هند و افغانستان دارای مناسبات تاریخی گسترده‌ای هستند. این روابط تنها در دوران به قدرت رسیدن طالبان از ۱۹۹۶ تا سرنگونی‌شان به دست نظامیان کشورهای غربی در سال ۲۰۰۲ میلادی قطع شدند.

اهمیت افغانستان برای هند

افغانستان همواره اهمیتی استراتژیک برای هند داشته است. این کشور بهترین مسیر برای رساندن کالای هند به ایران و همچنین ارتباط خط لوله گاز و نفت از کشورهای آسیای مرکزی به این کشور است. بی سبب نیست که هند با پرداخت ۳ / ۱ میلیارد دلار ششمین کشور یاری‌رسان به افغانستان است. این کمک‌ها برای تحقق طرح‌های بازسازی در بخش‌های غیرنظامی این کشور هزینه می‌شود. پروژه‌ی ساخت پارلمان جدید افغانستان در کابل نیز از طرف کارفرمایان هندی و با همین کمک‌ها اجرا می‌گردد.

حامد کرزای، رئیس جمهوری افغانستان و شخصیت‌های مهم جدیدی که پس از به قدرت رسیدن او در افغانستان سربرآورده‌اند، تحصیلات عالی خود را در هند به پایان رسانده‌اند. برای جوانان افغانی دیدن فیلم‌های بالیوودی هند و شیوه زندگی سکولاری که هندیان برگزیده‌اند، هزاران بار بهتر از برداشت‌های طالبانی از متون قرآن است.

پاکستان مخالف نزدیکی هند و افغانستان

افغانستان برای هند از جهت دیگری نیز با اهمیت است. هند می‌داند که همکاری و اتحاد با افغانستان دست این کشور را برای فشار بر رقیب خود پاکستان باز می‌کند. بی سبب نیست که مقامات پاکستان نگران نزدیکی هند و افغانستان هستند.

گفته می‌شود که سازمان اطلاعات پاکستان (ISI) هنوز هم حملات طالبان به مراکز هند در افغانستان را تایید می‌کند، زیرا وجود ناآرامی در افغانستان سبب می‌شود که هند نتواند در این کشور نفوذ کند و پاکستان خواستار همین امر است. بی سبب نیست که ارتش و سازمان اطلاعات پاکستان تا مدت‌ها کاری به کار نیروهای طالبان در شمال غربی این کشور نداشتند و دست آنها را در اقدامات علیه افغانستان باز می‌گذاشتند.

ارتش پاکستان البته به این ترتیب به ناآرام شدن شرایط در خود پاکستان هم کمک می‌کرد، اما ناآرامی در کشور نیز به نفع نظامیانی بود که خواستار به دست گرفتن قدرت، علیه دولت غیرنظامی در این کشور بودند. دلیل آنان نیز برای انجام کودتا و به دست گرفتن قدرت سیاسی، برقراری آرامش در کشور بود.

فشار اوباما برای تغییر شرایط

اوباما پس از به قدرت رسیدن خواستار تغییر این اوضاع شد. با فشار فزاینده آمریکا سرانجام ارتش و سازمان اطلاعات پاکستان موافقت کردند که علیه طالبان در وزیرستان جنوبی اقدام کنند. آنها برای به دست آوردن موفقیت علیه طالبان که در مناطق قبیله‌ای در شمال غربی پاکستان مستقر بودند، ۱۰۰ هزار سرباز این کشور را از مرز هند به شمال غربی کشور منتقل کردند و همین اقدام قدمی بود در نزدیکی هند و پاکستان به هم.

هند می‌تواند به پاکستان در مبارزه علیه طالبان کمک کند. هند می‌تواند با دادن اطمینان به پاکستان در رابطه با مرزهای مشترک دو کشور و همچنین تفاهم در مبارزه مشترک با تروریسم، به پاکستان نزدیک شود. هند اما برای رسیدن به این هدف باید یک جانبه عمل کند و در روند نزدیکی از پاکستان بخواهد تا بهبود روابط میان دو کشور را در دستور کار سیاست‌های خود قرار دهد.

هیچ بدیل دیگری بجز روابط حسنه میان دو کشور هند و پاکستان نمی‌تواند در کاهش تنش‌های موجود در منطقه کار ساز باشد. تنها در شرایط گفت‌و‌گو و تفاهم است که دو کشور می‌توانند در مورد مشکل کشمیر نیز که به مسئله‌ای گرهی برای هند و پاکستان بدل شده، راه حلی مناسب بیابند.

AJ/SA