بلینکن: چین در بلندمدت بزرگترین چالش نظم جهانی است
۱۴۰۱ خرداد ۶, جمعه
وزیر خارجه آمریکا می‌گوید، با وجود حمله روسیه به اوکراین، چین برای موقعیت ایالات متحده بزرگترین تهدید ارزیابی می‌شود. بلینکن در عین حال تاکید کرد که آمریکا در پی مناقشه با چین یا راه اندازی یک جنگ سرد جدید نیست.
عکس: Alex Wong/AFP
تبلیغات
وزیر خارجه ایالات متحده آمریکا روز پنج‌شنبه، پنجم خرداد (۲۶ مه) در یک سخنرانی در دانشگاه جورج واشنگتن به تشریح سیاست‌های این کشور در قبال چین پرداخت.
به گزارش خبرگزاری آلمان که بخش‌هایی از این سخنرانی را به نقل از وبسایت وزارت خارجه آمریکا نقل کرده، آنتونی بلینکن تاکید کرده است که ایالات متحده با حزب کمونیست و دولت چین اختلافات عمیقی دارد اما این اختلاف به دولت‌ها و سیستم‌ها مربوط می‌شود و نه به ملت‌های دو کشور.
به گفته بلینکن با وجود بحران حاد ناشی از حمله تجاوزکارانه روسیه به اوکراین، از نگاه دولت آمریکا در دراز مدت چین بزرگترین چالش برای نظم بین‌المللی محسوب می‌شود.
سخنرانی بلینکن چند روز پس از خاتمه سفر پنج روزه رئیس جمهوری آمریکا به کشورهای شرق آسیا انجام شد که طی آن مجادله با چین بر سر تایوان بار دیگر بالا گرفت.
مناقشه بر سر تایوان
جو بایدن در سفر به ژاپن تاکید کرد، اگر چین به تایوان تعرض کند ایالات متحده آماده است به این اقدام واکنش نظامی نشان دهد. چین تایوان را بخشی از خاک خود تلقی می‌کند و پس از تهاجم روسیه به اوکراین آن را به حمله نظامی تهدید کرد.
وانگ ونبین، سخنگوی وزارت خارجه چین روز دوم خرداد در واکنش به اظهارات بایدن تصریح کرد، این کشور تایوان را بخش جدایی‌ناپذیری از سرزمین خود می‌داند و هیچ‌گونه مداخله خارجی در این مورد را بر نمی‌تابد.
سخنرانی آنتونی بلینکن قرار بود قبل از سفر آسیایی جو بایدن انجام شود اما به دلیل ابتلای او به بیماری کووید۱۹ به تعویق افتاد.
چین، جدی‌ترین رقیب ایالات متحده
وزیر خارجه آمریکا چین را تنها کشوری معرفی کرد که قصد تغییر نظم بین‌المللی را دارد و به طور فزاینده قدرت اقتصادی، نظامی، فناوری و دیپلماتیک خود برای این منظور را افزایش می‌دهد.
دولت بایدن از ابتدای کار در ژانویه سال پیش مواضع سختی در قبال چین اتخاذ کرد و جایگاه خاصی برای این کشور در سیاست خارجی خود تعریف کرد.
آمریکا و چین دو قدرت برتر اقتصادی جهان هستند و گمان می‌رود پکن تا چند سال دیگر از واشنگتن پیشی بگیرد. آمریکا چین را متهم می‌کند که برای تبدیل شدن به قدرت اول اقتصادی جهان سیاست رقابت نابرابر بین شرکت‌های چینی و غربی را در پیش گرفته است.
آنتونی بلینکن در سخنرانی روز پنج‌شنبه خود اذعان کرد که چین در اقتصاد جهانی و مقابله با چالش‌های بین‌المللی نظیر تغییرات اقلیمی یا پاندمی کرونا نقش مهمی بازی می‌کند.
