بمب سنگرشکن جدید آمریکا برای حمله احتمالی علیه ایران
۱۴۰۲ خرداد ۱, دوشنبه
یک پایگاه نیروی هوایی آمریکا تصاویری از بمب "نفوذگر با مهمات انبوه" را منتشر و یک روز بعد حذف کرد. این بمب سنگرشکن ۱۲ تنی قابلیت نفوذ به اعماق زمین را دارد که می‌تواند احتمالا علیه تأسیسات هسته‌ای ایران به کار گرفته شود.
تصویری هوایی از تأسیسات جدید غنی‌سازی ایران در نطنز در اعماق زمینعکس: Planet Labs Inc/AP Photo/picture-alliance
تبلیغات
به گزارش خبرگزاری آسوشیتدپرس، با تشدید تنش‌ها با ایران بر سر برنامه هسته‌ای این کشور، ارتش آمریکا در این ماه تصاویری از یک بمب قدرتمند را منتشر کرد که برای نفوذ به اعماق زمین و تخریب تأسیسات زیرزمینی که می‌تواند برای غنی‌سازی اورانیوم استفاده شود، طراحی شده است.
نیروی هوایی آمریکا در دوم ماه مه (۱۲ اردیبهشت) تصاویر کمیاب از این سلاح موسوم به "جی‌بی‌یو-۵۷" و معروف به "نفوذگر مهمات انبوه" را منتشر کرد. این تصاویر اما یک روز بعد حذف شدند. ظاهراً به این دلیل که عکس‌ها جزئیات حساسی را در مورد ترکیب و قدرت تخریبی سلاح نشان می‌دادند.
انتشار این عکس‌ها در حالی صورت می‌گیرد که خبرگزاری آسوشیتدپرس گزارش داده است که ایران در حال پیشرفت مداوم در ساخت یک تاسیسات هسته‌ای است که احتمالاً خارج از برد "جی‌بی‌یو-۵۷" است که آخرین سلاح ارتش آمریکا برای از بین بردن تأسیسات زیرزمینی محسوب می‌شود.
در مورد نفوذگر عظیم تسلیحات آمریکا چه می‌دانیم؟
ایالات متحده در دهه ۲۰۰۰ با افزایش نگرانی‌ها در مورد اینکه ایران با ساخت سایت‌های هسته‌ای زیرزمینی می‌خواهد آنها را از حملات احتمالی مصون دارد، سیستم ساخت بمب "نفوذگر مهمات انبوه" را توسعه داد.
نیروی هوایی آمریکا تصاویری از این بمب‌ها را در صفحه فیس‌بوک پایگاه نیروی هوایی "وایتمن" در میسوری منتشر کرد. این پایگاه محل ناوگان بمب‌افکن‌های رادارگریز "بی-۲" است و این تنها هواپیمایی است که قابلیت حمل بمب را دارد.
این پایگاه در زیرنویس یکی از تصاویر نوشته بود که دو بمب "نفوذگر مهمات انبوه" را دریافت کرده است تا یک اسکادران مهمات مستقر در این پایگاه بتواند "کارکرد آنها را آزمایش کند".
آسوشیتدپرس می‌نویسد، این اولین باری نیست که نیروی هوایی آمریکا عکس‌ها و فیلم‌هایی را از این بمب منتشر می‌کند که همزمان با افزایش تنش‌ها با تهران بر سر برنامه هسته‌ای این کشور بوده است. در سال ۲۰۱۹، ارتش آمریکا ویدئویی از یک بمب افکن "بی-۲" در حال پرتاب دو بمب منتشر کرد.
نیروی هوایی ایالات متحده به درخواست‌ها برای اظهار نظر درباره اینکه چرا جدیدترین مجموعه عکس‌ها را نخست پست و سپس حذف کرده، پاسخی نداده است.
از عکس‌ها چه می‌آموزیم؟
آخرین عکس‌ها شابلون‌هایی را بر روی بمب‌هایی که وزن آنها را ۱۲۳۰۰ کیلوگرم (۲۷۱۲۵ پوند) ذکر کرده بود، نشان دادند.
