بلینکن: فرصت ایران برای مذاکرات برجام رو به پایان است
۱۴۰۰ مهر ۹, جمعه
آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا درباره طولانی شدن مذاکرات احیای برجام هشدار داد و گفت، "توپ برجام در زمین ایران است" و فرصت پایان می‌یابد. تا کنون برای از سرگیری مذاکرات برجام در وین تاریخ مشخصی تعیین نشده است.
آنتونی بلینکن ، وزیر امور خارجه ایالات متحده روز پنجشنبه ۸ مهر (۲۹ سپتامبر) هشدار داد، "زمان بازگشت جمهوری اسلامی به توافق هسته‌ای رو به پایان است، مسئولیت‌ها بر دوش ایران قرار گرفته و توپ برجام اکنون در زمین ایران است".
بلینکن در حاشیه مذاکرات تجاری آمریکا و اتحادیه اروپا در پیتسبورگ پنسیلوانیا به خبرنگاران گفت، جو بایدن، رئیس جمهور آمریکا مایل است ایالات متحده را به توافقنامه ۲۰۱۵ بازگرداند که در آن ایران در ازای وعده‌های اقتصادی، فعالیت‌های هسته‌ای خود را به شدت کاهش داد.
دونالد ترامپ، رئیس جمهور سابق آمریکا در پی خروج یک‌طرفه از برجام تحریم‌های گسترده‌ای را علیه جمهوری اسلامی وضع کرد.
ایران نیز گام به گام از تعهدات برجامی خود خارج شد. به‌کارگیری سانتریفیوژهای پیشرفته‌‌تر و افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده را می‌توان در این راستا برشمرد.
ایران می‌خواهد تحریم‌ها لغو شوند اما دولت آمریکا خواستار به جا آوردن تعهدات برجامی جمهوری اسلامی شده است.
بلینکن به خبرنگاران گفت، بازگشت به شرایط برجام در بعضی موارد برای بهره‌بردن از مزایای توافق به دلیل پیشرفت و توسعه برنامه هسته‌ای ایران کافی نخواهد بود.
این نخستین بار نیست که وزیر خارجه آمریکا درباره به تاخیر افتادن مذاکرات برجام و توسعه برنامه هسته‌ای ایران و تبدیل شدن آن به یک "مانع غیرقابل حل" هشدار داده است.
تروئیکای اروپایی (بریتانیا، فرانسه و آلمان)، آمریکا و حتی مقام‌های چین و روسیه نیز از به تاخیر افتادن مذاکرات احیای برجام در وین انتقاد کرده‌اند.
بلینکن تاکید کرد که دولت بایدن ماه‌هاست با حسن نیت در مذاکرات غیرمستقیم در وین با ایران در مورد بازگشت به تعهدات برجامی شرکت کرده است، اما فرصت بازگشت به برجام نامحدود نیست.
گفت‌وگوهای وین که به مذاکرات "احیای برجام" موسوم است، از اواخر دولت حسن روحانی متوقف شده و با وجود روی کار آمدن ابراهیم رئیسی هنوز از سر گرفته نشده است.
تاریخ از سرگیری مذاکره احیای برجام تعیین نشده
مقامات جمهوری اسلامی اعلام کرده‌اند که به گفت‌وگوها بازخواهند گشت. ابراهیم رئیسی اخیرا گفته بود که جمهوری اسلامی "به دنبال مذاکرات نتیجه‌محور و رفع تحریم‌هاست".
با این‌حال هنوز تاریخی برای از سرگیری مذاکرات احیای برجام در وین تعیین نشده است.
بلینکن خاطرنشان کرد که نمی‌تواند برای خروج احتمالی آمریکا از روند مذاکرات تاریخ مشخصی را تعیین کند اما به صراحت می‌تواند بگوید که این رسیدن به این نقطه پیوسته نزدیک‌تر می‌شود.
طولانی شدن زمان بازگشت به مذاکرات وین نگرانی‌های کشورهای غربی را تشدید کرده، چرا که ایران با به تاخیر انداختن تاریخ مذاکرات هم‌زمان فعالیت‌های هسته‌ای خود را نیز شدت بخشیده است.
جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در یک نشست خبری در دوحه روز پنچ‌شنبه ۲۹ سپتامبر (۸ مهر) گفت مذاکرات اتمی با ایران در چارچوب "زمانی قابل‌قبول" آغاز خواهد شد.
مقامات ایرانی درباره زمان از سرگیری مذاکرات احیای برجام، پاسخ‌های مبهمی می‌دهند و تاریخی را برای این مذاکرات تعیین نمی‌کنند.