"دنبال جنگ سرد جدید نیستیم"
او با تاکید بر این که ضرورت دارد ایالات متحده و چین با هم کنار بیایند افزود، به همین دلیل مناسبات با پکن پیچیده‌ترین و پرتاثیرترین رابطه آمریکا در جهان امروز است.
وزیر خارجه آمریکا در عین حال تصریح کرد، ایالات متحده در پی مناقشه با چین یا راه اندازی یک جنگ سرد جدید نیست بلکه بر عکس تلاش می‌کند جلوی آنها را بگیرد.
آنتونی بلینکن سیاست خارجی دولت جو بایدن در قبال چین را به طور خلاصه چنین بیان کرد: «همکاری در هر جایی که ممکن باشد و مجادله هر جا که ضرورت پیدا کند.»
رد پای اژدهای سرخ در اقتصاد جهان به روایت تصویر
امضای توافقنامه راهبردی ایران و چین واکنش‌های بسیاری برانگیخت. ایران در عین حال بخش بسیار کوچکی از سرمایه‌گذاری هنگفت چین در دو دهه اخیر را جذب کرده است. حجم سرمایه‌گذاری چین چقدر و در کدام کشورها بوده است؟
چین بر اساس داده‌های "موسسه امریکن اینترپرایز"، فقط ظرف ۱۵ سال گذشته، ۲ تریلیون و ۱۰۰ میلیارد دلار در همه کشورها سرمایه گذاری کرده است؛ از کشورهای ثروتمند مثل سوئیس و آمریکا گرفته تا کشورهای آفریقایی مانند کنگو.
عکس: picture-alliance/dpa/K.-J. Hildenbrand
سهم ایران از این حجم سرمایه‌گذاری چین فقط ۵۶/ ۲۶ میلیارد دلار بوده که میزان آن در هر دوره پنج ساله تغییر نکرده است؛ یعنی تحریم بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۰ تاثیر چندانی بر کاهش یا افزایش سرمایه‌گذاری چین در ایران نداشته است. (عکس: کارگران چینی در پروژه آزادراه تهران-شمال)
عکس: farsnews.com
بحران اقتصادی جهانی که سال ۲۰۰۸ شروع شد، فرصت مناسبی برای چین بود تا با عرضه وام‌های کلان، جای پایی در کشورهای جهان، حتی در کشورهای اروپایی باز کند.
عکس: picture-alliance/dpa
چین در سال ۲۰۱۳ طرح بلندپروازانه خود یعنی "راه ابریشم جدید" را کلید زد. این پروژه دو هدف اساسی دارد: ۱) افزایش تولید با مواد خام ارزان و انرژی ارزان ۲) انتقال مواد خام و فروش کالای چینی از طریق گسترش راه‌ها، بندرها، فرودگاه‌ها و خطوط راه آهن.
بنا بر داده‌های "مرکز مطالعات استراتژیک بین‌المللی" (CSIS) چین تنها طی شش سال (۲۰۱۳ تا ۲۰۱۹) حدود ۶۲ میلیارد دلار در بخش راه آهن ۳۴ کشور سرمایه‌گذاری کرده است. حضور فعال اقتصادی چین در واقع به معنای گسترش نفوذ سیاسی این کشور هم هست. (عکس: شی جین پینگ، رئیس جمهور چین در سال ۲۰۱۴ در کنار همتای ونزوئلایی خود، نیکلاس مادورو در کاراکاس)
عکس: AFP/Getty Images/L. Ramirez
تصویری از خط آهن باری-مسافری بنگوئلا در آنگولا. این خط از شهر لبیتو در آنگولا شروع و در شهر تنکه در جمهوری دموکراتیک کنگو به پایان می‌رسد. این خط آهن در آنگولا با سرمایه‌گذاری چین احیا شد.