راهول اودوشی، تحلیلگر ارشد امور تسلیحات در "جینس" (Janes) که یک شرکت اطلاعاتی منبع باز (اوپن سورس) است، به آسوشیتدپرس گفته است: «این بمب همچنین حاوی ترکیبی از یک ماده منفجره استاندارد و یک ترکیب انفجاری نسبتاً جدید است.»
وزن بمب، با بررسی شابلون روی آن، بیشتر مربوط به قاب فولادی ضخیم آن می‌شود که به آن اجازه می‌دهد، پیش از انفجار از بتن و زمین سخت به داخل نفوذ کند. با این حال، کارایی دقیق این سلاح هنوز مشخص نیست.
اودوشی در مورد علت حذف سریع تصاویر گفته است که به‌احتمال آنها اطلاعات زیادی در مورد بمب‌ها فاش کرده‌اند. اودوشی گفت: «حذف فوری از اینترنت بدون هر توضیح یا توجیهی به این معنی است که یک خطای احتمالی وجود داشته است.»
نقش احتمالی بمب در هدف قرار دادن تأسیسات هسته‌ای ایران
آسوشیتدپرس روز دوشنبه ۲۲ مه (اول خرداد) گزارش داد که تصاویر ماهواره‌ای شرکت "پلانت لبز" نشان می‌دهند که تهران در حال حفر تونل در کوه نزدیک به سایت هسته‌ای نطنز در مرکز ایران بوده است. تپه‌های حفاری در این سایت نشان می‌دهد که بنا به گفته کارشناسان و تحلیل آسوشیتدپرس، این مرکز می‌تواند بین ۸۰ متر (۲۶۰ فوت) تا ۱۰۰ متر (۳۲۸ فوت) زیر زمین باشد.
کارشناسان می‌گویند، ابعاد پروژه ساخت و ساز نشان می‌دهد که ایران احتمالاً می‌تواند از تأسیسات زیرزمینی، نه تنها برای ساخت سانتریفیوژها، بلکه برای غنی‌سازی اورانیوم نیز استفاده کند.
آبشار سانتریفیوژها در تأسیسات غنی‌سازی ایران در نطنز در اعماق زمینعکس: IRIB/AP Photo/picture alliance
سانتریفیوژهای لوله‌ای شکل که در آبشارهای بزرگی مرکب از ده‌ها دستگاه قرار گرفته‌اند، گاز اورانیوم را با سرعت بالا برای غنی‌سازی به چرخش درمی‌آورند. به کار گرفتن دستگاههای سانتریفیوژ بیشتر به ایران این امکان را می‌دهد که با سرعت بیشتری اورانیوم را تحت حفاظت کوه غنی‌سازی کند.
این امر می‌تواند برای بمب عظیم "جی‌بی‌یو-۵۷" مشکل‌ساز شود. نیروی هوایی در توضیح قبلی در مورد قابلیت‌های این سلاح گفته است که این بمب می‌تواند پیش از منفجر شدن، حدود ۶۰ متر زمین و بتن را بشکافد.
آیا آمریکا هنوز هم می‌تواند برای انداختن بمب تلاش کند؟
به گفته آسوشیتدپرس، مقامات آمریکا در مورد استفاده متوالی از دو بمب از این نوع برای اطمینان از تخریب یک سایت هسته‌ای، پیش از این بحث و تبادل نظر کرده‌اند. اما حتی پس از آن، عمق جدید تونل‌های نطنز احتمالا چالشی جدی را به همراه خواهد داشت.
یک دشواری حمله نظامی احتمالی آمریکا در این است که یک فروند هواپیمای "بی-۲" از ماه دسامبر سال گذشته زمین‌گیر شده است، زیرا به دلیل فرود اضطراری دچار حریق شده بود.
با این حال سرهنگ بروس ای. ویدال، سخنگوی فرماندهی حملات جهانی نیروی هوایی، گفت که ایالات متحده همچنان می‌تواند "در صورت نیاز عملیاتی" هواپیما را به پرواز درآورد.