"ما حتی یک دقیقه را برای بازگشت به وین تلف نمی‌کنیم"
سعید خطیب زاده ، سخنگوی وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی در مصاحبه با روزنامه لوموند فرانسه گفته است، دولت رئیسی در چند هفته آینده در مورد زمان بازگشت به گفت‌وگوها تصمیم خواهد گرفت.
از افزود: «گمان می‌کنم، ظرف چند هفته ما در موقعیتی قرار داریم که با دوستان خود در اروپا قرار ملاقات بگذاریم و ما حتی یک دقیقه را برای بازگشت به وین تلف نمی‌کنیم.»
سخنگوی وزارت امور خارجه ایران به لوموند گفته است دولت جدید ایران سریع‌تر از آنچه که دولت جو بایدن پس از روی کار آمدن در آمریکا انجام داد به میز مذاکرات برمی گردد.
مذاکرات احیای برجام در وین در ۶ آوریل ۷۷ روز پس از روی کار آمدن جو بایدن در ۲۰ ژانویه از سر گرفته شد. اکنون ۵۰ روز از روی کار آمدن دولت جدید ایران می‌گذرد.
خروج از برجام و معاملاتی که دود می‌شوند
با امضای دونالد ترامپ، آمریکا از برجام خارج شد. سال گذشته شرکت‌های آلمانی ۵/ ۳ میلیارد یورو به ایران و ۱۱۱ میلیارد یورو به آمریکا صادر کردند. معاملاتی که با خروج آمریکا از برجام به خطر افتاده‌اند در این گزارش تصویری:
عکس: Reuters/J. Ernst
با این امضای دونالد ترامپ، دولت آمریکا نه تنها از توافقنامه اتمی "برجام" خارج شده، بلکه می‌خواهد تحریم‌های اقتصادی علیه جمهوری اسلامی را نیز بار دیگر از سر گیرد. بدین ترتیب هر شرکتی که با آمریکا و با دلار در سطح جهانی معامله می‌کند در صورتی که با ایران معامله کند، می‌تواند مشمول جریمه سنگینی بشود.
عکس: Reuters/J. Ernst
بسیاری از شرکت‌ها و بخصوص بانک‌ها معنی نقض تحریم‌ها را بخوبی می‌دانند. کومرتس بانک آلمان در سال ۲۰۱۴ مجبور به پرداخت یک میلیارد و پانصد میلیون دلار و گروه "بی ان پی پاریبا" فرانسوی حتی ۹ میلیارد دلار جریمه پرداخت کرد.
عکس: picture-alliance/dpa
به گزارش اتاق بازرگانی آلمان، ده هزار شرکت آلمانی با ایران رابطه تجاری دارند و ۱۲۰ شرکت این کشور حتی با نیروی کار خود در ایران حضور دارند. آلمان در سال گذشته ۳ و نیم میلیارد یورو به ایران صادرات داشته درحالیکه ارزش صادرات آن به آمریکا بالغ بر ۱۱۱ میلیارد یورو بوده است.
عکس: picture-alliance/dpa/F. Motahari
ایرباس بزرگترین بازنده خروج آمریکا از برجام است. در ژانویه سال ۲۰۱۷ ایران سفارش خرید یکصد فروند هواپیمای ایرباس را به ارزش ۲۳ میلیارد یورو داد. سه فروند هواپیما به ایران تحویل داده شد و حالا آمریکا اجازه صادرات این هواپیما به ایران را لغو کرده است. کمپانی اروپایی ایرباس بخشی از تولیدات خود را در آمریکا تامین می‌کند.
عکس: FARS
کمپانی آمریکایی بوئینگ دو قرارداد با شرکت‌های ایرانی آسمان برای فروش ۳۰ عدد هواپیما به ارزش ۳ میلیارد دلار و نیز قرارداد فروش ۸۰ فروند هواپیما با شرکت ایران ایر به ارزش ۱۶ میلیارد دلار امضا کرد. این سفارش‌ها هیچگاه در تولید لحاظ نشدند و حالا هم دنیس مویلنبرگ، مدیریت بوئینگ، اعلام کرده است که "ما پیرو سیاست دولت آمریکا هستیم".
عکس: picture-alliance/dpa/Stringer
تاریخ اولین حضور زیمنس در ایران به کشیدن خط تلگراف لندن – بمبئی در ۱۵۰ سال پیش برمی‌گردد. جو کایزر، مدیر کمپانی زیمنس، از نخستین مدیران آلمانی بود که در آغاز سال ۲۰۱۶ به ایران سفر کرد و قراردادهای میلیاردی فروش توربین‌های گازی و مدرنیزه کردن قطارهای ایران را به امضا رساند.
