده و با بدقولی‌های چین در تکمیل برخی پروژه‌ها، از جمله در پارس جنوبی، و تامین اعتبار مالی برای پروژه‌های عمرانی و صنعتی ایران متزلزل‌تر از پیش شده است.

خبرگزاری مهر دوشنبه (۲۹ مهر/ ۲۱ اکتبر) در گزارشی با اشاره به توافق نفتی- مالی میان ایران و چین نوشت، در این موافقت‌نامه مقرر شد "به ازای هر یک دلار پول نفت ایران که در بانک‌های چین ذخیره می‌شود، بانک‌های این کشور آسیایی معادل سه دلار فاینانس برای پروژه‌های مختلف عمرانی و صنعتی ایران با اولویت صنایع نفت، گاز و پتروشیمی اختصاص دهند."

صنایع پتروشیمی ایران معطل اعتبار چین

در پی شدت گرفتن تحریم‌های یک‌جانبه آمریکا و اتحادیه اروپا علیه جمهوری اسلامی مبادلات بانکی و تجاری ایران با مشکلات زیادی روبرو شد که یکی از آنها عدم امکان انتقال ارز حاصل از فروش نفت به کشور است.

در سال‌های اخیر درآمد حاصل از فروش نفت به چین که در حال حاضر روزانه ۴۲۰ هزار بشکه برآورد می‌شود در بانک‌های این کشور نگهداری، یا به مصرف واردات کالای چینی می‌رسد.

رستم قاسمی وزیر پیشین نفت اسفند ماه ۱۳۹۰ با اشاره به توافق مالی میان ایران و چین گفت: «بر اساس آخرین توافق انجام شده، سرمایه‌گذاران این کشور آسیایی برای تامین منابع مالی و گشایش خط اعتباری برای ۲۰ طرح پتروشیمی ایران اعلام آمادگی کرده‌اند.»

به گزارش خبرگزاری مهر، با گذشت نزدیک به دو سال از این توافق هنوز خط اعتباری هیچ یک از طرح‌های جدید پتروشیمی توسط بانک‌های چینی گشایش نیافته و "عملا توسعه ۲۰ طرح عظیم پتروشیمی ایران به دلیل نامشخص بودن وضعیت اختصاص فاینانس متوقف شده و یا پیشرفت اجرایی لاک‌پشتی دارد."

"کالای بنجل چینی" در ازای نفت

اسدالله عسگراولادی، رئیس اتاق مشترک ایران و چین بلوکه شدن پول‌های نفت ایران در چین را رد می‌کند و به روزنامه آرمان می‌گوید: «هیچ وقت پولی در چین بلوکه نشده است. پول ایران از محل نفت در آنجا سپرده است که این قرارداد در دوران دولت نهم بسته شده و قرارداد بدی بود که در مقابل این پول کالا بخریم.»

به گفته‌ی عسگراولادی چین با اختصاص بخشی از این پول برای خرید کالا از کشورهایی چون کره و ژاپن هم مخالفت می‌کند و ایران مجبور است با درآمدهای نفتی خود تنها کالای چینی وارد کند.

حسن روحانی در جریان مبارزات انتخاباتی بارها کاهش بیکاری، رونق تولید و کم کردن واردات را از برنامه‌های اصلی خود عنوان کرد و وعده داد با افزایش تولید داخلی ناچار به واردات "کالاهای بنجل چینی" نباشیم.

نیاز ایران به بازار چین

به نوشته آرمان، عسگراولادی می‌گوید در دیداری که چند هفته پیش همراه رئیس دفتر رئیس جمهور و وزیر صنعت، معدن و تجارت با رئیس اتاق ‌بازرگانی چین داشته‌اند به او "اخطار تلویحی دوستانه" داده‌اند که رفتار بهتری با ایران داشته باشند زیرا با بهبود احتمالی رابطه ایران با غرب "جایگاه شما کوچک می‌شود."

ایران نه تنها برای فروش نفت خود به بازار چین وابسته است، که این کشور نخستین مقصد صادرات غیرنفتی (با احتساب محصولات پتروشیمی و میعانات گازی) جمهوری اسلامی در شش ماه نخست سال ۹۲ بوده است.

حدود یک ششم از کل درآمد صادرات غیر نفتی نیمه‌ی نخست امسال از تجارت با چین حاصل شده و ایران با توجه به کاهش ۱۳ درصدی صادراتش نسبت به زمان مشابه در سال ۹۱ نمی‌تواند به سادگی از این بازار چشم بپوشد.