برنامه هسته‌ای ایران به روایت تصویر
نمایندگان ایران و ۱+۵ دوم آوریل ۲۰۱۵ بر سر چارچوب برنامه‌ای به توفق رسیدند که در صورت نهایی شدن به مناقشه اتمی ۱۲ ساله ایران و غرب پایان می‌بخشد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست و چه مراکزی برای پیشبرد آن احداث شده‌اند؟
عکس: Keyhan
توافق اتمی لوزان
دوم آوریل ۲۰۱۵ و دو روز پس از ضرب‌الاجل تعیین‌شده، سرانجام بیانیه مشترک مذاکره‌کنندگان هسته‌ای ایران و نمایندگان گروه موسوم به ۱+۵ (آمریکا، بریتانیا، فرانسه، روسیه، چین و آلمان) در لوزان سوئیس منتشر شد. این بیانیه چارچوب توافق نهایی است که قرار است تا پایان ژوئن ۲۰۱۵ تنظیم شود و در صورت تحقق به ۱۲ سال مناقشه هسته‌ای ایران با غرب پایان می‌دهد. ابعاد برنامه هسته‌ای ایران چیست؟
عکس: Getty Images/AFP/F. Coffrini
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی همزمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران پیش از انقلاب
محمدرضا شاه پهلوی در مراسم افتتاح کرسی انرژی اتمی در دانشگاه تهران در سال ۱۳۴۲. وی همزمان با تاسیس سازمان انرژی اتمی، قرارداد ساخت نیروگاه اتمی بوشهر را در دی ماه ۱۳۵۳ (نوامبر ۱۹۷۴) منعقد کرد. قرار بود نیروگاه اتمی بوشهر به عنوان اولین نیروگاه اتمی ایران توسط شرکت "کرافت‌وِرک اونیون" آلمان (Kraftwerk Union AG) ساخته شود.
عکس: Keyhan
برنامه اتمی ایران
دانشمندان اتمی زن ایران. بریده‌ای از جراید ایران در دهه ۵۰ خورشیدی. از راست به چپ خانم‌ها دکتر مرآت، رقیه باقرزاده اکبری، دکتر مهین‌دخت رحمانی، ثریه سمیعی، ماهرو اکبرنیا، فرزانه محمدی، دکتر افسر سیار و دکتر زهره عابدین‌زاده
عکس: Creative Commons
رئیس سازمان انرژی اتمی ایران تا زمان انقلاب ۵۷
دکتر اکبر اعتماد، متولد ۱۳۱۰ در شیراز و فارغ‌التحصیل دانشگاه لوزان سوئیس. وی در سال ۱۳۴۷ به سمت اولین رئیس موسسه تحقیقات و برنامه‌ریزی علمی و آموزشی منصوب شد و در سال ۱۳۵۳ ریاست سازمان انرژی اتمی ایران را به دست گرفت. اعتماد به خواست شاه حکم معاونت نخست‌وزیری را برای "تأمین انرژی" دریافت کرد و در این زمینه شخصا به شاه گزارش می‌داد.
عکس: PressTV
نیروگاه اتمی بوشهر
عکس قدیمی از نیروگاه نیم‌ساخته‌ی بوشهر (متعلق به حدود سال ۱۹۷۷). قرارداد ایران با شرکت آلمانی کرافت‌ورک اونیون برای احداث دو واحد نیروگاه اتمی بود. در سال ۱۳۵۷ در حالی که حدود ۷۵ درصد از واحد اول و ۶۰ درصد واحد دوم نیروگاه ساخته شده بودند، با تغییر نظام سیاسی ایران ساخت هر دو واحد متوقف ماند.
عکس: Creative Commons
نیروگاه اتمی بوشهر
نمایی از نیروگاه اتمی بوشهر
عکس: Fars
نیروگاه اتمی بوشهر
مدل نیروگاه اتمی بوشهر در غرفه ایران در اکسپوی شانگهای
عکس: Creative Commons/Bernd.Brincken
برنامه پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم در ایران
بسیاری از کشورهایی که به لحاظ فنی قادر به تولید سوخت نیروگاه‌های اتمی هستند به دلیل با صرفه‌تر بودن ترجیح می‌دهند آن را از خارج تهیه کنند. این کشورها نیازی مشخص و برنامه‌هایی شفاف مبتنی بر محاسبات اقتصادی دقیق و مرسوم دارند که هدف آن در نظر گرفتن منافع ملی است. صرف ده‌ها میلیارد دلار برای تولید داخلی سوخت یک نیروگاه که با ۵۰ میلیون دلار قابل خریداری است نمی‌تواند گامی در جهت رشد و شکوفایی باشد.