عکس: picture-alliance/dpa/T. Hase
کمپانی هنکل هیچگاه از بازار ایران خارج نشد و به همین دلیل جایگاه قدرتمندی در صنایع تولید شوینده و چسب دارد. "کاسپار رورستد"، مدیر پیشین این کمپانی، در سال ۲۰۱۵ و قبل از "برچیده شده تحریم‌ها" گفته بود: «فروش میلیونی ما در بازار ایران (سه رقم دارد) و به افزایش آن هم خوشبین هستیم.» این کمپانی سال گذشته ۲۰ میلیارد یورو فروش داشته که یک درصد آن از بازار ایران است.
عکس: picture-alliance/dpa/M. Hitij
کمپانی دایملر، ایران خودرو و ماموت در ماه دسامبر سال ۲۰۱۷ قرارداد طولانی مدت تولید کامیون در ایران را به امضا رساندند. دایملر آلمان در سال ۲۰۱۰ سهم خود را در خودروسازی ایران واگذار کرده بود.
عکس: MEHR
کمپانی خودروسازی فولکس واگن هم تصمیم داشت از اواسط سال ۲۰۱۷ میلادی با کمک ایران خودرو و ماموت با مدل‌های تیگوان و پاسات وارد بازار ایران شود. این خودروها در نمایشگاه بین‌المللی خودرو تهران در سال گذشته نیز عرضه شدند.
عکس: jamejamonline
بازار خودروی ایران بصورت "سنتی" در دست صنایع خودروسازی فرانسه است. این صنایع از آنجایی که با آمریکا رابطه‌ای ندارند، دستشان برای سرمایه‌گذاری در ایران بازتر است. کمپانی "PSA" در سال ۲۰۱۶ قرارداد همکاری برای تولید سه مدل پژو را در سال ۲۰۱۶ با ایران خودرو به امضا رساند. این سرمایه‌گذاری ۴۰۰ میلیون یورویی هنوز به نتیجه و سودی نرسیده و طرف ایرانی هم توان مالی ندارد.
عکس: Tasnim
خودروساز فرانسوی رنو در سال ۲۰۱۷ اعلام کرد یک سرمایه‌گذاری بزرگ به همراه خط تولید در ایران خواهد داشت. کارلوس غُصن (یا به فرانسوی گون- Carlos Ghosn) مدیر اجرایی شرکت‌های خودروسازی رنو در آن زمان گفته بود که "بازار ایران دارای پتانسیل بی‌نظیری است".
عکس: IRNA
بازار و صنایع نفت و گاز ایران یکی از بازارهای جالب توجه برای شرکت‌های بین‌المللی است. شرکت ایتالیایی "سایپم" (Saipem) که در عرصه تولید خط لوله و پایانه‌های نفت و گاز فعال است قرادادی به مبلغ ۳ میلیارد و پانصد میلیون یورو با ایران امضا کرده است.
عکس: Mehr
رئیس کمپانی نفتی اِنی (Eni)، کلادیو دسکالزی هم جزو اولین مدیرانی بود که با پایان تحریم‌ها راهی تهران شد. دو طرف تمایل به همکاری داشتند اما قراردادها در حد "مطالعات برای توسعه میدان کیش و فاز سوم میدان دارخوین" باقی ماند. از سوی دیگر انی از ایران طلبکار است که به دلیل تحریم‌ها امکان پرداخت بدهی برای ایران وجود نداشت.
عکس: picture-alliance/AP Photo/A. Medichini
برخلاف کمپانی ایتالیایی انی، کمپانی بریتانیایی – هلندی "شل" سال‌ها به دلیل تحریم‌ها راهی را پیدا نمی‌کرد تا بتواند بدهی دو میلیارد دلاری خود به ایران را پرداخت کند. کمپانی نفتی شل سفارش جدید دیگر به ایران نداده و قراردادهای جدید هم در حد "مطالعه برای توسعه میادین آزادگان جنوبی، یادآوران و کیش" است.
عکس: FARS
کمپانی فرانسوی توتال اعلام کرد که پنج میلیارد دلار در میدان پارس جنوبی سرمایه‌گذاری می‌کند. دولت آمریکا در مورد این سرمایه‌گذاری "استثنا" قائل شد و اجازه آن را صادر کرد. حال امکان دارد با تحریم‌های جدید این اجازه هم لغو شود. پاتریک پویان، مدیرعامل توتال، در ماه مارس ابراز امیدواری کرد تا اجازه آمریکا به‌قوت خود باقی بماند. او گفت در غیر این صورت ما بار دیگر برای دریافت اجازه تلاش خواهیم کرد.