عکس: DW/N. Sul D'Angola
آفریقا با گسترش سریع شهرنشینی روبرو است. حتی کارشناسان می‌گویند که انقلاب چهارم صنعتی در آفریقا رخ می‌دهد. این در حالی است که زیرساخت‌های کافی برای تحقق این تحول هنوز وجود ندارد. چین و هند از این خلا استفاده می‌کنند. (عکس: سرمایه‌گذاری چین در بخش شیلات موزامبیک)
عکس: DW/S. Lutxeque
به نوشته مجله فوربس، چین بزرگترین شریک تجاری آفریقا است و حجم سالانه تبادلات دو طرف به ۲۰۰ میلیارد دلار می‌رسد. بر این اساس، بیش از ۱۰۰ هزار شرکت چینی در آفریقا فعالند. بنا بر داده‌های بخش تحقیقات تجارت چین – آفریقا در دانشگاه جان هاپکینز، بیشترین صادارات از آفریقا به چین در سال ۲۰۱۹ به ترتیب از کشورهای آنگولا، آفریقای جنوبی و جمهوری کنگو صورت گرفته است.
عکس: picture-alliance/Photoshot/Zhang Gaiping
مجله فوربس نوشته است که آفریقا ۲۰ درصد کتان مورد نیاز چین را تامین می‌کند. آفریقا نصف ذخایر منیزیم جهان را هم دارد که در صنعت فولاد به کار می‌رود و جمهوری دموکراتیک کنگو به تنهایی نصف ذخایر تلق جهان را در اختیار دارد. آفریقا همچنان ذخایر قابل توجه کولتان دارد که مورد نیاز صنعت الکترونیک است. چین به همه این منابع نیاز دارد. (عکس: معدن کبالت در جمهوری دموکراتیک کنگو)
عکس: Getty Images/AFP/F. Scoppa
دَن روخِفِن، پژوهشگر هلندی و بنیانگذار مؤسسه معماری "MORE" است. او تألیفات متعددی از جمله در زمینه گسترش شهرنشینی در آفریقا دارد. به گفته او، «در آفریقا هیچ پروژه ساختمانی بلندتر از ۳ طبقه و هیچ راهی طولانی تر از ۳ کیلومتر وجود ندارد که در دست چینی‌ها نباشد.» (عکس: کارگر چینی و محلی در کارگاه ساخت یک اتوبان در اوگاندا)
عکس: Imago
اما در ایران چه اتفاقی خواهد افتاد؟
جزئیات توافق راهبردی ۲۵ ساله ایران و چین منتشر نشده است. روزنامه "نیویورک تایمز" پیش از این نوشته بود که طرح این توافقنامه را رئیس‌جمهور چین پنج سال پیش (۲۰۱۶) پیشنهاد کرده بوده است. پیش‌نویس این توافقنامه ۴ تیرماه ۱۳۹۹ در پکن به امضا رسید. دو هفته بعد، روزنامه نیویورک تایمز به جزئیات این پیش‌نویس ۱۸ صفحه‌ای دست یافت و آن را منتشر کرد.
عکس: ana.press
"نفت در برابر سرمایه‌گذاری"
به نوشته وبسایت اقتصادی "بلومبرگ"، چین در چارچوب این توافق «۴۰۰ میلیارد دلار در ایران سرمایه‌گذاری می‌کند و در مقابل از ایران با تخفیف زیاد و به‌طور مداوم نفت می‌خرد». چین دقیقا مشابه همین استراتژی را در قاره آفریقا در پیش گرفته است. چین در مقابل بازسازی زیرساخت‌ها، حدود یک‌سوم نفت مورد نیاز خود را از کشورهای آفریقایی وارد می‌کند.
عکس: Mana Neystani
اگر موضوع "سرمایه‌گذاری در برابر نفت ارزان‌قیمت" درست باشد، پکن بخشی از سرمایه‌گذاری خود را از طریق اختلاف قیمت نفت ارزان جبران می‌کند. سود حاصل از سرمایه‌گذاری نیز بخش دیگری از هزینه‌ها را تأمین می‌کند. گسترش حوزه نفوذ چین در منطقه را هم می‌توان به سود اقتصادی افزود. توافقنامه ۲۵ ساله با چین کدام منافع ایران را تأمین می‌کند و چقدر برای ایران از نظر اقتصادی به صرفه است؟