تأسیسات نظامی پارچین
یکی از مراکز مهمی که با فعالیت‌های هسته‌ای ایران مرتبط است پایگاه نظامی پارچین واقع در جنوب شرقی تهران است. این مرکز یک پادگان نظامی و در اختیار سپاه پاسداران جمهوری اسلامی است، اما آژانس احتمال می‌دهد که ایران در این مکان دست به آزمایش انفجار هسته‌ای زده باشد.
عکس: DigitalGlobe/ISIS via dapd
تأسیسات نظامی پارچین
در نیمه نخست سال ۲۰۱۲ آژانس بین‌المللی از انجام عملیات گسترده خاکبرداری و پاکسازی احتمالی در پارچین خبر داد که مستند به تحلیل عکس‌های هوایی بود. اما ایران دیگر اجازه بازدید از پارچین را به بازرسان آژانس نداد.
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز. ایران در بهمن ۱۳۸۵ رسما خبر راه‌اندازی دو آبشار ۱۶۴ تایی در تاسیسات زیرزمینی نطنز را اعلام کرد. در سال‌های بعد تعداد سانتریفوژهای این مرکز به چند هزار افزایش داده شد. راه‌اندازی و نگهداری تاسیسات این بخش، به دلیل ویژگی دستگاه‌ها و پیچیدگی ساخت آنها یکی از پرهزینه‌ترین قسمت‌های چرخه‌ی سوخت هسته‌ای است. ده‌ها میلیارد دلار هزینه برنامه غنی‌سازی شده است.
عکس: Fars
تأسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم
در فروردین سال ۱۳۸۶ محمود احمدی‌نژاد رئیس‌جمهور ایران برای نخستین‌بار از نصب و راه‌اندازی سه هزار دستگاه سانتریفوژ در نطنز خبر داد. رسانه‌های ایران نوشتند که این دستگاه‌ها از نوع نسل جدید سانتریفوژهاست که توسط خود ایران ساخته شده‌اند. در آخرین گزارش‌های رسانه‌ها، تعداد سانتریفوژ نصب شده در نظنز تا ۶ هزار نیز قید شده است.
عکس: AP
تأسیسات هسته‌ای
تاسیسات پرهزینه غنی‌سازی اورانیوم نطنز در نزدیکی شهر نطنز در شمال اصفهان قرار دارد. زمان آغاز ساخت تاسیسات غنی‌سازی اورانیوم نطنز روشن نیست. اما بخش اصلی این تاسیسات که محل استقرار سانتریفوژهاست، در زیرزمینی به عمق ۳۰ متر قرار دارد.
عکس: picture-alliance/ dpa
تأسیسات هسته‌ای
مرکز کنترل تأسیسات غنی‌سازی اورانیوم در نطنز
عکس: REUTERS
تأسیسات اتمی
میله‌های سوختی
عکس: picture-alliance/dpa
تأسیسات اتمی
در سال ۲۰۱۱ و پس از گذشت ۱۵ سال پیمانکار روسی اعلام کرد که واحد اول نیروگاه بوشهر به مرحله راه‌اندازی آزمایشی رسیده است. مدت زمان ساخت یک نیروگاه مشابه بوشهر در کشورهای پیشرفته صنعتی حداکثر ۷ سال و در کشورهای مشابه ایران حداکثر ۸ سال طول می‌کشد.
عکس: AP
تأسیسات فردو
خبر احداث تأسیسات زیرزمینی غنی‌سازی فردو در اطراف قم در بحبوحه مناقشه هسته‌ای ایران و غرب (۲۰۰۹) منتشر شد. غرب خواستار برچیدن این تأسیسات و جمهوری اسلامی خواستار ادامه فعالیت آن بود. بر اساس بیانیه مشترک لوزان، فردو به مرکز تحقیقات هسته‌ای و فیزیک پیشرفته تبدیل می‌شود و هزار سانتریفوژ در آن فعال خواهند بود؛ اما غنی‌سازی اورانیوم در این تأسیسات متوقف شده و ماده شکاف‌پذیری نیز در آن تولید نمی‌شود.
عکس: picture-alliance/dpa
مذاکرات اتمی میان ایران و غرب
مذاکرات اتمی میان نمایندگان ایران و کشورهای شش‌گانه‌ی آمریکا، فرانسه، بریتانیا، روسیه، چین به انضمام آلمان به سرپرستی کاترین اشتون، مسئول وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا در استانبول، آوریل ۲۰۱۲. پیش از روی کار آمدن دولت حسن روحانی، سعید جلیلی (تصویر) سرپرستی تیم مذاکره‌کننده ایران را بر عهده داشت.
عکس: Reuters
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
پروژه‌های آب سنگین در چارچوب قرارداد منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای قرار می‌گیرد و باید زیر نظر آژانس بین‌المللی انرژی اتمی باشند.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات هسته‌ای آب سنگین اراک
آنچه سبب حساسیت آژانس بین‌المللی انرژی هسته‌ای به رآکتورهای آب سنگین شده، تولید پلوتونیوم به عنوان محصول فرعی است. از این پلوتونیوم می‌توان مستقیم و بدون نیاز به غنی‌سازی اورانیوم، سلاح‌های اتمی ساخت. بر اساس توافق اتمی لوزان، رآکتور تحقیقاتی اراک آب سنگین باقی می‌ماند اما با بازطراحی روزآمد می‌شود و از میزان پلوتونیوم تولیدی آن نیز کاسته می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان
"تأسیسات فرآوری اورانیوم اصفهان" (Uranium Conversion Facility – UCF) مرکزی برای تبدیل کیک زرد به گاز هگزا فلوراید است. این گاز سپس در سانتریفوژها تزریق می‌شود تا اورانیوم قابل استفاده آن افزایش یابد. فکر ایجاد تاسیسات اصفهان به پیش از انقلاب ۱۳۵۷ ایران باز میگردد که به عنوان گزینهای برای تکمیل چرخه سوخت نیروگاه اتمی بوشهر پیشنهاد شد.
عکس: aeoi.org.ir
"کیک زرد"
یکی از وظایف مهم تاسیسات UCF اصفهان تولید "گاز هگزا فلوراید اورانیوم" (UF6) است. برای تولید این گاز ابتدا كیك زرد (سنگ اورانیوم پودر شده با درجه خلوص بیشتر) را در اسید نیتریك حل می‌كنند. بر اثر این عمل، ماده‌ای به نام نیترات اورانیوم تولید می‌شود. پس از یک رشته فعل و انفعالات گاز هگزا فلوراید اورانیوم تولید می‌شود. این همان گازی است كه برای غنی‌سازی در دستگاههای سانتریفوژ تزریق می‌شود.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور تحقیقاتی تهران
رآکتور تـحقیقاتی آب سبک تهران یکی از انـواع راکـتورهای چند منظوره و در نوع خود از کارآترین انواع راکتورهای دنیا در زمینه علمی و صنعتی است. این رآکتور با ظرفیت ۵ مگاوات در سال ۱۹۶۷ توسط آمریکا در مرکز تحقیقات اتمی تهران وابسته به دانشگاه تهران ساخته شد. آمریکا برای مدت ۲۰ سال سوخت مورد نیاز رآکتور تحقیقاتی تهران را تامین کرد.
عکس: aeoi.org.ir
رآکتور اتمی تهران
در سال ۲۰۱۰ ایران اعلام کرد سوخت رآکتور تهران در حال اتمام است و از طریق آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواستار تامین سوخت ۲۰ درصد برای این رآکتور شد. اما این درخواست با دیگر مسائل مناقشه‌ی اتمی ایران پیوند خورد و موضوع آن‌طور که ایران مایل بود، حل‌وفصل نشد.
